In Den Haag kennen ze het migratiekunstje van Wilders, en toch kwam iedereen weer kijken

Als kind dacht ik dat politiek draaide om overtuigen. Je bedenkt wat je vindt, brengt dat onder woorden en probeert zo veel mogelijk mensen mee te krijgen. Het maakt niet uit waarover het gaat – pensioen, vuurwerk, uitkeringen – op elk thema moet én kun je mensen meekrijgen.

Op zijn persconferentie liet Geert Wilders deze week zien dat politiek niet zo werkt.

Elke partij heeft haar stokpaardje. Volt: Europa. Partij voor de Dieren: de naam zegt het al. PVV? Migratie. Preciezer: asielzoekers. Maar de afgelopen maanden ging het nauwelijks over het thema waarmee Geert Wilders de verkiezingen won. Het nieuws verschoof naar andere onderwerpen. Europa’s veiligheid, importheffingen, het tekort aan huizen, Gaza. En ja hoor, nu het minder over migratie gaat, zakt de PVV in de peilingen.

Wat doet Wilders als zijn partij zetels verliest? Gaat hij mensen overtuigen van zijn standpunt over Oekraïne (geen cent meer aan hulp)? Van zijn handelsvisie (Schiphol maximaal openhouden)? Van zijn idee over Gaza (hup, Israël)?

Natuurlijk niet.

Het oude recept: een toverwoord, gepeperde retoriek en onwerkbare voorstellen

In plaats van in te haken op het nieuws, verpláátst hij het nieuws naar zijn terrein. Asielzoekers. Dat is een makkelijk en oud recept: zet het toverwoord ‘migratie’ in, voeg er wat gepeperde retoriek en onwerkbare voorstellen aan toe, en journalisten pakken hun opschrijfboekje erbij.

Maar Wilders had niets nieuws te zeggen: zijn partijgenoot Marjolein Faber is al minister van Asiel en Migratie en hij tekende zelf het regeerakkoord. Hm, misschien dreigen dat de stekker uit het kabinet gaat? Dat deed hij al in september, oktober, december, februari én vorige week.

Hoe maakte Wilders van migratie weer níéuws? Of eigenlijk: van het nieuws weer migratie? Hij deed iets heel ongewoons: hij kondigde een persconferentie aan. De PVV-leider houdt ze zelden. Interviewverzoeken? Kansloos. Als journalisten hem iets willen vragen, moet dat in het voorbijgaan, in de wandelgangen, waardoor alleen al het voornemen genoeg was om media over de drempel richting migratie te krijgen.

Wilders herhaalde zijn verkiezingsprogramma: grenzen dicht, minder azc’s, Syriërs terug naar Syrië. Hij dreigde voor de tigste keer dat de PVV uit het kabinet zou stappen. Maar hij zei tegelijkertijd dat men zijn woorden niet als dreiging moest opvatten. Maximale media-aandacht, minimaal gezeik voor de PVV in de coalitie. Doorzichtiger kon het niet.

Kijkcijfers zijn gegarandeerd

Toch werkte het. Het achtuurjournaal opende met ‘Nieuwe strenge eisen van PVV-leider Geert Wilders’. De Telegraaf kopte in zijn dikste chocoladeletters: ‘Wilders eist nu asielstop’; de Volkskrant schreef over ‘tien nieuwe maatregelen’.^* Welmoed Sijtsma en Sam Hagens van WNL’s Goedenavond Nederland glunderden: kijkcijfers gegarandeerd voor de nieuwe rechtse talkshow.

Veel media kwamen ook gelijk met duiding: de PVV-leider was wanhopig nu hij zakte in de peilingen. Dat zagen de parlementair journalisten ook heus wel. Een kritische journalist van BNR schreef in een uitgebreide post dat ze het daar allemaal in de smiezen hadden gehad. Ze waren geen doorgeefluik, ze hadden de tijd genomen. Maar hij linkte vervolgens naar een artikel met een kop die zo begon: ‘Wilders zet kabinet mes op keel met eigen asielplannen’.

Precies daar gaat het mis: de meeste scrollers zien alleen de kop. Ik denk dat bij de meeste nieuwsconsumenten dit beklijft: Wilders maakt zich hard voor de wens van zijn achterban – minder asielzoekers – maar wordt tegengewerkt door zijn coalitiepartners. Het nieuws gaat weer dagenlang over migratie.

Zo is politiek veel simpeler dan ik als kind dacht. Vergeet dossierkennis. Kies één thema, maak het groot en laat alles daarom draaien. Wilders hoeft enkel zijn stokpaardje van stal te halen en de arena blijft uitverkocht – zelfs na 26 jaar dezelfde act.

Waar was de context?

Een volwassen democratie verdient verslaggeving die zich niet laat leiden door de agenda van één man met één obsessie. De duiding was er heus: journalisten doorzagen Wilders’ manoeuvre. Dus waarom stopten ze die cruciale context dan niet in de kop?

‘Wilders zakt in de peilingen, dus klampt hij zich vast aan zijn vertrouwde stokpaardje’, vertelt het échte verhaal. Wilders draait dezelfde plaat sinds 1998, toen hij de Tweede Kamer binnenkwam. Misschien is dat wel het meest ontluisterende: na 26 jaar weten we precies hoe zijn kunstje werkt – en toch trappen we erin.