Beste,

De woningmarkt is net een spelletje Monopoly. Wie het geld heeft om een huis te kopen, profiteert daarvan door nog meer vermogen op te bouwen. Wie zich geen eigen huis kan veroorloven, gaat juist steeds meer huur betalen.

Dat is de tegenstelling die ten grondslag ligt aan het pas verschenen boek van Hans de Geus, Hoe ik toch huisjesmelker werd, De Geus beschrijft hoe het huidige systeem mensen bijna dwingt om een huis te kopen, als ze het zich tenminste kunnen veroorloven.

Boek Hans de Geus

In het kort komt dat doordat vastgoed een geliefd investeringsobject is, vanwege de lage rente op spaargeld en andere investeringen. Door de enorme vraag stijgen de prijzen. Huiseigenaren verdienen daaraan. Huurders gaan alleen maar meer huur betalen. Je bent dus wel gek als je in aanmerking komt voor een hypotheek, en tóch blijft huren.

Huiseigenaren bouwen dan wel vermogen op, maar dat zit vast in hun huis

Die ongelijke verdeling van vermogen op de woningmarkt is niet alleen vervelend voor huurders, die aan de verkeerde kant van de tweedeling zitten. Ook huiseigenaren voelen er de nadelen van. Want ze bouwen dan wel vermogen op, maar dat zit vast in hun huis. Als ze hun baan verliezen of gaan scheiden, kunnen ze er alleen aanspraak op maken door hun huis te verkopen.

Ook het Centraal Planbureau (CPB) erkent dat probleem, en publiceerde vorige week Het moet minder aantrekkelijk worden om vermogen op te bouwen via het eigen huis, en aantrekkelijker om te sparen.

Wat niet werkt: regels voor hypotheekrenteaftrek versoepelen

Een aantal grote media publiceerden hier al over, kwam vooral één voorstel terug: het versoepelen van de regels voor de hypotheekrenteaftrek. Op dit moment kunnen huiseigenaren de hypotheekrente alleen van de belasting aftrekken als ze hun hypotheek binnen dertig jaar aflossen. Volgens het CPB zou het helpen als ze binnen die periode maar de helft hoeven af te lossen, zodat ze meer geld overhouden voor financiële tegenvallers.

Het is niet gezegd dat mensen meer sparen als ze minder hoeven af te lossen

Het is een opvallend idee, omdat de hypotheekrenteaftrek de laatste jaren juist is ingeperkt. Maar volgens mij werkt het averechts. Het is niet gezegd dat mensen meer geld op hun bankrekening laten staan als ze minder hoeven af te lossen. Ze zouden ook juist meer geld kunnen lenen voor de aankoop van een huis, om er op de oververhitte markt toch nog tussen te komen. Dan stijgen de huizenprijzen, en wordt de ongelijkheid tussen huizenkopers en huurders alleen maar groter.

Wat wel werkt: maak het kopen van een huis minder aantrekkelijk

Een voorstel uit het rapport dat volgens mij wel werkt, is het fiscaal gelijk behandelen van spaargeld en van vermogen dat in een eigen huis zit. Nu betaal je over spaargeld vermogensbelasting, terwijl het eigen huis is vrijgesteld van belastingen en er zelfs hypotheekrenteaftrek is. Als er belasting wordt geheven over beide soorten vermogen, wordt het aantrekkelijker om ‘gewoon’ te gaan sparen.

Het CPB noemt het niet expliciet, maar misschien nog wel belangrijker is dat Er komen naar verhouding meer huurhuizen, en de huizenprijzen zullen minder hard stijgen. Daarmee pakt deze maatregel de kern van het probleem aan: de vermogensongelijkheid tussen huizenkopers en huurders wordt kleiner.

Dat is niet zonder risico’s. Want de huidige huiseigenaren zijn niet gebaat bij een daling van de huizenprijzen, vooral als ze het huis pas hebben gekocht.

En we zijn er nog lang niet als spaargeld en vermogen in een huis volgens de belasting gelijk zijn. Want er zijn nog andere redenen waarom sparen onaantrekkelijk is, zoals de lage rente op spaargeld. En wie geen huis koopt, moet nog wel ergens wonen. Maar ik ben blij dat het CPB een voorstel doet om de vermogensongelijkheid aan te pakken.

Om te lezen, kijken en luisteren

  • Wat zijn precies de effecten van de enorme stroom investeringen in woningen? Het is een vraag waar ik al een tijd mee rondloop. Ik was dan ook blij te zien dat een consortium van Europese journalisten Nederland is nog een beetje ondervertegenwoordigd, maar ik heb veel geleerd van de verhalen over Brussel, Berlijn en Wenen.
  • Wat is een stad? Dat is de ingewikkelde vraag waarmee de makers van Lego werden geconfronteerd toen ze Lego City introduceerden (in 1978). Sindsdien zijn er talloze aanpassingen geweest van de straatplaten, waar je steden omheen kunt bouwen. Iedereen kan voorstellen doen. Een van de leukste staat beschreven een straat die in zijn geheel uit fietspad bestaat.
  • En dan nog een aanbeveling die niet direct met wonen te maken heeft. In de vijfdelige podcast een samenwerking van De Correspondent en de Belgische radiozender Klara, vertelt schrijver David van Reybrouck over de kolonisatie van Indonesië door de Nederlanders. En over de onafhankelijkheidsstrijd die daar een einde aan maakte, en die een voorbeeld werd voor onafhankelijkheidsstrijders in andere landen.
Animatie bij de podcast Revolusi, gemaakt door redactioneel vormgever Luka van Diepen.

Tot de volgende,

Josta

Nieuwsbrief Deze updates in je inbox ontvangen? Dat kan! Elke twee weken stuur ik een mail waarin ik je op de hoogte houd van mijn onderzoek en artikelen. Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief