Ze zijn bang dat een ramp nodig is. Zien mensen anders wel dat het nú tijd is voor ingrijpende maatregelen? En de overheid moet nú haar verantwoordelijkheid nemen. Wetgeving, naleving ervan afdwingen, de gebouwde omgeving energieneutraal maken én grootschalig groene stroom opwekken. Het is allemaal nodig.

De die vandaag op De Correspondent aan het woord zijn ervan overtuigd dat Nederland snel kan overstappen op een duurzame economie. Maar dan moeten we ophouden met een ‘lappendeken van flauwekulinstrumentjes,’ zoals duurzaamheidsadviseur Jan Paul van Soest dat noemt. Denk aan vrijblijvende energielabels en de fluwelen handschoen waarmee de overheid bedrijven energiezuiniger probeert te maken. Ook dikkere truien en ledlampen zijn niet genoeg.

We hebben nog twintig jaar. Om daarin de koers definitief te verleggen is meer, veel meer nodig. Kijk naar Bangladesh, Latijns-Amerika en Afrika, daar voltrekken de klimaatrampen zich nu al. De stroom klimaatvluchtelingen is nog maar net op gang gekomen.

Wat er nu gedaan wordt

Nederland, Europa en de rest van de wereld kunnen zich niet langer veroorloven te blijven steken in allerlei stadia van ontkenning. De wetenschap terzijde schuiven kan niet meer, selectief winkelen in de feiten evenmin, de consequenties domweg negeren is ook niet meer te verdedigen.

Dat is wel wat VVD-minister Melanie Schultz doet wanneer zij nieuwe 130-kilometerstukken op de snelwegen opent. Volgens Urgendadirecteur Marjan Minnesma ontkent de minister van Verkeer en Infrastructuur de consequenties van haar daden volledig: als we harder rijden, stoten we meer CO2 uit. ‘Helaas hebben we een overheid waarvan minstens de helft niet ziet dat klimaatverandering een van de grootste problemen van de eeuw is.’

Het Energieakkoord dan? Volgens Minnesma ‘een flutakkoord.’ Volgens haar is de tijd aangebroken om dingen te doen die het Haagse establishment niet bon ton vindt - dat is de enige manier om de regels van het spel te veranderen. ‘We moeten echt bozer worden.’

‘We moeten echt bozer worden’

Jeroen de Haas, de hoogste man van energiebedrijf Eneco, stelt vast dat men gemakkelijk wegkomt met klimaatontkenning van de soort: wel weten, maar niet doen. ‘Duurzaamheid is voor veel partijen prioriteit nummer 3, nooit nummer 1.’

Faiza Oulahsen, klimaatcampaigner voor Greenpeace, en Van Soest zijn het met De Haas en Minnesma eens dat de tijd voorbij is dat gewacht kan worden totdat de markt de oplossingen creëert om energieverbruik en CO2-uitstoot radicaal te verminderen. De markt heeft sinds de jaren negentig haar kans gehad, maar maakte van eigenbelang de dominante prikkel. Die heeft bewezen onvoldoende effectief te zijn.

De vier zijn het er ook over eens dat een verandering van mentaliteit nodig is. Het zal niet genoeg zijn om de burger als consument voordeeltjes voor te houden van dakisolatie en andere duurzame maatregelen in de gebouwde omgeving. Snelle en fundamentele transitie is een morele noodzaak.

En wat er nog gedaan moet worden

Het zou helpen als burgers over praktische duurzaamheid in termen van goed en kwaad gaan praten. Volgens Oulahsen zou het goed zijn als mensen elkaar aanspreken op niet-duurzaam gedrag.

De overheid zal concrete, dwingende maatregelen moeten nemen. En daarbij oog hebben voor het langetermijnbelang van de wereld en de mensheid. De burger moet zelf aan de bak met energiezuiniger wonen en reizen én medeverantwoordelijkheid nemen voor maatregelen op collectief niveau.

‘Het risico van Parijs is dat we ons collectief in slaap laten sussen’

Het sluiten van de kolencentrales is volgens de vier groene voorlopers de goedkoopste manier om de CO2-uitstoot snel naar beneden te brengen. ‘Dat economische argument gaat ervoor zorgen dat ze waarschijnlijk gewoon dichtgaan,’ zegt De Haas. Het is nog de vraag of en hoeveel de eigenaren gecompenseerd moeten worden. Zij konden namelijk gewoon aan zien komen dat de tijd van kolen snel voorbij zou zijn.

Het ‘succes’ van de klimaattop in Parijs mag volgens Jan Paul van Soest niet te veel hoop geven. ‘Het risico van Parijs is dat we ons collectief in slaap laten sussen met de zogenaamd goede resultaten. Maar we hebben in feite met elkaar afgesproken de aarde drie graden warmer te gaan stoken. Er moet nog ongelofelijk veel gebeuren.’

Om dat te bereiken, zou Marjan Minnesma weleens een halfuur alle kopstukken van Den Haag in één ruimte bij elkaar willen zetten. ‘Zij beseffen onvoldoende hoe ernstig het is.’

Een oproep aan Den Haag

Denk er eens over na, Mark, Melanie, Henk, Jeroen, Diederik, Sybrand, Geert, Alexander, Emile, Jesse en alle anderen. Als jullie spontaan eensgezind bij elkaar kunnen komen om een Rembrandt te regelen, dan kan je ook Marjan Minnesma, Jan Paul van Soest, Faiza Oulahsen en Jeroen de Haas vragen in een halfuur onweerlegbaar duidelijk te schetsen waarom het Uur U is aangebroken.

Mijn conclusie? Het Lenteakkoord, het Energieakkoord en het voorstel voor een Klimaatwet waren stappen in de goede richting. Maar een radicaal Nederlands Klimaatakkoord zou echt een belangrijke doorbraak zijn. Een groot, samenbindend actieplan zou de malaise in de Nederlandse politiek in één keer doorbreken.

Ter vermijding van misverstanden: het is ook echt nodig.

Ook de uitgebreide versie van dit verhaal lezen? Jelmer Mommers schreef een uitgebreid verslag van de Groene Ronde Tafel. Lees het uitgebreide verslag hier