Als het in Nederland over energie gaat, gaat het altijd over Shell. Deze Nederlands-Britse fossiele gigant is met zijn rood-gele schelp een van de bekendste bedrijven van ons land. De laatste tijd klinkt er groeiende kritiek op de rol van het bedrijf in de energietransitie. Het zou onvoldoende doen om de overstap van fossiele naar hernieuwbare energie mogelijk te maken.

Zo wilde Shell afgelopen jaar midden in de voorbereidingen van de klimaattop in Parijs naar olie boren in Noord-Alaska. Na oproepen van en volgens het bedrijf zelf tegenvallende werden de activiteiten voor onbepaalde tijd opgeschort. Correspondent Jelmer Mommers de kritiek scherp samen in de aankondiging van zijn recentste journalistieke project: ‘Als Shell en andere fossiele energiebedrijven blijven pompen en slurpen, raakt het klimaat voorgoed ontwricht. Dus vindt iedereen dat Shell moet veranderen.’

De CEO van Shell, Ben van Beurden, lijkt niet onder de indruk van alle kritiek. Begin februari, nog geen twee maanden na de klimaattop in Parijs, hij in Nieuwsuur: ‘Ik pomp alles op wat ik kan oppompen.’ Daarmee wordt het steeds duidelijker dat het belang van Shell (pompen wat ze kunnen) haaks staat op het maatschappelijke belang van een leefbaar klimaat.

Ook op ExxonMobil valt nogal wat aan te merken

Maar Shell is niet de enige die het leefklimaat bedreigt. Wat te denken van die andere fossiele gigant, ExxonMobil, de op drie na grootste beursgenoteerde onderneming ter wereld, met een omzet van 376,2 miljard dollar?

Wat te denken van die andere fossiele gigant, de op drie na grootste beursgenoteerde onderneming ter wereld, met een omzet van 376,2 miljard dollar?

Dat Amerikaanse bedrijf speelt namelijk ook in onze energievoorziening een prominente rol. Denk aan de rood-blauwe Essopompstations, de raffinaderij en chemiefabrieken in de Rotterdamse haven en het mede-eigenaarschap (met Shell) van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor de winning van het Groningse gas. Ook is het - net als Shell - voor een kwart eigenaar van Gasterra, de gashandelaar. Daarmee vormt ExxonMobil een belangrijke spil in het zogeheten dat de Nederlandse overheid samen met Shell en Exxon optuigde om de fossiele rijkdommen van ons land te winnen.

Waar Shell echter voortdurend onder een vergrootglas ligt, horen we relatief weinig over ExxonMobil. Als we vergelijken hoe vaak Shell en ExxonMobil het afgelopen jaar genoemd worden in nationale media, blijft de tweede ver achter. Een snelle LexisNexis-zoekopdracht leert dat ExxonMobil het afgelopen jaar 258 keer werd genoemd in artikelen in nationale dagbladen, Shell scoort bijna een factor tien hoger met 2300 hits. Op de een of andere manier lijkt ExxonMobil en zijn significante rol in ons land niet echt op de radar te staan, terwijl ook op dit bedrijf genoeg is aan te merken.

ExxonMobil loog jarenlang over klimaatverandering...

Zo werd in september vorig jaar dat het management van ExxonMobil al in 1977 op de hoogte was van In juli 1977 vertelde James Black, een senior onderzoeker in dienst van ExxonMobil, het management: ‘Er is wetenschappelijke consensus dat de meest voor de hand liggende manier waarop de mensheid het mondiale klimaat beïnvloedt CO2 is uit het verbranden van fossiele brandstoffen.’ Als een van de grootste fossiele brandstofproducenten ter wereld was volgens Black een fundamentele koerswijziging nodig. Een jaar later waagde hij nog een poging en waarschuwde zijn management dat een verdubbeling van CO2 in de atmosfeer zou leiden tot een toename in temperatuur van 2 tot 3 graden Celsius, waaraan hij toevoegde dat ‘de mens nog vijf tot tien jaar heeft voordat de noodzaak tot harde keuzes in energiestrategie kritiek wordt.’

