Wit pak, gouden ketting, nepbaard, pruik, te grote bril. Bryan, ook bekend als rapper Braz, toont zijn pak in de muffe kleedkamer van de Tilburgse stripclub De Nacht. Hij speelt de hoofdrol in de videoclip die vandaag wordt geschoten. Een visagiste plukt nog wat aan hem, trekt nog wat recht. ‘Staat die ketting hem wel?’ vraagt het meisje van de productie aan de tengere jongen die laconiek tegen de muur leunt en een boterham eet. Want het laatste woord is aan hem: Teemong.
Hij die in de media alleen bij zijn alias genoemd wil worden. Hij die nooit herkenbaar in beeld mag komen. Hij die ondergeschikt moet blijven aan het creatieve proces. Hij die regisseur, videomaker, muziekproducer en heel soms rapper is. Een jongen van begin dertig uit de Eindhovense volksbuurt Woensel. Nieuwe Nikes, blauwe capuchontrui, bodywarmer en nektasje. Verder: kort haar en diepliggende ogen die je niet snel aankijken.
Een straatschoffie, zou je denken. Maar Teemong is de meest gevraagde videomaker van de Nederlandse rapwereld. Op zijn YouTubekanaal staan tachtig muziekvideo’s, nog los van de tientallen humoristische sketches die hij maakte.
Soms gewelddadig, soms sentimenteel, maar even vaak humoristisch en absurd. Hij maakt even gemakkelijk een video vol stoere mannen met gouden kettingen en schaars geklede vrouwen (zie ‘Futurola’ van Kleine Viezerik) als een dramatisch schouwspel dat neigt naar een speelfilm (zie ‘Hate You’ van Mr. Probz). Of een variatie op een seventiesfilm (zie ‘Love The One You’re With’ van Pep & Rash) of een absurdistische nachtmerrie (zie ‘Hedde Drugs Op?’ van Fresku en Theo Maassen). En zelfs de video’s die op papier banaal en clichématig lijken (zoals een groep stoere gasten op straat in de video voor ‘Dat doen we niet meer’ van Murda Turk) hebben allemaal dat eigene waar Teemong zo om gewaardeerd wordt.
Ook door artiesten uit andere genres wordt hij steeds vaker gevraagd: De Staat, Tim Knol, Yellow Claw, Mr. Probz, Eva Simons. Vandaag draait hij in de Tilburgse stripclub de videoclip voor het nieuwste nummer van The Partysquad, twee dance-dj’s uit Amsterdam.
‘Mwoa,’ zegt Teemong, over de ketting van Bryan. ‘Doe maar niet.’ En dan tegen Bryan, na een tweede boterham uit zijn broodtrommeltje te hebben gepakt: ‘Wat een smeerlap ben je.’ Bryan grijnst, extra breed, als om zijn personage alvast gestalte te geven. De transformatie is bijna compleet. Alleen zijn pistool heeft hij nog niet. Dat heeft hij nodig, want anders kan hij straks de portier van de stripclub niet door het hoofd schieten.
Waar De Staat, Tim Knol, Yellow Claw, Mr. Probz, Kleine Viezerik en Fresku in de schijnwerpers staan, blijft Teemong liever in de schaduw
Het verhaal achter de clip vandaag is simpel. Bryan loopt een stripclub binnen. Hij ziet eruit als een computeranalist verkleed als pooier. Iemand die stoer doet, maar het niet is. Eerst wordt hij uitgelachen door een groepje stoere mannen, vervolgens valt hij aan de bar een stripper lastig. De portier wil hem eruit gooien, waarop Bryan een pistool trekt en schiet. De hoofdwond voor de portier heeft de visagiste al klaarliggen.
Wanneer Ruben en Jerry van The Partysquad in de stripclub arriveren, hebben ze een hele entourage mee. Onder anderen La Rouge, de zanger van het nummer dat The Partyquad maakte: ‘Fassen.’ Een opzwepend dansnummer met een Caribisch sfeertje. De mannen dragen allemaal Nike Air Max.
