‘Hoe ziet ouderenzorg eruit in 2050, als ikzelf oud ben?’ vroeg ik in mijn Een vraag die mij meteen op kritiek kwam te staan.

‘Hoe kan je nou weten hoe het leven in Nederland er over 34 jaar uitziet?’ wilde een aantal lezers weten.

Touché. Het antwoord is simpel: dat kan je niet. Bij dezen beloof ik: mijn glazen bol blijft in de kast.

Ook de lezer die vreest voor ‘een combinatie van nostradisme en astrologie’ in mijn komende stukken, kan ik geruststellen. Wat straks gebeurt, wil ik niet weten.

Als journalist wil ik mij wel verdiepen in hoe Nederland zich nu voorbereidt op de oude dag van later. Ideeën die vandaag ontstaan, zullen immers bepalend zijn voor hoe wij als toekomstige ouderen zullen leven.

Wonen als je oud bent

Jullie hebben mij vooral verrast met de vraag: ‘Hoe moet het met wonen, later als we oud zijn?’

Op woongebied gaan ouderen een spannende tijd tegemoet. Verwacht wordt dat honderden bejaardentehuizen uit geldgebrek de deuren moeten sluiten de komende jaren. Opvallend genoeg gebeurt dit in een tijd waarin een vlucht neemt.

Van ouderen wordt momenteel verwacht dat ze thuis blijven tot het écht niet meer gaat met hulp van mantelzorgers, thuiszorg of bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige. En áls het niet meer gaat, staan ze gemiddeld op een wachtlijst voor zorg in een instelling. Tegelijkertijd verkeert de thuiszorg in de Hulpbehoevende ouderen van nu komen pas voor plaatsing in een zorginstelling als ze 24 uur per dag zorg nodig hebben.

Nog zo’n boeiende vraag: ‘Waar moeten alleenstaande, kinderloze ouderen straks wonen?’ Met de intrede van de pil in de jaren zestig en een aardige culturele ligt het voor de hand dat toekomstige ouderen een andere levensstijl hebben dan de ouderen van nu.

Terug op kamers? Onder je zoons vleugels?

Een landgoed, een grachtenpand, het komt voor dat rijkere Nederlanders dit met anderen voor hun oude dag kopen, ontdekte ik. Dit is een manier om het mislopen van zorg te voorkomen, dus voor de zorgverleners wordt ook een ruimte ingericht. Zouden hoogopgeleide ouderen daarmee weer op kamers gaan?

Plannen voor sociale woonvormen zijn ook in trek, hiervoor blijken hofjes en gloednieuwe Vinex-gebouwen bij uitstek geschikt. Het idee hiervan is dat oud en jong zich laat opnemen in een leefgemeenschap, waarin het de bedoeling is dat buren elkaar helpen en een oogje in het zeil houden.

Interessante ontwikkelingen. Betekent dit een ontworsteling van Nederlandse ouderen aan vadertje staat of zou dit meer drijfzand zijn voor ouderen met een kleiner netwerk en een dito portemonnee?

Prompt zie ik het glashelder voor me, als mijn schoonmoeder onder mijn stuk wereldkundig maakt dat zij wel onder één dak wil wonen met haar zoons en toekomstige kleinkinderen

Als de driegeneratiewoning ter sprake komt, doemt bovendien de vraag op waarom deze in Nederland niet echt van de grond komt, terwijl hier wel animo voor is. Volgens een lid komt dit vooral doordat de Nederlandse overheid dit niet makkelijk maakt. Hoe zit dat?

Opeens zie ik het glashelder voor me, als mijn schoonmoeder onder mijn stuk wereldkundig maakt dat zij wel onder één dak wil wonen met haar zoons en toekomstige kleinkinderen. Een gekorte AOW, fiscaal partnerschap, gedoe met erfrecht en een huis naar eigen inzicht moeten laten bouwen, met de bijbehorende extra kosten - hoe moet dat?

Voordelen heeft een driegeneratiewoning natuurlijk ook. In 2050 zijn naar verwachting naast per hoofd van de bevolking. Het lijkt me voor de hand liggen dat ik halverwege de jaren vijftig, als gepensioneerde van 72, op (klein)kinderen ga passen.

Bij onze oosterburen wordt het van de zogeheten ‘multigeneratiewoningen’ actief door de overheid gesteund. Familie is volgens mij alles, maar zou die opzet ook voor rasindivudialisten een beetje te doen zijn?

2050: innovatiedroom of zorgnachtmerrie?

Wat nieuwe technieken, zoals robotica en Virtual Reality, kunnen betekenen op onze oude dag is iets wat vooral tech-minnende lezers zich afvragen.

