Als politiek Den Haag tevreden is met een commissierapport, moet je oppassen.

Meestal heeft de commissie dan tijd gewonnen, geoordeeld dat het wel meevalt met het probleem en iedereen de ruimte gegeven de eigen achterban gerust te stellen.

Zo niet deze week, waarin het Adviescollege Stikstofproblematiek zijn conclusies presenteerde.

Voorzitter Johan Remkes hanteerde een verrassende mediastrategie. Hij liet eerst in een weekendlek in het en daarna bij diverse gelegenheden weten dat Nederland snel drastische maatregelen moet nemen om de uitstoot en neerdaling van stikstof te beperken.

We moesten terug naar maximaal 100 kilometer per uur. De veestapel moest ingrijpend verkleind worden. De tijd van juridische foefjes was voorbij, stelde Remkes.

Om vervolgens in het woensdag gepresenteerde rapport een reeks bekende problemen te schetsen en allerlei vormen van aanpak te suggereren die noch snel, noch drastisch zijn.

In een zacht deinend bureaucratisch proza staat veel geschreven over gebiedsanalyses, verbetertrajecten en regionale energiestrategieën. Ieder z’n rol. Procedures, afwegingen en doorkijkjes naar de langere termijn. Geen wonder dat het CDA de schade voor de boerenachterban vond meevallen én dat Jesse Klaver het een revolutionair goed advies vond.

Meer schets dan concreet advies

Het rapport-Remkes is meer een sociografisch-bestuurlijke schets van Nederland dan een advies over kortetermijnoplossingen voor de achttienduizend projecten die stil zijn komen te liggen door de uitspraak van de Raad van State eind mei.

In die uitspraak prikte de afdeling rechtspraak van de Raad de ballon door die het kabinet-Rutte II in 2015 blies met het Dat maakte stikstofproducerende projecten en activiteiten in de buurt van natuurgebieden mogelijk in ruil voor natuurherstellende maatregelen op een later tijdstip.

Deze Sint Juttemis-boekhouding werd in één klap door de Raad van State ongeldig verklaard. Waarna de minister van Vroem, Cora van Nieuwenhuizen, een list bestelde, en de minister van Mest, Carola Schouten, een nieuwe rekenhulp lanceerde.

Een nog verontrustender rapport van het VN-klimaatpanel

Terwijl alle belangenbehartigers hun beroepsmatige plasje over het stikstofrapport deden, was in New York een ingelaste klimaatalarmconferentie in volle gang en publiceerde het wetenschappelijke klimaatpanel van de Verenigde Naties een rapport dat weer is dan het vorige. De opwarming van de aarde maakt opnieuw meer vaart dan men in het vorige rapport redelijkerwijs verwachtte.

Als de opwarming ondanks doorzet, dan is de zeespiegel eind deze eeuw dan nu. Het kan ook één of twee meter zijn. Kaartjes laten zien dat half Nederland dan water zal staan als er tegen die tijd geen dijk- of duinverzwaring is verricht. Niet alleen het deel dat nu al onder zeeniveau ligt. Om de omvang van die stijging te begrijpen: de Deltawerken, die werden uitgevoerd na de watersnoodramp van 1953, maakten Nederland 40 centimeter veiliger.

Om de omvang van 84 centimeter aan stijging te begrijpen: de Deltawerken maakten Nederland slechts 40 centimeter veiliger

In het licht van de enormiteit van de wereldwijde klimaatproblemen is het actuele stikstofprobleem in Nederland een sideshow. De biodiversiteit holt er weliswaar door achteruit en veel natuurgebieden zijn er al ernstig door aangetast, maar het totale klimaatverhaal is zo groot dat die achttienduizend projecten die nu op slot zitten erbij in het niet lijken te vallen.

