De Correspondent leest voor
Danny Dorling - Het grote nieuws in het VK is niet de brexit, maar de levensverwachting
SoundCloud

Dit stuk toen het coronavirus nog maar net in China om zich heen greep of misschien zelfs kort daarvoor een voet tussen de deur had gekregen in Europa (dat zullen we nooit weten).

Het jaar erna stortten de Britse gezondheids- en sociale zorg in. Zelfs onder normale omstandigheden, als er bijna geen besmettelijke ziekten zijn, kon het stelsel het niet aan. De infrastructuur was simpelweg niet bestand tegen een pandemie, na alle bezuinigingen die ze over zich heen had gekregen.

Het gevolg was dat het aantal mensen dat thuis overleed, en niet in een ziekenhuis of zorginstelling, flink toenam. Eind november waren ongeveer 60.000 mensen rechtstreeks maar dat was niet de enige reden dat het totale inwonertal van het Verenigd Koninkrijk afnam.

Volgens schattingen van eind november verlieten tussen april en september 2020 ongeveer een miljoen – mensen die in het Verenigd Koninkrijk woonden, maar er niet waren geboren. De belangrijkste reden was de pandemie, die jonge migranten ertoe bracht om terug te keren naar de dorpen en steden waar hun oudere familieleden woonden.

De meeste vertrekkers hadden werk in het Verenigd Koninkrijk en hadden na de brexit mogen blijven, maar kozen er toch voor om weg te gaan.

Wie zal hun plek innemen? Niemand verwacht in 2021 een nieuwe toestroom van migranten naar het VK. Wat voor soort werk zou er voor hen zijn? Waarom zouden ze komen?

Van een groot deel van wat er straks in het Verenigd Koninkrijk staat te gebeuren, zal de pandemie de schuld krijgen. Maar zoals dit artikel laat zien, was er al veel mis voordat de coronacrisis toesloeg. Pas wanneer het Verenigd Koninkrijk door een crisis wordt getroffen, zie je hoe dun het vernisje van beschaving op de samenleving is.

Meer doden dan gebruikelijk

In de vier weken van september 2019 waarin Boris Johnson de algemene verkiezingen erdoor probeerde te drukken, stierven in Engeland en Wales 1.248 mensen meer dan gebruikelijk was voor de tijd van het jaar. En in de vier weken van de verkiezingscampagne, die eind oktober afliep, stierven er Op het moment waarop dit artikel werd geschreven – laat op – waren dat de recentste sterftecijfers.

Van dat nieuws werd onder andere nauwelijks melding gemaakt, omdat ambtenaren geen commentaar op die cijfers mogen geven vanwege een Britse verkiezingstraditie die heet. Maar de cijfers verdwenen ook naar de achtergrond vanwege de brexit. Wie ‘de brexit regelt’ – en onder welke voorwaarden – was onderwerp van een verhit publiek debat dat aan de verkiezingen voorafging en werd gevoerd tijdens de campagne zelf. Het zal zonder twijfel hét aandachtspunt in de Britse politiek blijven nu de conservatieven van Boris Johnson de verkiezingen hebben gewonnen.

Voordat het referendum over de brexit vijf jaar geleden werd aangekondigd, lagen maar weinig Britten wakker van Europa of van de Europese Unie (EU). Destijds, eind 2015, hielden vooral de National Health Service (NHS, de Britse nationale gezondheidszorg) en immigratie Hoewel in de discussie over Europa de veelal xenofobe argwaan over immigratie een rol speelde, werd de brexit als een soort oorlog opgedrongen aan een volk dat er niet om had gevraagd.

Tegen die achtergrond krijgt nog veel meer niet voortdurend de aandacht, áls het al aandacht krijgt. Het aantal mensen dat week in, week uit overlijdt, zegt meer over de dan we ooit te weten zullen komen uit de aandacht voor de brexit. Er staat niets minder op het spel dan de instorting van een koninkrijk.

Uit de serie No Choice But Future door Anna Szkoda

Wat is er precies aan de hand?

Als geograaf heb ik de afgelopen dertig jaar onderzoek gedaan naar de sterftecijfers in het Verenigd Koninkrijk. De data die ik zowel wekelijks als jaarlijks bestudeer, geven me een beeld van de Britse samenleving dat vaak over het hoofd wordt gezien doordat iedereen het politieke gekrakeel volgt.

Begin 2014 verscheen er een artikel van mijn hand in het tijdschrift waarin ik duidelijk probeerde te maken dat er iets abnormaals aan de hand was: de levensverwachting van oudere mensen in het Verenigd Koninkrijk, vooral vrouwen, begon te dalen.

