Stel: je schip kapseist midden in de oceaan. Alle opvarenden zijn overgeleverd aan de golven. Enkelen hebben een reddingsvest weten te veroveren, alle anderen doen wanhopig hun best om niet te verdrinken. Jij bevindt je op een reddingssloep die nog een flinke stapel reddingsvesten bevat. Wat doe je: gooi je die vesten naar diegenen die er nog geen hebben of geef je de gelukkigen die er al een hebben nog eentje extra?

Het antwoord lijkt duidelijk. En toch zijn de en van plan om een coronavaccin toe te dienen aan hun bevolking en is er zelfs al mee bezig. En dat terwijl ter wereld, zo ongeveer de helft van de wereldbevolking, nog geen enkele prik kregen.

Het idee erachter is dat enige maanden nadat je volledig bent gevaccineerd, de effectiviteit daarvan zou beginnen af te nemen. Een boostershot zou de bescherming kunnen herstellen.

Voor de producenten van de vaccins is zo’n extra dosis alvast een goed verdienmodel. Ze maken nu al honderden winst met de vaccins. Als ze erin slagen om de wereld, en vooral het rijke Westen, een derde (en wie weet een dosis aan te smeren, dan zouden deze vaccins weleens de farmaceutische producten met de kunnen worden. En dus heeft elke vaccinproducent plannen voor een extra dosis. Bij en zitten deze nog in de onderzoeksfase. en vroegen al om deze zogenoemde boostershots op de markt te brengen.

Drie redenen waarom inzetten op zo’n extra prik nu geen goed idee is.

1. De afname van de bescherming van de coronavaccins is klein

De vaccinproducenten bevinden zich in een vreemde positie. Willen ze bewijzen dat een derde dosis noodzakelijk is, dan moeten ze aantonen dat hun vaccins toch niet zo goed werken en dat de bescherming die ze bieden

Wat weten we daar op dit moment over?

Allereerst kunnen we kijken naar de hoeveelheid We dat die, na een initiële piek iets na de tweede prik, na verloop van tijd inderdaad daalt.

Maar antilichamen zijn niet het hele verhaal.

Je immuunsysteem bevat verschillende en het is best mogelijk dat je, ook als je niet meer superveel antilichamen hebt, toch nog bent tegen covid-19. 

Ten tweede kunnen we het nieuwe aantal infecties bij mensen die vroeg in de pandemie gevaccineerd werden vergelijken met het aantal infecties bij mensen die hun prik recenter kregen. Een uit Israël lijkt de bewering van de farmaceuten dat de bescherming afneemt inderdaad te staven: personen die in januari of februari dit jaar een prik kregen, hadden afgelopen zomer 50 procent meer kans om besmet te geraken dan personen die in maart of april hun vaccin kregen.

Maar tussen beide groepen zaten meer verschillen dan alleen de tijd sinds hun vaccinatie. Zo werden in het begin van de pandemie veel zorgverleners gevaccineerd, een groep die door hun beroep een hoger risico loopt om besmet te worden. Dat zou het verschil in infecties  

En zelfs als de bescherming van de vaccins tegen besmetting na verloop van tijd daalt, betekent dat niet dat de gezette prikken nutteloos worden. De belangrijkste functie van de vaccins is voorkomen dat je ernstig ziek wordt of overlijdt. Neemt die bescherming af?

Je kan uit de Israëlische studie evengoed concluderen dat de bescherming van de vaccins erg goed standhoudt

Daarover hebben we nog maar erg weinig gegevens. Eén weer uit Israël, laat zien dat oudere personen (60+) die al in januari hun tweede prik kregen, bijna drie keer meer kans op ernstige covid hadden dan oudere personen die hun tweede prik in maart ontvingen. Het lijkt er dus op dat ook de bescherming tegen ernstige ziekte in de loop van de tijd daalt. 

Maar ook hier waren er tussen beide groepen. En daarnaast: drie keer zo veel kans op ernstige covid klinkt heel slecht, maar drie keer heel weinig blijft heel weinig. Als je in de details van de studie duikt, zie je dat het risico op ernstige covid stijgt van ongeveer 1 op 10.000 indien je recent geprikt werd tot 3 op 10.000 indien jouw prik al even geleden is. 

Hoe klein dat risico is, wordt nog duidelijker als je het vergelijkt met iemand die nooit gevaccineerd werd: uit de Israëlische data blijkt dat iemand die in maart gevaccineerd werd 98 procent minder kans heeft om ernstig ziek te worden dan een niet-gevaccineerde. Personen die hun prik al in januari kregen hadden nog steeds 94 procent minder kans om ernstig ziek te worden.

Je kan uit deze studie dus evengoed concluderen dat de bescherming van de vaccins Het reddingsvest verliest misschien wat drijfvermogen, maar het houdt je nog steeds boven water.

Uit de serie Corona Rhapsody door Rafael Heygster en Helena Lea Manhartsberger

2. Het is nog niet overtuigend bewezen dat een booster werkt

Zelfs als blijkt dat je bescherming tegen ernstige ziekte na een tijdje sterk daalt, wil dat nog niet zeggen dat een derde prik een goed idee is: daarvoor moet je ook nog bewijzen dat zo’n booster er ook echt voor zorgt dat je beter beschermd bent.

Er is slechts één studie waarin dat werd onderzocht en die concludeert dat je mét een booster tien keer minder kans hebt op ernstige ziekte na een coronabesmetting dan zónder booster.

Maar ook deze studie kon niet uitsluiten dat er andere verklaringen waren: misschien kregen sommige mensen een booster omdat ze al een hoger risico liepen? En nog een van deze studie: de proefpersonen werden na de laatste prik maar gemiddeld zeven dagen opgevolgd. Op basis van deze studie kan je dus niet nagaan of je door een booster ook op iets langere termijn beter beschermd bent. 

