In Parijs lopen wilde zwijnen, in Wales spelen Kasjmiergeiten in speeltuintjes, en dolfijnen zwemmen in de grachten van Venetië (oh nee, dat was nep).
De natuur trekt zich niets aan van de huidige lockdown. Als mensen wegblijven, nemen dieren en planten de lege ruimte in.
Van een heel andere crisis trekt de natuur zich wel wat aan. Die van het verlies van biodiversiteit, ecosystemen, en gehele habitats. Waarom deze problemen er zijn? Door tegenstrijdig beleid, door een menselijke vorm van onbewustzijn, en extreem vervuilende industrieën. Allemaal problemen die er al ver vóór corona waren.
Maar de natuur kan ook een oplossing zijn. Wat nou als we ons land zo inrichten dat het onze natuurlijke omgeving mooier en gezonder maakt én het ons iets oplevert?
De natuur kan ook een oplossing zijn
Hoe dat heet: rewilding. (Of #herwoesting – waarom ook niet?)
Daarmee gaan we niet terug naar een woeste wildernis, maar wel naar méér natuur, en minder problemen.
Meer natuur, minder problemen
Een voorbeeld van herwoesting:
In Zuid-Limburg ligt het Gulpdal. Als het hard regent overstroomt de rivier. Niet zo prettig voor de mensen die ernaast wonen, dus bedacht het waterschap een plan: een grote, betonnen dam.
Allesbehalve een natuurvriendelijke oplossing. Waterleven gaat dood. Vissen kunnen niet meer naar hogere delen van de rivier zwemmen, waar ze normaal gesproken hun eitjes leggen. En de constructie houdt sediment tegen dat essentieel is voor fysische processen verderop in de rivier.
Natuurorganisaties staken een stokje voor dit betonnen plan. Ze kochten stukken oeverland op, en gaven deze terug aan de natuur. Als het hard regent, neemt die gekochte natuurgrond het water op, in plaats van dat het in een stroomversnelling wordt afgevoerd naar de rivier. Tegelijkertijd neemt de biodiversiteit in het gebied toe, en is het leefgebied van al bestaande soorten een stuk groter geworden.
De natuur als oplossing voor een natuurprobleem. Het kan dus.
Nog een voorbeeld van herwoesting:
Den Haag en Rotterdam halen hun drinkwater uit de Maas, maar door drogere zomers dreigt een drinkwatertekort. Bij het Gelderse Heerewaarden stromen de Waal en de Maas parallel aan elkaar. Vroeger waren ze verbonden, maar omdat de Maas gekanaliseerd werd, is dat al honderd jaar niet meer zo. Natuurorganisaties willen deze verbinding nu herstellen. Om de uitwisseling van dier- en plantsoorten tussen de rivieren te bevorderen én om in droge tijden het drinkwater in Den Haag en Rotterdam aan te vullen.
Meer natuur, minder problemen.
Woest aantrekkelijk landbouwbeleid
Als we willen dat de natuur problemen oplost, kunnen we niet om de boer heen. Bijna de helft van ons landschap is landbouwgrond.
Lees: dode probleemgrond. De biodiversiteit gaat daar het sterkst achteruit. De meeste ecosystemen vallen daar weg. En het leefgebied van kostbare flora en fauna wordt vooral bedreigd door landbouw.
Maar ook op deze probleemgrond kan herwoesting de oplossing zijn. Door agrarisch natuurbeheer.
Als we willen dat de natuur problemen oplost, kunnen we niet om de boer heen
Deze vorm van ‘natuurinclusieve landbouw’ geeft de natuur meer ruimte op landbouwgrond, en levert voordelen op voor de boer. Die graaft poelen voor kikkers. Die maait niet, of later, voor de weidevogels. Bouwt nesten voor uilen. Vervangt grote monoculturen – akkers met jaar op jaar dezelfde uien, aardappels of granen – door een grote variëteit aan gewassen. En er wordt minder bemest.
Wat het de boer oplevert? Een gebied dat tegen een stootje kan. Verdroging, verzuring en hevige regenval zijn minder problematisch als de biodiversiteit groot is en ecosystemen gezond.
Meer dan tachtig procent van de boeren wil best herwoesten, overstappen op een meer natuurvriendelijke manier van produceren.
Waarom doen ze dat dan niet? Subsidies zijn gebaseerd op hoeveel boeren produceren, niet op hun pogingen de natuur te beschermen. Daarnaast zijn de marges op landbouwproducten laag. Boeren hebben de intensieve productie simpelweg nodig om te overleven.
Maar wie de problemen in de natuur met een gezonde dosis boerenverstand bekijkt, kan er niet omheen: of je nou boer bent, of inwoner van Zuid-Limburg, of houdt van schoon drinkwater, meer natuur zorgt voor minder problemen.
En dat is woest aantrekkelijk.
Meer lezen?
Onze landbouwgrond is zo dood als een pier. Het gif blijft
Het gif uit de industriële landbouw brengt het leven op aarde ernstig in gevaar. Toch blijven overheden laks: De Europese Unie heeft de toelating voor het omstreden middel glyfosaat met vijf jaar verlengd. En dat terwijl er inmiddels veel betere opties zijn om voldoende voedsel voor iedereen te verbouwen.