Binnen de huidige stikstofdiscussie is het begrijpelijk dat ongeruste boeren roepen dat die te beschermen Natura 2000-gebieden in Nederland niks voorstellen, dat het postzegels zijn vergeleken met de echte natuur in Duitsland, Frankrijk en verderop. Klopt, maar Naturodam is alles wat we overhebben in een klein en dichtbevolkt land.

Alleen gaat het daar niet echt om. Stikstof is niet een probleem geworden door de uitspraak van de Raad van State. Die heeft herinnerd aan het geldend recht. Zachter en regelmatiger rijden, meer circulaire landbouw, schoner reizen en vervoeren, slimmer lokaal eten, energiezuiniger wonen: het is allemaal nodig.

We hebben er allemaal van geprofiteerd

De microcrisis van nu is het gevolg van jaren en jaren doordouwen, en een manier van leven en welvaart oppompen die bij de huidige stand van de techniek niet vol te houden is. We hebben er allemaal van geprofiteerd. Tegen beter weten in. Ook de vegetariër die autorijdt om de kinderen op tijd van de opvang te halen. Ook de bewuste kortdoucher die af en toe naar een vakantiebestemming vliegt.

De boeren lijken meer de klos te zijn dan de fietsenmaker of de ICT’er, maar iedere boer die veel schadelijke uitstoot voortbrengt, kon weten dat hij of zij in geleende tijd werkte en een product voortbracht dat de wereld uitput. Net als de binnenschipper die op vieze stookolie de Rijn op en neer tuft. Zoals iedereen met een smartphone op zak kan weten dat er dingen voor zijn gedaan die zo niet kunnen doorgaan.

Dat zegt ook het rapport-Remkes: we moeten op alle fronten aan de slag. Echt niet alleen om stikstofuitstoot langs onze nationale groenstroken te verminderen.

Prinsjesdag als goednieuwsshow

Nadat in Den Haag vóór de zomer met grote moeite een Klimaatakkoord was bereikt, zakte de politieke ambitie weer in. Prinsjesdag was geprogrammeerd als een goednieuwsshow. De minister die zich sterk maakte voor hervatting van het Formule 1-racen op Zandvoort, liep meer dan een beetje uit de pas met de tijdgeest.

Er zit niets anders op. Zoals klimaatcorrespondent Jelmer Mommers aan de vooravond van de klimaatmars deze week op De Correspondent we zijn al te laat om onze huidige leefomstandigheden te redden, reden te meer om er onverstoorbaar en consequent alles aan te doen om de schade te beperken. Dat zal alleen lukken als we nieuwe vormen van democratie uitvinden die zo veel mogelijk mensen betrekken bij het vinden van oplossingen, die de lasten zo eerlijk mogelijk verdelen.

Als deze klimaatweek iets heeft opgeleverd is het misschien dat weer meer mensen beseffen dat er iets aan de hand is van ongekende omvang

Als deze internationale en nationale klimaatweek iets heeft opgeleverd is het misschien dat weer meer mensen beseffen dat er iets aan de hand is van ongekende omvang. Steeds minder mensen geloven zichzelf nog als zij doen alsof het allemaal wel meevalt, alsof het hun tijd wel zal duren.

Hopelijk zullen alle politieke partijen in Den Haag die het landsbelang willen dienen meezoeken naar effectieve en rechtvaardige oplossingen. En geen kostbare tijd verspillen aan meestribbelen.

Het is een absurde tijd, waarin vorsten van desinformatie als en Boris Johnson voor voortdurende afleiding zorgen. Het is pauzetheater. Met z’n allen hebben we de hersens en de wilskracht om de oerknal nog een tijdje te verlengen. Daar kunnen we best wat leiding bij gebruiken. Maar waarschijnlijk zullen we ook die zelf moeten leveren.

In mijn Politiek Dagboek probeer ik achtergrond te geven bij het nieuws over politiek en democratie. Het zijn persoonlijke notities bij de actuele gang van zaken. Volgende week kan de invalshoek weer anders zijn.