Teemong werkte eerder met hem samen: hij werkt graag met dezelfde mensen. In zijn videoclips én zijn humoristische sketches. Ook zijn vriend en rapper Fresku figureert vaak. Al sinds hun puberteit, sinds ze samen voor de lol met een camera de straat opgingen. Maar waar De Staat, Tim Knol, Yellow Claw, Mr. Probz, Eva Simons, Murda Turk, Kleine Viezerik en Fresku in de schijnwerpers staan, blijft Teemong liever in de schaduw. Tijd om hem beter te leren kennen.
Het begin
In 2001, op zijn zestiende, stopte Teemong met de havo. Van 2001 tot 2006 voerde hij naar eigen zeggen ‘eigenlijk geen flikker uit.’ Zijn vrienden waren veelal Turks en Marokkaans. In 2006 begonnen hij en Önder Doğan - nu beter bekend als rapper Murda Turk - in Woensel met filmen.
Teemong begon ook in zijn eentje te experimenteren. Monteren leerde hij door Rambo-films in stukken te knippen en er absurdistische nieuwe versies van te maken die hij Rambo Shots noemde. Ook al staan die nu niet meer online, het was voor die filmpjes dat hij zijn nu zo populaire YouTubekanaal activeerde. Hij leerde zichzelf alles aan; het filmen, het monteren, het regisseren. Uren in zijn eentje met die camera, uren voor de computer.
Zijn eerste project van nationale proporties kwam niet veel later, met de controversiële internethype Youssef & Kamal uit Woensel-West. Er verschenen raps op het internet, lachwekkend slecht, waarin bekende Nederlanders werden bekritiseerd en soms bedreigd. Onder anderen Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali, maar ook Martin Gaus en Hans Kazan. (Over Kazan: ‘Goocheltruc, is niks van waar. Konijn uit een hoed, is echt gaar.’ Over Gaus: ‘Wat denk je, met je hondjes? Ik weet zeker, jij neukt ze allemaal in de kontjes.’)
Ondanks de overduidelijk satirische aard van de opnames werden Youssef & Kamal landelijk nieuws en deed Geert Wilders aangifte tegen hen. Maar niemand wist wie ze waren. Ik mag het uiteraard niet bevestigen, maar laten we zeggen dat alles erop wijst dat Teemong erachter zat.
Dus toen al in de schaduw. Als er al publieke optredens waren, bijvoorbeeld als gastrapper op het podium bij Fresku, dan droeg hij een masker. Hij liet zich daartoe inspireren door de Franse rapper Sefyu, die hetzelfde deed.
Het klassieke adagium: de kunst is belangrijker dan de persoon. Al kan ik me ook voorstellen dat hij dat gebruikt als excuus, en dat het in feite een logisch gevolg is van zijn schuchtere aard.
Het succes
Maar wacht even. Er is ook nog de muziek. Want ook al was Teemong aan het experimenteren met video, zelf had hij in eerste instantie nog voornamelijk een toekomst als producer voor ogen. Zeker, hij is nu vooral bekend vanwege zijn clips en sketches, maar ook met zijn muziek draait hij mee op hoog niveau. Hij brengt zijn eigen dancemuziek uit en produceerde onder meer het complete laatste album van Fresku.
Terug naar het filmen. Dat begon pas echt vorm te krijgen toen Teemong een verbond sloot met buurtgenoot Roy Reymound, die toen nog in een riemenfabriek werkte, en die zichzelf niet veel later Fresku zou gaan noemen.
Het op de hak nemen van Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali was vermoedelijk nu ook weer niet volstrekt willekeurig
Reymound: ‘Onze vriend Önder ging uit Eindhoven weg. Vanaf toen waren Teemong en ik heel close. Hij maakte die eerste filmpjes echt voor de grap. In onze vrije tijd maakten we die filmpjes, omdat we niks te doen hadden. Gewoon naar buiten met die camera en ongemakkelijke situaties creëren. Op straat mensen aanspreken. Of we stonden in de snackbar, en dan gedroeg ik me heel karikaturaal Antilliaans, puur om te kijken hoe erop werd gereageerd, en dat te filmen. Dat werd mijn typetje Gino Pietermaai. Het was niet echt bedacht of zo, het ontstond gewoon. Iemand in de buurt woonde antikraak in een bejaardentehuis. Daar gingen we naartoe, ik als Gino, om daar een korte film te schieten, De oude bok, wat een YouTube-hit werd. We hebben nu natuurlijk allebei een eigen carrière, maar we blijven onlosmakelijk met elkaar verbonden.’