En ook hier geldt de kanttekening dat tien keer minder kans erg indrukwekkend klinkt, maar dat dat niet wil zeggen dat je zonder booster niet goed beschermd bent. Een van de kans op ernstige ziekte van 50 procent naar 5 procent is tien keer minder, maar een daling van 0,05 procent naar 0,005 procent ook. 

Naast deze studie hebben we alleen nog de data die Pfizer om de goedkeuring te verkrijgen voor het op de markt brengen van deze derde prik. Die bewijzen enkel dat door die booster het aantal antilichamen stijgt. Maar zoals ik al schreef weten we nog niet goed of je daaruit mag concluderen dat je ook beter beschermd bent.

Kortom: het is best mogelijk, maar nog dat een booster extra bescherming biedt. Wel is het duidelijk dat die bescherming ook zonder booster al erg goed is. Een extra reddingsvest verbetert je drijfvermogen misschien een beetje maar lijkt, op basis van de huidige data, nog niet echt noodzakelijk.

Maar even tussendoor: dwingt de pandemie niet tot actie, zelfs met dun bewijs?

Er zijn tijdens deze pandemie al vaak beslissingen genomen op basis van Soms kon dat niet anders. In een acute noodsituatie heb je niet de luxe om te wachten tot je zeker weet wat zal werken en wat niet. In dit geval hebben we die luxe wel. 

Ja, de bescherming door de vaccins wordt na verloop van tijd waarschijnlijk wat minder, maar ze laten het zeker niet helemaal afweten. We kunnen dus perfect wachten tot we meer zekerheid hebben dat de derde prik echt nuttig is. 

Die data zijn op komst. In het Verenigd Koninkrijk begint momenteel een grootschalige om de effectiviteit van boosterdosissen te bepalen.

Hierin wordt ook bekeken of een prik met een ander vaccin dan dat wat je initieel kreeg misschien beter werkt. Nog een groot voordeel van deze studie: de proefpersonen worden willekeurig ingedeeld in de controlegroep (die een placebovaccin als derde prik krijgt) en de onderzoeksgroep die een boosterdosis krijgt. Daardoor kan je, als je na een tijdje een verschil ziet tussen beide groepen, concluderen dat dat verschil veroorzaakt werd door die derde prik en niet door andere verschillen tussen beide groepen.

Dat verschillende landen niet van plan zijn te wachten tot de uitkomsten van zulk onderzoek, dat is dus niet verstandig. En...

Uit de serie Corona Rhapsody door Rafael Heygster en Helena Lea Manhartsberger

3. Eigen bevolking eerst – dat is onethisch én onverstandig

Dat verschillende landen ondanks het huidige wankele bewijs toch van plan zijn om hun bevolking zo’n derde prik te geven, dat is onversneden egoïsme,

Er werden op dit moment wereldwijd al ongeveer vaccindosissen toegediend. Meer dan daarvan verdween in de arm van een inwoner van een bovengemiddeld rijk land. De rest van de wereld kreeg de kruimels: slechts 0,4 procent van de dosissen werd toegediend in de allerarmste landen. 

Hoe minder mensen er wereldwijd gevaccineerd zijn, hoe meer virus er kan circuleren en hoe groter de kans op het ontstaan van nieuwe varianten 

Het is best begrijpelijk dat overheden eerst en vooral aan hun eigen bevolking denken, maar er zijn grenzen aan dat eigen-volk-eerst-denken. Je kan elke dosis maar één keer gebruiken. De keuze is eenvoudig: geef je een eerste reddingsvest aan iemand die op het punt staat te verdrinken, of geef je iemand die al goed beschermd is nog een extra vest? 

De Wereldgezondheidsorganisatie roept om pas in 2022 te beginnen met het verspreiden van de boosters, zodat alle landen de kans krijgen om minstens 40 procent van hun bevolking in te enten. Ik, en veel met mij, ben het daar alvast mee eens.

En als we het niet willen doen voor de anderen, dan moeten we het maar voor onszelf doen. Ook het rijke Westen heeft er alle belang bij om de rest van de wereld zo snel mogelijk in te enten. Hoe minder mensen er wereldwijd gevaccineerd zijn, hoe meer virus er kan circuleren en hoe groter de kans op het ontstaan van Varianten die er, als we pech hebben, in slagen om de bescherming door de vaccins te ontwijken. Delta is een smeerlapje, is mogelijk nog erger.

Over de beelden Politiecontroles in parken, wachtrijen voor de supermarkt, autoconcerten, mondkapjes en latex handschoenen. Sinds de wereldwijde corona-uitbraak leggen Rafael Heygster en Helena Lea Manhartsberger de surrealistische scenario’s van de pandemie in Duitsland vast. De beelden in het project ‘Corona Rhapsody’ zijn niet geënsceneerd, maar spelen door de theatrale verlichting met de vraag wat er werkelijk om ons heen gebeurt en hoe de toekomst eruit zal zien. Bekijk hier meer werk van Rafael Heygster en Helena Lea Manhartsberger

Lees ook:

Dit coronamedicijn was te mooi om waar te zijn Toen farmaceut Gilead aan het begin van de pandemie beweerde een mogelijke kuur tegen corona te hebben, trokken landen massaal de portemonnee. Dat het bewijs voor de effectiviteit van het peperdure middel nogal wankel was, zei Gilead er niet bij. Bovendien wilden politici én toezichthouders maar wat graag geloven in de wonderpil. Reconstructie van een kostbare miskoop. Lees de reconstructie