Eén conclusie kun je na donderdagavond veilig trekken: veruit de slechtste manier om ‘grote wereldzaken’ in het nieuws te krijgen, is door er zendtijd voor te eisen bij het NOS Journaal.

O heerlijke ironie.

Nergens zag je de ironie van de NOS-gijzeling zo mooi terug als ónder het stuk - op Nrc.nl getiteld De laatste van de vier lessen luidde dat het ‘voor onze veiligheid zinvoller is om te stoppen met hypen dan om meer slagbomen te plaatsen’ - een les die direct gevolgd werd door een lijst van - ik verzin dit niet - elf andere artikelen op Nrc.nl over het incident: van minuut tot minuut, van de uitgezonden beelden, ‘zo kom je de NOS-studio binnen’, ja, zelfs een overzicht van hoe van het incident. Het lijstje werd afgesloten met het bericht

Les vijf voor de media: lees je eigen lessen nog eens door.

Heavy nieuws

De hoofdrolspeler in dit alles bleek een - waarschijnlijk geesteszieke - negentienjarige uit Pijnacker te zijn, die met een speelgoedpistool op avontuur was gegaan in zelfverzonnen opdracht van de inlichtingendiensten. Op de vraag waarom hij deze verwarde geest niet onherkenbaar in beeld had gebracht, NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff: ‘Soms gaat nieuwswaarde vóór privacy. Zeker als iets gebeurt wat de samenleving zó breed raakt.’

Is dat zo? Raakt dit de samenleving zó breed? Is Nederland in de greep van verdwaalde geesten met pistolen van de Intertoys? Of is dat het gevoel dat je op den duur krijgt als dergelijke incidenten keer op keer een lawine aan media-aandacht genereren? ‘Ik wist meteen: dit is heavy nieuws,’ verklaart Gelauff, ‘ook in de context van de hele veiligheidsdiscussie.’ De hele veiligheidsdiscussie? De discussie die meer en meer bestaat bij gratie van de massamediale mythe dat gevaren als deze schering en inslag zijn? Die discussie?

Buitensporige aandacht houdt ons gepreoccupeerd met verwaarloosbare gevaren die buitensporige aandacht krijgen omdat we er gepreoccupeerd mee zijn

Het is de selffulfilling prophecy waarin we gevangen zitten: buitensporige aandacht houdt ons gepreoccupeerd met verwaarloosbare gevaren die buitensporige aandacht krijgen omdat we er gepreoccupeerd mee zijn. De wisselwerking tussen die twee is inmiddels al zo vanzelfsprekend, dat we onze eigen contradicties niet eens meer herkennen: we schrijven kranten vol over hoe onverstandig het is hier kranten vol over te schrijven en kondigen vervolgens een hele rits veiligheidsmaatregelen aan waar we direct achteraan zeggen dat ze niet de veiligheid zullen brengen die we ermee denken te beogen.

Heel eventjes dacht ik dat de Volkskrant het licht had gezien, toen ik een tweet van hoofdredacteur Philippe Remarque voorbij zag komen: ‘Waarom we Tarik Z. niet op de voorpagina plaatsten,’ stond er. Ik dacht: eindelijk, de Volkskrant heeft ingezien dat dit geen voorpagina waard is. Maar nee, het bleek slechts om de foto van de dader te gaan: dat het incident bij de NOS ‘groot nieuws’ was, stond ook bij de Volkskrant nog steeds buiten kijf. Zo groot nieuws zelfs, dat de tv-recensent van de krant het in zijn hoofd haalde de NOS te verwijten

Hoezeer kan een mens het contact met de werkelijkheid verliezen?

Al dat paniekerige gehijg heeft uiteindelijk tot gevolg dat we als samenleving het nuchtere contact met de werkelijkheid ook steeds verder verliezen. Die werkelijkheid is namelijk dat de wereld als nu en geen plek in de wereld zo veilig is als hier. En die werkelijkheid is bovendien dat risico’s als deze nooit zullen verdwijnen uit een open, vrije samenleving als de onze. Geen poortje, slagboom, bewaker, database of inlichtingendienst die daar ooit iets aan zal veranderen en geen veiligheidsdiscussie die ons ooit tot een andere conclusie zal brengen.

Dát mag ook wel eens op het Journaal.

Lees ook:

Recept voor: Een Totalitaire Mediacratie (viergangenmenu) Men neme: commerciële massamedia, een snufje terreur, een paar obscure oproepen tot waakzaamheid, afgeblust met plat vermaak.
 Lees hier mijn column over de Totalitaire Mediacratie terug Waarom terreur niet tegen de democratie opgewassen is Het slechte nieuws na de tragische gebeurtenissen in Parijs luidt: terreur kan de vrije samenleving de das omdoen. Het goede nieuws: of ze daarin slaagt, is volledig aan ons. Lees hier mijn column over de aanslag in Parijs terug Waarom terrorisme niet de wereld uit te bombarderen is Nu ook Nederland het vuur geopend heeft op IS in Irak, dringt zich de vraag op of de oorlog tegen terrorisme op deze manier wel te winnen is. Het wordt tijd voor een langetermijnvisie die ons bevrijdt van het schijndilemma: grijpen we in of niet? Lees hier mijn essay over de wortels van terrorisme terug