Het jaar erna nam het aantal sterfgevallen enorm toe. De cijfers kwamen naar buiten op de Er was geen bewijs dat het om een poging ging ze te verdoezelen. Maar de minister van Volksgezondheid, Jeremy Hunt, en zijn rijksagentschap Public Health England probeerden tussen 2015 en 2019 bij verschillende gelegenheden Het probleem met die verklaring is dat het Verenigd Koninkrijk

Vervolgens probeerden de autoriteiten de schuld in de schoenen te schuiven van de griep, maar de sterftecijfers vertoonden geen stijging en daling zoals ze dat tijdens een griepuitbraak doen. Ook zou heel Europa in dat geval last moeten hebben gehad van een griepepidemie. De levensverwachting in het hele Verenigd Koninkrijk – bijgehouden door het Office for National Statistics (ONS) – keerde in 2015 noch voor mannen noch voor vrouwen terug naar het groeiniveau van 2014. En dat

Samen met collega’s heb ik naar alle mogelijke oorzaken en verklaringen gekeken, en inmiddels denk ik dat de overgrote meerderheid van het extra aantal doden Met andere woorden: ze waren het gevolg van doelbewust snijden in de publieke uitgaven.

Uit de serie No Choice But Future door Anna Szkoda.

Een land dat bezig is met maar één ding: de brexit

In normale tijden zou een daling van de levensverwachting in een normaal land een groot probleem zijn. Maar niets is nog normaal in het Verenigd Koninkrijk. Sinds het referendum over de brexit hebben de Britse pers, politici en bevolking een obsessie ontwikkeld voor maar één ding.

De daling van de levensverwachting na 2014 werd en iedereen ging weer verder met waar hij mee bezig was. Mensen haken al snel af bij statistiek.

Wel eisen individuele gevallen de aandacht op. Het belangrijkste nieuws op 9 december 2019 was dat Boris Johnson had geweigerd een foto te bekijken van een vierjarig jongetje dat de nacht moest doorbrengen op de vloer van de afdeling spoedeisende hulp van het grootste ziekenhuis van Leeds. Elk landelijk dagblad en elke tv-zender deed verslag van het verhaal over het

Maar de berichtgeving ging niet over het zieke kind en ook niet over het aantal andere vierjarigen dat geen adequate behandeling kreeg doordat de Britse gezondheidszorg op omvallen stond. De berichten gingen over het karakter van Johnson, degene die de brexit zogenaamd wel even zou fiksen.

De afgelopen negen jaar is de NHS elk jaar minder goed in staat gebleken een De situatie wordt nog verergerd door de enorme bezuinigingen op de overheidsuitgaven voor sociale zorg, wat betekent dat veel ziekenhuisbedden tegenwoordig bezet worden gehouden door iemand op leeftijd die niet kan worden ontslagen omdat hij of zij thuis niemand heeft die voor hem zorgt.

Een jongetje belandt uiteindelijk op de ziekenhuisvloer omdat alle bedden bezet zijn, wat komt doordat het stelsel als geheel niet functioneert. In het Verenigd Koninkrijk stierven steeds meer ouderen een voortijdige dood nadat er stevig was bezuinigd op de sociale zorg en er voor het eerst drastisch was gesneden in de financiering van de NHS. En het dodental bleef oplopen naarmate de bezuinigingen steeds ingrijpender werden.

Ook de sterfte onder kinderen neemt toe. In Engeland en Wales deed die toename zich voor in dezelfde periode waarin maximaal op de publieke uitgaven werd gekort. In 2014 Dat cijfer steeg naar 3,7 in 2015, naar 3,8 in 2016 en naar

Hoewel het volgens de ONS telkens om een minuscule stijging ging, was die wel degelijk statistisch significant. Dat wil zeggen dat er zo veel baby’s stierven dat die stijging met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet aan het toeval kan worden toegeschreven. Het beleid speelde een rol, vooral beleid op het gebied van de financiering van kraamklinieken, vroedvrouwenopleidingen en De meeste sterfgevallen onder baby’s deden zich voor in de eerste dagen of weken na de geboorte.

Schotland had in 2014 daarentegen hetzelfde kindersterftecijfer als Engeland en Wales, maar had dat in 2018 Ook dat was geen toeval. Omdat de Schotse regering besloot in moeders en jonge kinderen te investeren, hevelde ze geld van andere terreinen daarnaartoe over. In 2018 zei Derek Mackay, lid van het Schotse parlement en toenmalig minister van Financiën, dat hij zijn ‘belastingmaatregelen gebruikt om

Uit de serie No Choice But Future door Anna Szkoda.

De gevolgen van de bezuinigingen

Bezuinigen was in het Verenigd Koninkrijk een politieke keuze die in de zomer van 2010 werd gemaakt. De gevolgen zijn dramatisch. Eind 2019 waren de overheidsuitgaven terwijl die in 2009 nog een piek bereikten van 41 procent.

