Toen ik in de eerste of tweede klas zat, kregen we Verzorging. We besloten al vrij snel het vak niet serieus te nemen.

Bij Verzorging leerden we onder andere dat je je billen altijd van je kruis in de richting van je rug af moet vegen en niet andersom – want dan veeg je ’t rechtstreeks je schaamhaar in. Ik herinner me ook de les waarin onze lerares uitlegde wat een gezonde zithouding was: rechte rug, voeten op de grond.

Wij lachen, want ze was zelf niet zo groot en onder haar bureau zagen we haar voeten boven de grond bungelen.

Toch was dat vak misschien zo gek nog niet. Want in theorie ging het over iets belangrijks: aandacht voor je lichaam. Het ging over lichamelijke opvoeding.

Bewegen is goed voor je gezondheid, maar slapen ook

Maar hé, was er niet al een schoolvak met die naam? Zeker. Maar het vak Lichamelijke Opvoeding heeft net zo veel met lichamelijke opvoeding te maken als een airfryer met haute cuisine. Ze zouden het vak beter Leren Sporten kunnen noemen. Een vak Lichamelijke Opvoeding scheidt het lichaam van het hoofd in de paar lesuren die er per week voor staan. Het maakt kinderen wijs dat het gezond is om een schooldag lang, uur na uur stil te zitten op een stoel en je voortdurend zorgen te maken om cijfers – zolang je je lichaam maar een paar uur per week inzet om te presteren in de gymzaal.

Lichamelijke opvoeding ≠ bewegen

Ik ben natuurlijk niet tegen bewegen en dat sporten gezond is staat buiten kijf. Maar lichamelijke opvoeding is meer dan bewegen en sporten. Je tanden poetsen? Geen sport, wel lichamelijke opvoeding. Water drinken in je schoolpauze en geen Red Bull of halveliterblik Monster? Lichamelijke opvoeding. En, vooruit, je billen afvegen? Hygiëne, en dus meer lichamelijke opvoeding dan bewegen (zolang je dus maar in de juiste richting veegt).

Het is veelzeggend dat het vak Lichamelijke Opvoeding op papier ‘Bewegen en Sport’ heet

Het is ook mogelijk goed aandacht voor je lichaam te hebben zonder te bewegen. Ga maar eens een uur op een meditatiekussen zitten en voelen hoe je lichaam reageert. Of volg een yoga-nidra-klasje, waar je vooral heel lang moet liggen – dat is goed voor allerlei fysieke en psychische klachten. Toch nog een te vermoeiend idee? Joh, ga lekker slapen. Want bewegen is goed voor je gezondheid, maar slapen ook.

Lichamelijke opvoeding (dus niet het schoolvak) is bovendien: omgaan met stress. Niet zo gek om te leren, want jaarlijks heeft een op de zes werkende mensen last van burn-outklachten. Hadden al die omvallers niet wat eerder – op school bijvoorbeeld – aandacht voor hun lichaam moeten leren hebben?

Maar er is in het onderwijs weinig aandacht voor dat lichaam. Een leerling in het voortgezet onderwijs maakt twee, drie toetsen per week en krijgt dus evenzoveel cijfers per week terug. Er is altijd de stress van een volgende toets of een cijfer dat eraan zit te komen. Niet zo goed voor je lichaam. Het is veelzeggend dat het vak Lichamelijke Opvoeding op papier – in waarin beschreven staat wat ieder kind op school moet leren – niet Lichamelijke Opvoeding, maar ‘Bewegen en Sport’ heet: het schoolvak Lichamelijke Opvoeding reduceert die lichamelijke opvoeding tot bewegen en sport.

Als school aandacht voor het lichaam zou hebben

Misschien is het ook niet zo gek dat er zo weinig aandacht is voor wat lichamelijke opvoeding nog meer is of zou kunnen zijn. Want welke leerling zou het nog oké vinden om de hele dag vooral op z’n stoel te moeten blijven zitten als hij geleerd heeft wat goed is voor z’n lichaam? Zou er ook maar één leerling zijn die het nog oké zou vinden om drie keer per week een toets te maken en drie keer per week een cijfer te krijgen, als hij door zou hebben wat dat met z’n lichaam doet?

Het schoolvak Lichamelijke Opvoeding maakt van ‘lichamelijke opvoeding’ niet alleen sport, het geeft kinderen vervolgens op basis van hoe goed ze kunnen sporten een cijfer dat aangeeft of hun lichaam presteert. Het is hét symptoom van een prestatiemaatschappij waarin het lichaam in een blokuur gym losstaat van het hoofd en als voornaamste functie heeft om uit te blinken.

Dat kan anders. Wie z’n reet van z’n kruis tot z’n rug af wil vegen met die prestatiemaatschappij, maakt van gym een vak om je vingers bij af te likken.

Hoe de lichaamstherapeut je met beide benen op de grond krijgt Ik ging langs bij therapeuten die mensen leren ‘naar hun lichaam te luisteren’. Dat bleek een stuk minder zweverig dan ik dacht. Lees het artikel hier Meer van mij lezen? Eens in de twee weken stuur ik een nieuwsbrief over onderwijs rond. Daarin zet ik m’n (halve) gedachten over onderwijs uiteen, geef ik lees-, kijk- en luistertips en deel ik foto’s van m’n kittens. Schrijf je hier in op mijn nieuwsbrief