Teemong en Fresku namen in 2008 samen een nummer op, ‘Brief aan Kees,’ dat ze opstuurden naar Kees de Koning, de eigenaar van platenlabel Top Notch. Fresku werd getekend. Teemong begon video’s voor anderen te maken. Het was de oerknal van hun beider carrières.
Toch werken de twee nog veel samen en het is vooral in die samenwerking dat Teemongs engagement doorschemert. In de video voor ‘Zo doe je dat,’ een aanklacht tegen de witte cultuur van de Nederlandse mainstream radio, schminkt Fresku langzaam zijn gezicht wit. In de video Nooit goed komt een eindeloze reeks aan hatelijke comments op YouTube voorbij, waardoor de eigen doelgroep een spiegel wordt voorgehouden.
Daarnaast maakten ze samen sketches met andere typetjes van Fresku. Zo is er Willy Keurig, een aanhanger van Wilders en voorstander van Zwarte Piet. En Marcin, een stereotype Pool en gastarbeider die fulmineert over het land waar hij de rotklusjes moet doen en die vooral niet over één kam met ‘negers’ geschoren wil worden. En ook al waren de raps van Youssef en Kamal waarschijnlijk grotendeels als grap bedoeld, het op de hak nemen van Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali was vermoedelijk nu ook weer niet volstrekt willekeurig. Overigens was Fresku daar niet bij betrokken, en Teemong zelf natuurlijk ook niet.
Teemong zelf
Terug naar 2016, naar de stripclub in Tilburg. Dit is de tweede keer dat Teemong een video schiet voor The Partysquad. ‘Voor die eerste video lieten we drie verschillende regisseurs een idee bij ons pitchen,’ vertelt Ruben Fernhout, een van de twee dj’s. ‘Van twee regisseurs kregen we meerdere A4’tjes script, compleet met lichtplan. Teemong stuurde ons een mail van één regel: ‘Er staat een Chinees in een open veld en die gaat allemaal shit slopen.’ We waren er zo van in de war, dat we voor hem kozen.’
Teemong maakt op de set af en toe een grapje, maar is geen prater. Daarom de korte mailtjes als hij een idee pitcht. Ook op de set heeft hij het liefst zo weinig mogelijk aanwijzingen. Als het dan toch moet, doet hij het zachtjes, zonder ook maar één woord te veel: ‘Bryan loopt zo langs de bank. Hij begroet jullie, maar hij is een sukkel. Jullie moeten een beetje naar hem wijzen en lachen. Zo van: wie is die guy? En dan weer verder praten.’
Zijn zwijgzaamheid en bescheiden persoonlijkheid maken van Teemong een eigenaardig figuur. Zijn nonchalance heeft soms iets weg van desinteresse. Alsof hij maar wat doet. Dat, gecombineerd met zijn bedeesde sociale omgang, zorgt er soms voor dat artiesten bij de eerste kennismaking niet zo goed weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Dat gold bijvoorbeeld voor rapper Winne.
In 2009 maakte Teemong een video voor de track ‘Lotgenoot.’ Winne: ‘Ik vond het in eerste instantie moeilijk om contact met Teemong te maken. Hij kwam me die dag thuis ophalen. Hij had zijn camera in een plastic boodschappentas zitten. Het plan was om door mijn oude buurt te lopen. Er was niet echt een script, terwijl ik mensen gewend was die alles van tevoren uitstippelen. Ik dacht: Yo, dit is mijn tweede single, man! Het moet wel goed zijn!’
‘Toen ik later Kees de Koning aan de telefoon had, was ik wel zo van: ‘Kees, ik weet het niet met deze jongen hoor.’ Maar juist omdat hij zo werkt, kan hij zijn genialiteit laten zien. Hij creëert in het moment. Tijdens het draaien denk je nog: ‘O nee, dit wordt een ramp,’ maar als je dan het eindresultaat ziet, snap je het. Hij zag wat ik nog lang niet zag. Je moet je aan hem overgeven.’ Inmiddels heeft Teemong zes video’s voor Winne gemaakt.