In plaats van zijn business om te bouwen, financierde ExxonMobil die twijfel zaaiden over klimaatwetenschap, in de hoop harde keuzes om fossiel energiegebruik te beperken te voorkomen. Het nieuws van Exxons mogelijke misleiding zorgde in de VS voor brede publieke verontwaardiging (zie de Het bedrijf wordt zelfs voor de rechter omdat het ervan wordt verdacht het publiek te hebben misleid, ondanks decennialange kennis dat zijn kernactiviteiten verstrekkende maatschappelijke gevolgen hebben.

… maar in Nederland bleef het bijna helemaal stil

In Nederland bleef het tot mijn verbazing relatief rustig rondom de ExxonKnewaffaire. en rapporteerden er weliswaar eenmalig over, maar legden niet de link naar de grote rol van het bedrijf in het Nederlandse gasgebouw en daarmee de binnenlandse implicaties van het gedrag van Vanuit de ngo-hoek werd er wat getwitterd, maar er volgden geen grootschalige acties om de vermeende misleiding van het bedrijf hier aan de kaak te stellen. Ook rechtszaken blijven naar mijn weten vooralsnog uit. Gezien de omvang en potentiële impact van de affaire en de significante rol die het bedrijf in onze energievoorziening speelt, is dat opvallend.

Totdat ze een geloofwaardig pad uitstippelen naar een duurzame toekomst, weg van fossiele brandstoffen, stel ik voor niet alleen Shell, maar ook ExxonMobil kritisch te volgen. Een eerste stap is de verbindingen tussen het bedrijf en de Nederlandse overheid systematisch in kaart brengen. Op welke manieren zijn de twee financieel en organisatorisch verknoopt? Heeft dat invloed op onze democratische instituties?

Publiciteit rondom dergelijke vragen helpt om de onbekendheid van de rol van ExxonMobil in onze energievoorziening aan het licht te brengen en ter discussie te stellen in de context van steeds urgenter gevoelde klimaatverandering.

Lees hier waarom ik deze column van Rick Bosman zo graag wilde plaatsen Bovenstaande column werd eerder geweigerd door Energiepodium.nl, een schijnbaar onafhankelijke website waar Bosman korte tijd columnist was. Het gashandelsbedrijf GasTerra financiert Energiepodium.nl, een pr-bureau runt de redactie ‘om de onafhankelijkheid te waarborgen.’ Maar als puntje bij paaltje komt, blijkt de ‘onafhankelijkheid’ van Energiepodium.nl dus niet veel waard. De pr-manager van GasTerra legde mij uit dat de column ’niet bijdraagt aan een inhoudelijke discussie’ en dus niet gepubliceerd werd. In deze notitie leg ik uit waarom ik het zo kwalijk vind als een ‘journalistiek’ platform door een gasbedrijf wordt gerund. Zo blijven we fossiel.
Lees hier de notitie van correspondent Klimaat & Energie Jelmer Mommers

Verder lezen?

Zo kan Nederland duurzaam worden (volgens deze vier groene koplopers) Half februari schoven vier boegbeelden van duurzaam Nederland op onze redactie aan voor De Groene Ronde Tafel. We gingen in gesprek over de toekomst van het klimaat en de omschakeling naar duurzame energie. Over wat nodig is en wat we zelf kunnen doen. Uitgebreid verslag van een indrukwekkende ontmoeting. Lees het verhaal van Jelmer Mommers hier terug Beste Shellmedewerkers, laten we praten Als Shell en andere fossiele energiebedrijven blijven pompen en slurpen, raakt het klimaat voorgoed ontwricht. Dus vindt iedereen dat Shell moet veranderen. Maar wat vinden Shellmedewerkers zelf? Lees de oproep van Jelmer Mommers hier terug