Mensen die nadenken en computers die nadenken: de laatste beginnen steeds meer op de eerste te lijken.

Daarom even aandacht voor Seoul, waar op dit moment een toernooi in het klassieke Chinese spel Go plaatsvindt tussen ’s werelds beste speler, de Koreaan Lee Sedol, en AlphaGo, een kunstmatig intelligent algoritme van het bedrijf Deepmind, dat in 2014 werd opgekocht door Google.

Lee staat sinds vanochtend 2-0 achter. Hij verklaarde zich nadien ‘sprakeloos.’ Waar hij de eerste wedstrijd nog goed was begonnen, had hij nu geen enkel moment het gevoel gehad dat hij nog aan de leiding was.

Het probleem van Lee: programmeurs hebben zijn tegenstander voorzien van iets wat het hoofdredactioneel commentaar van Nature noemt. En die is nu al twee keer sterker gebleken dan Lee’s menselijke intuïtie.

YouTube
Dit is de hele (lange) opname van de eerste match.

Waarom Go geen schaken is

Een erkend probleem bij kunstmatige intelligentie is dat het fenomeen onderschat wordt. Je kunt zo makkelijk denken: ‘Oh, Go. Nu hebben we computers ook geleerd Go te spelen. Kennelijk is dat toch zo moeilijk niet.’

Maar in Seoul is echt iets belangrijks gaande, net als negentien jaar geleden, toen Deep Blue, de computer van IBM, grootmeester Garry Kasparov versloeg. Misschien wel belangrijker.

Deep Blue heet inmiddels Watson en kan tegenwoordig koken en symptomen van ziektes analyseren Ik schreef eerder over de opvolger van Deep Blue en kookte met de recepten die deze bot verzint (koffieknoflookpunch en rookworstframbozensandwiches). Lees hier mijn verhaal over de opvolger van Deep Blue terug

Het punt is dat Go een totaal ander, vrijer spel is dan schaken, en AlphaGo dus totaal anders en vrijer werkt dan Deep Blue. De Go-machine is, ik citeer nu de ontwikkelaars, ‘veel menselijker’. Dat is ook te merken op het toernooi: analisten spraken vanochtend van ‘prachtig door AlphaGo.

AlphaGo voorspelt kansrijke zetten met behulp van een geavanceerde vorm van en wordt steeds sterker door grote hoeveelheden aan spelsituaties te analyseren. Daardoor kan het zelf de regels leren en nieuwe mogelijkheden leren ontdekken. Het filmpje hieronder maakt prachtig duidelijk hoe dit zogeheten deep neural networking werkt:

YouTube
Hier zie je een algoritme van Deepmind zichzelf leren begrijpen wat de regels zijn van het antieke computerspel Breakout op Atari.

Waar Deep Blue beter werd doordat mensen aanpassingen deden, werd AlphaGo deels beter door zelf te oefenen zonder supervisie van mensen,

De redactie van Nature verwoordt wat AlphaGo kan als volgt: ‘De machine handelt op basis van haar programmering, maar kiest ook wat zij doet op basis van iets - kennis, ervaring of een combinatie van beide - wat haar programmeurs niet kunnen voorspellen of helemaal uitleggen. En in de beperkte tests die tot nog toe zijn uitgevoerd [dit artikel komt uit januari, TV], heeft de computer bewezen dat het deze intuïtieve keuzes veel effectiever kan maken dan de meest getrainde mensen

Zo komt Nature uit op digitale intuïtie: een vorm van correct handelen op basis van kennis en ervaring die wij niet kunnen uitleggen en die de machine ook niet aan ons kan uitleggen.

Tien jaar eerder dan verwacht

Go, bij uitstek een intuïtief spel, staat voor meer dan een spelletje in de oosterse wereld. Fan Hui, de Europees kampioen die in oktober werd uitgeschakeld door AlphaGo, zei erover: ‘In China is Go niet zomaar een spel. Het is ook een spiegel van het leven. Wij zeggen dat als je een probleem hebt met je spel, je misschien ook een probleem hebt met je leven.’

