Dat het op alle terreinen grondig misgaat bij het megaministerie van Veiligheid en Justitie was al langer bekend. De politie komt geld tekort, het Openbaar Ministerie heeft de grenzen van zijn capaciteit bereikt, de strafrechtadvocaten worden zo gekort op hun vergoeding dat fatsoenlijke bijstand aan cliënten in het gedrang komt, rechtbanken en gevangenissen worden op grote schaal gesloten.
Dat is al jaren gaande, maar de gevolgen komen nu pas goed naar buiten.
Want strafrechtadvocaten, officieren van justitie, rechters, gevangenisbewakers én politiemensen waarschuwen dat de strafrechtketen dreigt vast te lopen. Zelfs de rechters voeren nu actie tegen de bezuinigingen en de reorganisatie.
Hoe bijzonder dat massale verzet is, drong pas eergisteravond goed tot me door. Samen met CDA-senator Elco Brinkman, Gerrit van de Kamp (voorzitter van politiebond ACP) en Thomas Felix (voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Jonge Strafrechtadvocaten) was ik te gast bij het radioprogramma Haagse Lobby. Met presentator Martijn de Greve spraken we over het verzet tegen de bezuinigingen op de justitiebegroting.
Het bijzondere was dat de strafrechtadvocaat én de politieman het roerend eens waren, net als de politicus en de journalist: er moet meer geld naar de begroting van Veiligheid en Justitie, anders loopt het vast. Elco Brinkman gaf het kabinet vorige week een enorm schot voor de boeg: als er niet meer geld komt voor veiligheid en justitie, schiet de Eerste Kamer de begroting van het verantwoordelijke ministerie af.
De partijen die de motie steunen, vormen een monsterverbond: CDA, D66, PvdD, SP, ChristenUnie, 50Plus, SGP en GroenLinks. De VVD tegen het soepie, waarbij de PvdA als coalitiepartner verplicht steun moet verlenen. Hoeveel geld erbij moet om de Eerste Kamer tevreden te stellen, wil de ervaren politicus Brinkman natuurlijk niet kwijt (nooit je onderhandelingsruimte verraden), maar in de Tweede Kamer is al een bedrag van minimaal een paar honderd miljoen euro extra genoemd.
Minister Ard van der Steur benoemde een paar weken geleden Hans Borstlap als verkenner om het conflict met de politiebonden over de cao weer op gang te krijgen. Borstlap heeft de afgelopen weken hard gewerkt en zijn bevindingen in recordtijd op papier gezet. Hoeveel miljoen Van der Steur precies extra uit zal moeten trekken om de bonden tevreden te stellen is uiteraard nog niet te zeggen, maar dat er flink wat geld bij moet, is wel duidelijk.
Lekken tegen de leugens
Het ministerie heeft nóg een probleem: de goednieuwsmachine hapert. Er wordt te veel gelekt. Jarenlang produceerde het ministerie het ene krachtdadige persbericht na het andere. Maar door alle schandalen (denk aan het zoekgeraakte bonnetje van Cees H. en het debacle rond de foto van Volkert van der Graaf) is die strategie in duigen gevallen. De directeur communicatie van het departement, Anne-Marie Stordiau, heeft inmiddels haar vertrek aangekondigd.
‘In de organisatie zijn mensen het echt zat. Ze vinden dat burgers moeten weten wat het echte verhaal is’
En vakbondsman Van der Kamp verwacht nog veel meer lekken: ‘De informatie loopt uit de organisatie door de muren naar buiten.’ Digitale informatiestromen maken lekken kinderlijk eenvoudig en dat zal alleen maar erger worden: ‘In de organisatie zijn mensen het zat. Ze vinden dat burgers moeten weten wat het echte verhaal is.’
Namelijk? Dat politie steeds meer op haar bordje heeft gekregen: de wietpas, het verplicht terugbellen van slachtoffers, de talloze festivals die erbij zijn gekomen en waar honderdduizenden mensuren in zijn gaan zitten. ‘En wat de politiek niet wil zien, is dat er een eindigheid is aan de beschikbare capaciteit. [...] Het is geen populaire sport in Nederland om te vertellen dat het allemaal niet kan.’
Voor alle duidelijkheid: de voorzitter van de grootste politiebond van Nederland zegt hier openlijk dat politiemensen de sprookjes van Veiligheid en Justitie helemaal zat zijn – en die eigenhandig zullen corrigeren door te lekken.
Ook de pers gelooft er niet meer in
Niet zomaar geloven wat het ministerie zegt zie je ook bij de media terug. Gisteren kwam de nieuwste editie van Criminaliteit en rechtshandhaving van het onderzoekscentrum van het ministerie uit, vergezeld van de bekende vrolijke persberichten: ‘Daling criminaliteit, aantal verdachten en strafzaken.’
Maar in tegenstelling tot voorgaande jaren gingen de media er niet in mee:
- ‘Met criminaliteitscijfers wordt marketing bedreven,’ kopte de NOS.
- ‘Aangifte gaat te makkelijk prullenbak in,’ schreef het Friesch Dagblad.
- In De Telegraaf vertelde Gerrit van de Kamp onder de kop ‘Misdaadcijfers zeggen weinig’ wat hij ook op de radio zei: van veel misdaad wordt geen aangifte gedaan, of het is onzichtbaar.
De goednieuwsshow werd niet meer opgepikt.
Maar hoe zit het dan?
Wie in de cijfers duikt, ziet dat de daling van de productiviteit van de politie gewoon doorgaat: in 2005 helderde de politie 339.160 misdrijven op, in 2014 247.740. Dus bij een min of meer gelijkblijvend budget en personeelsbestand loste de politie binnen één decennium honderdduizend minder misdrijven op.
En dan zijn die cijfers ook nog eens onbetrouwbaar. Zoals ik laatst al schreef hebben de Rekenkamer en de Inspectie al jaren kritiek op de manier waarop het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie en het Centraal Bureau voor de Statistiek de misdaadstatistieken bijhouden. Zo sluiten de cijfers van politie en justitie totaal niet op elkaar aan. In het voorwoord van de nieuwste Criminaliteit en rechtshandhaving kondigen beide bureaus dan ook een forse herziening aan van hun meetmethodes.
Samenvatting van een dagje justitienieuws op maandag: de burger gaat het eerlijke verhaal krijgen. En als de minister en de instanties het niet doen, dan brengen politiemensen zelf de pijnlijke feiten wel naar buiten.
Verder lezen:
De politiebonden blijven maar actievoeren. Waarom? De al maanden protesterende politieagenten willen meer dan een hoger salaris. Het gebrek aan waardering en de slecht verlopen reorganisatie nekken de organisatie. Maar de Nationale Politie is écht blut en moet zelfs geld lenen bij het ministerie van Financiën. Hoe nu verder? Hierom duurt de politiereorganisatie nog drie jaar (en kost het zoveel meer) De politie heeft nog drie jaar nodig om te hervormen. Die reorganisatie kost nog eens 230 miljoen euro. In deze update schets ik de geschiedenis van dit probleem en kijk ik vooruit. Hoe de recherche weer boeven kan gaan vangen Er lopen 12.000 veroordeelde criminelen vrij rond, schreef Justitiestaatssecretaris Klaas Dijkhoff onlangs aan de Kamer. Hoe komt dat, en wat zijn de ideeën om het beter te gaan doen?Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!