Tegenwoordig is dat percentage in het hele Verenigd Koninkrijk zelfs een fractie lager Bijna elk ander land in de EU heeft en bijna elk Europees land heeft een De Britten aanvaardden die feiten zonder slag of stoot, omdat ze werden afgeleid door de brexit. Slechts weinig kiezers waren ervan op de hoogte toen ze op 12 december 2019 hun stem uitbrachten. Berichtgeving die erover ging werd genegeerd of raakte ondergesneeuwd.

Van de grote Europese landen kent het Verenigd Koninkrijk nu bovendien In de jaren zeventig was het (na Zweden) het op één na ‘gelijkste’ land van Europa, maar het werd het meest ongelijke doordat het de hebzucht niet de kop indrukte. Onder voormalig premier Margaret Thatcher mocht het inkomen van de rijkste 1 procent van de bevolking almaar groeien. Belastingen voor de rijken werden verlaagd en het reële inkomen van degenen die het minst verdienden daalde. Er werd zelfs

Niet alleen de Conservatieven droegen bij aan de ongekend grote ongelijkheid. Ook tijdens het bewind van New Labour tussen 1997 en 2010 De ooit zo sociale Labourpartij nam genoegen met een niveau van ongelijkheid waar de meeste Europese conservatieven zich niet sterk voor zouden durven maken.

Het ongelijk verdeelde koninkrijk

Wanneer de ongelijkheid in een land ongewoon hoog wordt, kan dat het begin zijn van een neerwaartse spiraal. In rijke landen waar de ongelijkheid groot is (de VS, Rusland, Brazilië, Turkije en Israël) gaat het op de een of andere manier de verkeerde kant op. Bovendien is er een ‘sterke man’ aan de macht. Op 12 december 2019 erkenden de inwoners van het Verenigd Koninkrijk dat ook hun land behoorde tot die club van rijke, ongelijk verdeelde landen

Landen waar de kloof veel minder groot is hebben meestal een leider die er niet zo heel veel toe doet: een regeringsleider die niet erg bekend is. Er wordt meestal ook veel minder op extreemrechts gestemd, de opkomst tijdens verkiezingen is er hoger, er wordt meer uitgegeven aan overheidsvoorzieningen (gemeten naar het percentage van het bbp), er zijn minder zwarte en witte scholen, de kwaliteit van de huisvesting is er hoger, er zijn minder daklozen, de geestelijke gezondheidszorg is beter en de levensverwachting is hoger. De baanzekerheid is in dat soort landen groter en de meeste werknemers krijgen een eerlijk loon.

Bijna iedereen in het Verenigd Koninkrijk is tegenwoordig slechter af dan in 2010, zij het ieder op een andere manier. Voor de hogere middenklasse zit de pijn hem in het de duurdere buitenlandse vakanties en de omdat de huizenprijzen blijven dalen en dit een slechte investering zou zijn.

Voor degenen met een middeninkomen is hét grote probleem dat ze elke maand de huur moeten opbrengen. Een gemiddelde inwoner van het Verenigd Koninkrijk jonger dan 65 huurt in de vrije sector, zonder enige zekerheid of eigen middelen. Voor degenen onderaan de maatschappelijke ladder is de grootste zorg de steeds grotere onzekerheid en het al te reële vooruitzicht op dakloosheid.

Maar van iedereen is de levensverwachting erop achteruitgegaan. De middenklasse kreeg er het eerst mee te maken, want toen de levensverwachting van oudere vrouwen bleken die vooral uit die klasse afkomstig. Vrouwen uit de werkende klasse leefden zelfs niet eens zo lang als zij.

Uit de serie No Choice But Future door Anna Szkoda.

Wat nu?

Het Verenigd Koninkrijk bevindt zich op onbekend terrein. Bijna nergens anders in Europa Vrijwel nergens anders in Europa

Nergens anders in Europa, Duitsland en Frankrijk uitgezonderd, Maar in Duitsland komt dat bijvoorbeeld vooral doordat er geen huisvesting is voor een klein deel van de enorme aantallen vluchtelingen die het land opneemt. Het Verenigd Koninkrijk laat bijna geen vluchtelingen toe. Van de daklozen die nog hadden er twee op dezelfde lagere school gezeten als ik.

Soms gaan er dingen verkeerd. Chaos ligt op de loer, maar Groot-Brittannië staat geen anarchie te wachten. Er vindt juist een langdurige, langzame uitholling van verwachtingen en maatschappelijke normen plaats. Tegenwoordig komt er nauwelijks nog een nieuwe, onafhankelijke staat bij, maar het Verenigd Koninkrijk krijgt het voor elkaar om de omstandigheden te scheppen die toekomstige afscheiding mogelijk maken.