Dus misschien hebben wij mensen nu ook wel een probleem met ons leven. Als AlphaGo volgende week definitief dan komt het moment dat de machine beter werd in Go dan de mens tien jaar eerder dan de algemene verwachting van de vakwereld was. Dan is de machine beter dan de mensheid in een spelletje, zonder dat we haar nog uit elkaar kunnen halen en zeggen: ‘Zo doet ze dat.’

Komt er kunstmatige intelligentie die zichzelf andere dingen gaat leren dan wij mensen ervoor hadden bedacht?

Het succes van AlphaGo doet recht aan al diegenen die ons zeggen dat het véél sneller gaat met kunstmatige intelligentie dan we denken, en dat we op moeten passen. AlphaGo speelt een bordspelletje. Maar dit toernooi maakt heel duidelijk waarom sommige mensen zich bijvoorbeeld zorgen maken dat er ook wapens komen die we niet meer kunnen begrijpen. Wapens die - stel het je maar voor - op basis van kennis en oefening beter begrijpen hoe ze mensen moeten vernietigen dan mensen zelf.

Zijn dat nog wel wapens? Of zijn het primitieve digitale wezens met gewelddadige capaciteit? Of komt er een vorm van kunstmatige intelligentie die zichzelf andere dingen gaat leren dan wij mensen voor hem (haar? het?) hadden bedacht?

Over de risico’s van ongecontroleerde ontwikkeling van kunstmatige intelligente en wie daarvoor hebben gewaarschuwd Stephen Hawking en Elon Musk zijn twee grote namen die nu meermaals gewaarschuwd hebben dat kunstmatige intelligentie waarschijnlijk de grootste dreiging vormt voor ons bestaan. Heftige woorden, die veel vragen oproepen. Hoe ver is kunstmatige intelligentie? En wíl die ons wel overnemen? Ik beantwoordde eerder de zes meest prangende vragen. Lees hier mijn verhaal terug

Lee en AlphaGo spelen nog op 12, 13 en 15 maart tegen elkaar: de winnaar krijgt 1 miljoen dollar. Wil je de wedstrijden live volgen vanaf het moment dat ze beginnen, dan moet je vroeg op: vijf uur Nederlandse tijd.

Leer zelf Go of meer over kunstmatige intelligentie

Geïnteresseerd geraakt? Wie de basisregels van Go wil leren, kan dat doen op een Voor wie echt werk wil maken van de basisprincipes van kunstmatige intelligentie, raad ik de Introduction in Artificial Intelligence van de Stanford Universiteit via Udacity aan.

Voetnoot: ik schreef eerder over Arimaa, een spel dat je kunt spelen op een klassiek schaakbord, dat in 2002 speciaal werd bedacht om het computers zo lastig mogelijk te maken. Jaarlijks vinden er toernooien plaats. Doordat het door relatief weinig mensen wordt gespeeld, ligt het menselijk speelniveau alleen veel lager dan bij schaken of Go (gespeeld door 40 miljoen mensen wereldwijd). Toch is het een interessant experiment. Of was. Het laatste kampioenschap Arimaa, in juli 2015, werd met 7-2 gewonnen door de computer, en sindsdien is het akelig stil bij de organisatie van het wereldkampioenschap. Volgens is het dus game over voor Arimaa.

Meer over Arimaa en kunstmatige intelligentie in de kunst Is creativiteit voorbehouden aan de mens? Om die vraag te beantwoorden kun je bij de Correspondent gratis mee op een virtueel cultureel dagje uit langs kunstwerken van gevestigde en eigentijdse robotkunstenaars. Aangezien er nog geen kunstmatig intelligente cultuurrecensent bestaat, wordt u gegidst door een homo sapiens (Thalia Verkade). Lees hier mijn verhaal terug Abonneer je op mijn verhalen via mijn nieuwsbrief Waarom veroveren sommige uitvindingen de wereld en andere niet? Als je je inschrijft houd ik je op de hoogte van mijn verhalen. Schrijf je hier in!