Beste,

In de week tussen kerst en oud en nieuw tippen correspondenten artikelen van het afgelopen jaar die extra inzicht gaven bij hun correspondentschap. Vandaag: correspondent Consumptie Emy Demkes over waarom en hoe wij zo veel kopen.

Waarom verwisselen we onze iPhone jaarlijks? Waarom kopen we een nieuwe bank als we de oude ook kunnen laten opknappen? Waarom een nieuwe keuken als de huidige nog goed functioneert?

Al die nieuwe spullen kosten bergen grondstoffen en grote hoeveelheden energie. En de productie ervan gaat vaak gepaard met lage lonen en slechte werkomstandigheden. Toch blijven we kopen.

Vreemd? Niet als je ziet wat erachter zit: bedrijven die elk jaar moeten groeien om concurrerend te blijven en mee te kunnen draaien in de wereldeconomie. Door elk jaar met een geüpgraded model te komen, of elke week wat nieuws in de winkelrekken te hebben hangen, creëren bedrijven een onstilbaar verlangen.

En hongerig blijven we. Winkelen als vrijetijdsbesteding is, net als het geven van sinterklaas- en kerstcadeaus, inmiddels onderdeel van onze cultuur. En onze spullen, onze auto’s, onze huizen zeggen meer over onze positie in de maatschappij dan we wellicht denken of toegeven. Ze zijn onderdeel van onze identiteit. Van wie we zijn of willen zijn.

Dat verklaart waarom het zo lastig is om consumptiepatronen te veranderen, zo Onze maatschappij is er op allerlei lagen mee vervlochten.

Alles wat je koopt komt uit een container

Dat consumentisme een grote rol speelt in onze economie zie je op weinig plekken zo goed als in de haven – daar waar zo’n beetje alles wat we online bestellen of wat in de winkels te koop is binnenkomt.

Correspondent Migratie Maite Vermeulen en adjunct-hoofdredacteur Maaike Goslinga deden dit jaar onderzoek naar de scheepvaart. Een sector die gedomineerd wordt door een paar grote (en voor veel mensen onbekende) bedrijven, en waarbij het tempo van schaalvergroting (de grootste schepen vervoeren 24.000 containers) laat zien hoe ons consumptiegedrag is geëscaleerd.

(Deze verhalen zijn binnenkort ook als podcast te beluisteren.)

Negen bedrijven bepalen de spelregels van de wereldeconomie. Grote kans dat je ze niet kent Bijna al onze spullen komen uit een zeecontainer. Slechts negen bedrijven vervoeren zo’n beetje al die containers. Zij werden de laatste jaren steeds machtiger – en niemand die dat lijkt te kunnen stoppen. Ga naar dit artikel

Efficiënt denken beheerst ons leven

Ook correspondent Groot Rotterdam Arjen van Veelen trok naar de Rotterdamse haven en schreef een essay over zijn observaties. Hierin laat hij zien hoe het vierkante denken – dat symbool staat voor efficiency – ons leven is gaan domineren. ‘De hyperefficiënte wereld heeft gezorgd voor hyperconsumptie, heeft geleid tot scheefgroei en een steeds onleefbaarder planeet. En zelfs de zogeheten winnaars leven vaak zo opgefokt alsof ze cocaïne hebben gesnoven.’

(Het essay is onderdeel van Rotterdam. Een ode aan inefficiëntie.)

Alles draait om efficiëntie. Kunnen we ontsnappen uit de vierkante wereld? Vroeger was de aarde plat, daarna dachten we dat-ie rond was, maar de laatste tijd is de wereld steeds vierkanter geworden. Van de blokken in je agenda tot de kubusrugzak van de flitsbezorger: het efficiënte containerdenken is ons leven gaan beheersen. De vraag is: hoe ontsnappen we eraan? Ga naar dit artikel

Hoe geef je als bedrijf het goede voorbeeld?

Wat is ertegen te doen? Hoe veranderen we dit? Om het welzijn van mens en planeet voorop te zetten, zag een bedrijf als Patagonia maar één oplossing: de bedrijfsstructuur zo veranderen dat alle winst voortaan naar goede doelen gaat.

Miljardairs die de helft van hun vermogen schenken aan liefdadigheid? Niet genoeg, volgens Patagonia Waarom koos Patagonia ervoor om het bedrijf ‘weg te geven’? En was het niet beter voor de planeet geweest als het miljardenbedrijf helemaal gestopt was met het produceren van spullen? Daarover ging ik in gesprek met bestuursvoorzitter Charles Conn. Ga naar dit artikel

En hoe ga jij de toekomst veranderen?

Correspondent Vooruitgang Rutger Bregman hield ten slotte een pleidooi voor morele ambitie. Volgens hem besteden veel mensen hun tijd aan nutteloze en soms zelfs schadelijke banen. Als je een positieve bijdrage wilt leveren aan de planeet, koop dan geen zogenaamd duurzamere producten in de supermarkt, maar kies voor een baan die maatschappelijk relevant is. Durf jij de sprong te wagen?

Nee, je bent niet goed zoals je bent Een fulltime carrière bestaat uit 2.000 werkweken. Hoe we die tijd besteden is een van de belangrijkste morele beslissingen van ons leven, maar op dit moment verspillen talloze mensen hun tijd in suffe, nutteloze of zelfs schadelijke banen. Er is een medicijn: morele ambitie. Ga naar dit artikel

Tot volgend jaar,

Emy