Er zijn ook andere scenario’s mogelijk. In het verleden hebben zich vaker grote maatschappelijke omwentelingen voorgedaan toen jongere generaties de volle laag kregen van het roekeloze gedrag van hun ouders en grootouders. Een voor de hand liggend voorbeeld zijn de jongeren die een oorlog in werden gestuurd als gevolg van de fouten van oudere generaties, en dat terwijl er helemaal geen oorlog nodig was geweest.

Neem de Die bracht de Britten in grote verlegenheid, misschien niet zo erg als tijdens de brexit, maar het was wel degelijk gezichtsverlies als gevolg van domme beslissingen door oude mannen die elke realiteitszin hadden verloren. Na de Suezcrises stemden zo veel jonge volwassenen anders dan hun ouders dat er die een geleidelijke transformatie van het Verenigd Koninkrijk teweegbrachten, waardoor het een van de rechtvaardigste landen van Europa werd.

In die tijd ging ook het Britse onderwijsbestel op de schop, waardoor voor het eerst bijna alle kinderen samen onderwijs kregen. Er kwam meer sociale zekerheid voor moeders en het recht op huisvesting werd uitgebreid. Er waren ruim voldoende goed betaalde banen en de inhaligheid van de rijken werd een halt toegeroepen. Een dergelijke wederopstanding na een crisis zou zich heel goed opnieuw kunnen voordoen.

De Conservatieve regering – die tot minstens december 2024 aan de macht zou kunnen blijven – zal doen alsof ze om de gezondheidszorg geeft, om de arme Britten, om het noorden van het koninkrijk, om de toekomst van jongeren, en dat zal haar goed afgaan. Ze heeft er lang op geoefend.

Maar in Groot-Brittannië zadelen we de helft van onze jongeren op met de Van de andere helft korten we de uitkeringen en andere sociale voorzieningen, of we gooien ze in de bak in een tempo dat je

De leiders van Groot-Brittannië en van plannen om vrij te mogen werken of studeren in de Europese Unie, of te mogen trouwen met wie je maar wil. Tenzij je inkomen uiteraard zo hoog is dat het aantrekkelijk voor ze is om je in het Verenigd Koninkrijk te houden. Ons oneerlijke huurstelsel verhindert een groot aantal mensen een gezin te stichten.

Als je wilt dat jongeren zich gaan roeren, dan moet je vooral op deze voet doorgaan.

Vertaling: Nico Groen

Over het beeld De meerderheid die in 2016 voor een brexit stemde bestond voor het grootste deel uit 65-plussers. Hoewel de meeste jongeren tegenstander waren van een vertrek uit de Europese Unie, bracht slechts een kleine groep onder de 25 jaar een stem uit, en mochten jongeren onder de 18 überhaupt nog niet stemmen.

Voor haar serie No Choice But Future fotografeerde Anna Szkoda jongeren uit Manchester die tijdens de verkiezingen nog geen stemrecht hadden. Haar portretten geven een gezicht aan een generatie die het langst zal moeten leven met de gevolgen van de brexit. (Veerle van Herk, beeldredacteur)
Bekijk hier meer werk van Anna Szkoda

Meer lezen?

De brexiteers zijn drukker met het vertellen van sterke verhalen dan het maken van sterke afspraken Er had dit jaar een heleboel besloten moeten worden voor de brexit: toegang tot elkaars markt, visserij, veiligheid en defensie. Maar fanate brexiteers zijn drukker met het in stand houden van mythes dan met praktische afspraken. En de overgebleven EU-landen houden de gelederen gesloten. Politiek dagboek over de schijnvertoning van de brexitonderhandelingen. Lees de analyse van Marc Chavannes hier terug De brexit is als Fifty Shades of Grey: een verhaal over dominantie en overgave Een Ier en een Nederlander hebben het over brexit. De Ier in kwestie is journalist en brexitkenner Fintan O’Toole. Die Nederlander ben ik. Als buitenstaanders met een diepe band met het Verenigd Koninkrijk zien we: de Engelsen hebben geen benul. De brexit leidt nergens toe, want de échte vragen worden niet gesteld. Lees het interview van Joris Luyendijk hier terug Kijk de film I, Daniël Blake. Over hoe protocollen mensen in nood kunnen vermorzelen Hoe bureaucratie en protocollen mensen in nood alle waardigheid kunnen afnemen. Daarover gaat de nieuwe film I, Daniël Blake. Ga hem zien om te begrijpen welk leven de miljoenen armen in onze welvarende westerse samenlevingen leiden. Lees de aanbeveling van Sander Heijne hier terug