Een Virtual Reality-illustrator vertelde bijvoorbeeld hoe hij straks mensen die slecht ter been zijn denkt te kunnen laten lopen: met kleinkinderen op stap in een virtuele wereld. Zien jullie het al voor je?

Minder enthousiast zijn jullie over het gebruik van robots in de zorg. Een lid: ‘Laat bedrijven die robots gebruiken een pensioenbijdrage betalen voor elke robot die mensen vervangt.’

Uit reacties op mijn stuk blijkt vooral dat ouderenzorg anno 2050 somber wordt ingezien. Een grootmoeder uit Amsterdam via Facebook: ‘Nu al wordt er niet meer goed voor ouderen gezorgd. Tegen de tijd dat de twintig- en dertigjarigen oud zijn, is daar waarschijnlijk niets meer van over.’

Een Correspondentlid heeft hier wel een oplossing voor: ‘Wat mij betreft krijgen ouderen over vijftig jaar bij hun pensionering van staatswege de pil van uitgereikt, als je dreigt te creperen bij gebrek aan zorg is er een uitweg.’

Ik vraag me af: als de verwachtingen voor de zorg en innovatie van de toekomst samen worden gebracht, zal het toekomstperspectief meer het midden houden van droom en nachtmerrie? Zullen zorgrobots de zorgnachtmerrie kunnen verlichten of zal dit eerder leiden tot het naar huis sturen van zorgpersoneel met problemen van dien? Zal zo’n virtuele wandeling met een kleinkind een echte wandeling in een naburig bos kunnen vervangen? Het uitzoeken waard.

Jullie opvallendste vragen

De vragen die ik het interessantst vind, zijn de vragen die meerdere lezers bezighielden en discussie op gang brengen. Een selectie vragen zet ik hierbij voor jullie op een rij:

  1. Heeft pensioen opbouwen wel zin?
  2. Goed oud worden, hoe doe je dat?
  3. Welke technische mogelijkheden zitten er in de pijpleiding?
  4. De maakbare en nagenoeg oneindig levende mens, hoe realistisch is dit überhaupt?
  5. Voltooid leven, wanneer is dat?
  6. Als moderne technieken, zoals zorgrobotica, de zorg voor ouderen kunnen verlichten, wie gaat dat dan betalen?
  7. Eenzaamheid onder ouderen - in hoeverre is dit een cliché en hoe ga je het tegen?
  8. Is ouderenzorg naar het Nederlandse model minder goed dan het Noorse model (ouderenwelzijn in plaats van financiële resultaten op één)?
  9. Is het in de Nederlandse ouderenzorg echt zo slecht gesteld als sommige leden denken?
  10. Waarom heeft ‘oud’ een slecht imago en wat valt daaraan te doen?

Over de toekomst van oud worden, zijn kortom genoeg interessante vragen te stellen. Omdat waar we gaan wonen op onze oude dag met name een prangende vraag is, ga ik als eerste op onderzoek uit naar woonplannen voor ouderen. Daarna komt ouderenzorg en ‘hoe zorg je dat je goed oud wordt’ ter sprake.

De eerste afspraken met experts zijn gepland. Ik heb overigens aardig wat boeken, TED Talks, websites en onderzoeken op jullie aanraden door te nemen. Beste meedenkers, hartelijk dank daarvoor!

Hoe ziet ouderenzorg eruit in 2050, als ikzelf oud ben? Vanaf vandaag ben ik jullie gastcorrespondent Oud Worden. Het leven in een notendop: wie geboren is, gaat dood. In de tussentijd worden we ouder dan ooit, vooral in rijke landen. Dit zorgt voor een spannende maatschappelijke verschuiving, met de nodige uitdagingen. Tijd voor een blik op de toekomst. Lees mijn oproep hier terug Hoe onze thuiszorg een miljardenmarkt werd, nu in elkaar klapt en duizenden zonder zorg en baan zitten De Nederlandse thuiszorg is tot een miljardenmarkt gemaakt, schrijft Sander Heijne. Overheden, hulpbehoevenden en thuiszorgondernemers zijn in een onontwarbare kluwen verstrikt geraakt die de sector nu kapotmaakt. De rekening is voor de duizenden thuiszorgmedewerkers en hun cliënten. Zij verliezen respectievelijk hun baan en hun huishoudelijke hulp. Lees hier het stuk van Sander Heijne Wij van het bejaardenhuis Hoogbejaard wonen in een bejaardenhuis, hoe is dat? Dick Wittenberg logeerde een week lang in een doorsnee Amerikaans bejaardenhuis. Een portret. Lees het verhaal van Dick Wittenberg hier terug