Teemongs omgeving
Zijn eigenaardigheden mogen misschien even wennen zijn; zijn werk wordt alom geroemd. Erik Zwennes van platenlabel Top Notch, de grootste afnemer van Teemongs werk: ‘Als je Teemong een popliedje geeft, kan hij ineens met iets heel duisters komen. Of andersom: als je hem een nummer van de straat geeft, kan hij juist met een soort Gerard Joling in pauwenverenkostuum komen. Hij is een one man army, terwijl andere videomakers die een dergelijk niveau behalen een heel productieteam om zich heen verzamelen. Teemong doet alles zelf en hij blijft een enigma. Hij kan ineens bij Fresku op het podium verschijnen, met een bivakmuts op, om een stuk te rappen. En dan ook nog écht goed te rappen. Hij produceert ook nog eens muziek van een belachelijk hoog niveau. Die man kan alles. Als je hem zou vragen een gelikte reclamecampagne voor Prada te doen, dan zou hij ook dat kunnen.’
‘Hij is een one man army, terwijl andere videomakers die een dergelijk niveau behalen een heel productieteam om zich heen verzamelen’
Maar ook Zwennes kent Teemongs grillen. ‘Als hij het idee of de muziek niet voelt, dan doet hij het niet. Hij heeft ook bepaalde beperkingen. Hij moet thuis slapen, hij wil niet op een boot, hij spreekt niet af in restaurants, hij vliegt niet, hij eet altijd hetzelfde bakje salade van de Albert Heijn.’
‘Maar door die eigenzinnigheid wint hij het altijd van een opgeleide filmmaker die iets geks wil maken, omdat die heeft geleerd binnen bepaalde regeltjes gek te doen. En als beeldmaker heeft hij enorme invloed op de beeldcultuur van rap in Nederland. Straatjongens, die normaal voor een clichévideo met een dikke auto en champagne zouden kiezen, krijgt hij zover om mee te gaan in zijn ideeën en zijn gekte, want hij is Teemong, en Teemong levert altijd. Daarmee verandert hij het aangezicht van de Nederlandse rap volledig. In Duitsland of Engeland of zelfs Amerika heb je dit niet, wat hij doet.’
In stripclub De Nacht loopt de draaidag op zijn einde. Teemong is nog steeds bezig met Bryan en de stripper. De mannen van The Partysquad zitten moe en een beetje dronken op de bank. Teemong filmt hen allang niet meer, en is dat ook niet meer van plan. Hij komt alleen niet tegen ze zeggen dat ze klaar zijn. Het komt niet in hem op. Want hij is Teemong.
Al onze verhalen over o.a. media, maatschappij en beeldvorming in je mail ontvangen?
Je kunt je hier inschrijven voor onze maatschappij & hiphopnieuwsbrief. We versturen hem om de week, met elke keer een overzicht van al onze eigen producties, plus een overzicht van de mooiste verhalen en video’s uit andere media.
Lees ook:
Rapper Appa: ‘Er is een beeld van me ontstaan als jodenhater en ik heb dat niet meer kunnen veranderen’
Rapper Appa werd in 2007 bekend als origineel en geëngageerd rapper. Hij wilde laten zien hoe moeilijk het is voor Marokkaans-Nederlandse twintigers om het te maken ten tijde van multiculturele verharding. Maar hoe meer hij in de schijnwerpers kwam, hoe gefrustreerder hij klonk. ‘Veel mensen zeggen: dan kanker je toch lekker op, Appa? Nou, dat is precies waar ik mee bezig ben. Doei.’
Loop met rapper Massih mee door het Nederland van nu
Hij werd geboren in Afghanistan, maar kwam thuis in Amsterdam-Noord: Massih Hutak (1992). Tot voor kort gaf hij maatschappijleer op een vmbo-school. Nu probeert hij het te maken als rapper en schrijver. Hij laat als geen ander het Nederland van nu zien - een land vol vooroordelen en tegenstrijdigheden. Maar: ‘Faka. Twee dingen werken overal: hiphop en liefde.’
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
