Een tijdje geleden kwam ik een mooi citaat tegen van de Britse schrijver H.G. Wells. Hij beschreef – in 1930 – hoe ‘intelligente mensen ontwaakten’ en ‘begonnen in te zien’ hoe absurd het is dat mensen bedreigd, opgesloten en verarmd zijn, simpelweg omdat wij collectief vasthouden aan traditionele ideeën over hoe de dingen nu eenmaal zijn georganiseerd. Wells hoopte dat ‘deze intelligente ontwakende mensen’ eerst zouden protesteren en vervolgens een ‘creatieve opstand’ zouden organiseren tegen ‘de inertie die ons verstikte en bedreigde.’
Als we niet langer gevangen willen zijn door de status quo, dan moeten we zelf met iets beters op de proppen komen. Bij het onderwerp waar ik als correspondent over schrijf – klimaat en energie – is dat bij uitstek het geval. Weinig zo inert als de fossiele energievoorziening: de kolencentrales rondom onze steden, de gasleidingen door het hele land, de oliebedrijven die ondanks massale protesten nieuwe gebieden ontginnen. Ze zijn er en ze blijven voorlopig.
Ondertussen lopen we een steeds groter risico op gevaarlijke klimaatverandering. Die tweespalt – de inertie van het huidige systeem en de omvang van de dreigende crisis – voedt een gevoel van machteloosheid. Het voedt ook de angst dat klimaatverandering een einde gaat maken aan de wereld zoals we die kennen. Veel mensen lijken te denken dat het einde van onze hoogmoedige technologische vooruitgang een kwestie van tijd is.
Onze ondergang kunnen we ons dus goed voorstellen. Waar we moeite mee hebben, is het fantaseren over grimmige toekomsten op een manier die ze helpt voorkomen, zoals een journalist van The New Yorker het onlangs mooi uitdrukte.
Alternatieven voor de Apocalyps
Tijdens ons Festival der Vooruitgang wil ik daar met jullie iets aan doen. Eigentijdse verhalen van hoop zouden minstens zo krachtig moeten zijn als de verhalen over onze collectieve ondergang. Zulke verhalen hebben onze collectieve aandacht nodig om te groeien. Zodat de alternatieven voor de status quo net zo vanzelfsprekend worden als de status quo zelf, zodat die alternatieven niet langer de preoccupatie van een kleine progressieve elite zijn, maar een eigen leven gaan leiden en even aanstekelijk worden als een goed humeur of de slappe lach.
De wereld is erin geslaagd een duurzame samenleving te realiseren. Hoe hebben we dat voor elkaar gekregen?
Anders gezegd: op ons festival wil ik samen met jullie een nieuw stapje zetten in de ‘creatieve opstand’ waar H.G. Wells al in 1930 over schreef.
Daarom nodig ik jullie van harte uit voor de Alternatieven voor de Apocalyps. Kom langs bij een van de drie sessies en word meegeleid in een fantasie van een duurzame toekomst. Tijdens deze collectieve verbeeldingsoefening blikken we terug vanuit het jaar 2070. De wereld is erin geslaagd de CO2-uitstoot naar een veilig niveau te brengen en een duurzame samenleving te realiseren. Hoe hebben we dat voor elkaar gekregen? En hoe ziet de wereld eruit?
Pas als we ons een andere wereld kunnen voorstellen, gaan we daarvoor vechten
We zorgen voor muziek die je betovert en voor een performance die je fantasie prikkelt. Dat doen we niet (alleen) omdat we fantaseren zo leuk vinden, maar omdat we pas voor een andere wereld gaan vechten als we ons die kunnen voorstellen.
Om in de stemming te komen, vroeg ik vier schrijvers om in een kort verhaal een ‘alternatief voor de apocalyps’ te schetsen. De hoopvolle toekomstscenario’s van Hanna Bervoets, Thomas Heerma van Voss, Jamal Ouariachi en Dirk Vis kunnen jullie voor en na het festival lezen in De Correspondent.
Een kritische lezer zal nu misschien denken: wat een luchtfietserij! Maar dat is het allerminst. De opties die we hebben om het roer radicaal om te gooien en onze CO2-uitstoot drastisch terug te brengen zijn talrijk. Met trots kan ik jullie mededelen dat niemand minder dan Marjan Minnesma, aanvoerder van actieorganisatie voor duurzaamheid Urgenda, daarover komt vertellen.
Minnesma zal vertellen over de klimaatzaak die ze voerde (en won!) tegen de overheid. Bovendien gaat ze voor jullie schetsen hoe we als samenleving op korte termijn kunnen overschakelen op duurzame energie.
Komt allen en laat je inspireren!
Informatie over de exacte tijdstippen en locaties van de programmaonderdelen volgt later.
Mijn zoektocht naar betere klimaatverhalen tot nu toe:
Laten we elkaar betere verhalen vertellen over klimaat, duurzaamheid en energie De manier waarop we praten over klimaatverandering biedt onvoldoende perspectief en onvoldoende hoop. Als correspondent Klimaat & Energie wil ik het gesprek verder helpen. Denken jullie mee? China pakt zijn kolenverslaving aan (en nog vier hoopvolle ontwikkelingen voor het klimaat) Hoe snel kan de wereld in beweging komen om het klimaatprobleem effectief aan te pakken? De laatste weken heb ik het gevoel dat het weleens sneller zou kunnen gaan dan we tot voor kort voor mogelijk hielden. Een overzicht van enkele veelbelovende ontwikkelingen. Klimaatverandering is onrecht. En daar kunnen rechters wat aan doen Als klimaatverandering een serieuze bedreiging vormt voor de samenleving, kun je overheden dan via de rechter dwingen in actie te komen? Volgende week doet een Nederlandse rechter uitspraak over deze prangende vraag. En de geschiedenis biedt alvast een mooi voorbeeld van een mogelijk antwoord. De rechter dwingt de Nederlandse staat tot méér klimaatactie. Met mogelijk revolutionaire gevolgen De Nederlandse staat is door de rechter verplicht om de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent terug te dringen in 2020. Het kan een revolutionaire uitspraak blijken te zijn. Ik volgde deze zaak vanaf het begin en vertel over de achtergrond ervan, waarom de staat er niet blij mee is en wat de wereldwijde gevolgen kunnen zijn. Klimaatactie is een heilige opdracht, zegt de paus tegen 1,2 miljard rooms-katholieken Paus Franciscus laat in zijn recente encycliek over het milieu zijn activistische inborst zien. We moeten onmiddellijk in actie komen om ‘zuster aarde’ te beschermen, schrijft hij. In zijn betoog zit een boodschap die iedereen zou moeten horen, gelovig of niet. Waarom we hoopgevende verhalen over een duurzame wereld nodig hebben In een lezenswaardig nieuw essay onderzoekt de Canadese schrijfster Margaret Atwood hoe het gesprek over een wereld zonder olie zich ontwikkelt. Mijn conclusie: fantasie is een cruciale voedingsstof voor de transitie naar duurzaamheid.Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!