Er zijn meer mensen die muziek via YouTube streamen dan via alle andere streamingdiensten bij Toch levert YouTube de muziekindustrie nog minder op dan Waarom? Volgens Robbert Baruch omdat het auteursrecht verouderd is.

De Buma/Stemramanager en lobbyist vindt het daarom tijd dat Google, Facebook, YouTube en andere techbedrijven wél gaan betalen voor alle muziek die ze doorplaatsen. Om die reden biedt hij met Gers Pardoel vandaag het Europarlement een brief aan met aanbevelingen. Het zou de muziekindustrie miljarden opleveren en een grote klap zijn voor bedrijven die op doorgeplaatste content draaien. Ook Buma/Stemra en de muziekcomponisten die ze vertegenwoordigen zouden er miljoenen bij winnen.

Baruch vergelijkt het met de vroege dagen van radio. Toen radio mede dankzij muziek een grote markt werd, geloofden muzikanten en muziekauteurs dat ze recht hadden op een deel van het geld. Radiostations vonden van niet. Zij verspreidden immers geen muziek maar radiogolven, deden dit niet in het openbaar, maar bij mensen thuis en maakten bovendien alleen maar gratis reclame voor muziek.

Uiteindelijk is het auteursrecht toch aangepast, zodat radiostations licenties moesten afsluiten met de muziekindustrie. Sindsdien moeten ze betalen voor de muziek. Baruch: ‘Nu is hetzelfde aan de hand. De volgt altijd op technologische innovaties.’

Het probleem

Wat is er precies aan de hand?

‘In 1995 werd er op de server van een Duitse internetserviceprovider kinderporno gevonden. Een manager van dat bedrijf werd aangeklaagd omdat het onder zijn verantwoordelijkheid fout was gegaan.’

‘Dat is een rechtszaak geworden die uiteindelijk heeft geleid tot de Europese uitzondering dat je als je alleen maar iets doorvoert, niet verantwoordelijk bent voor de content. Die uitzondering wordt de ‘safe harbor’ genoemd.’

‘Als het bedrijf echt alleen een doorgeefluik was, zou er ook geen hiërarchie zijn in wat er op YouTube te zien is’

Een uitzondering waar internetbedrijven grif gebruik van maken. ‘Diensten als Facebook zeggen dat ze ook alleen geautomatiseerd doorgeefluik zijn. Maar toen die richtlijn werd gemaakt, bestond content gemaakt door gebruikers nog nauwelijks. En naar de letter van de wet maakt YouTube feitelijk niet openbaar, maar doen de gebruikers dat. Maar eigenlijk maakt YouTube natuurlijk wel openbaar.’

‘Want als het bedrijf echt alleen een doorgeefluik was, zou er ook geen hiërarchie zijn in wat er op YouTube te zien is. Dan kon je door de dansende chihuahua’s, pianospelende katten en jengelende kinderen geen muziek meer vinden.’

Een demonstratie laat zien dat een geluidsgolf heen en weer beweegt. Illustratie uit het boek ‘Sound’ geschreven door John Tyndall, 1867. Foto: Universal History Archive / UIG via Getty Images

Wat Baruch daaraan wil doen

Wat voor verandering staan jullie precies voor?

‘Om te beginnen willen we dat de waardeoverdracht van de culturele sector naar de techsector erkend wordt. Ten tweede willen we een verduidelijking in de informatiemaatschappijrichtlijn over wanneer ‘safe harbor’ ingeroepen mag worden en wanneer niet. En het derde is dat we uitzonderingen op het auteursrecht [zoals ‘safe harbor,’ RK] zo veel mogelijk willen laten beperken. Het principe van het auteursrecht, dat een maker mag bepalen wat er met een werk gebeurt, moet beschermd blijven.’

‘Natuurlijk, als jij alleen doorgeefluik bent, begrijpen we dat licenseren praktisch onhaalbaar is. Datzelfde geldt voor bepaalde diensten die misschien wel een beetje van hun geld verdienen dankzij creatief materiaal, bijvoorbeeld Dropbox of WeTransfer. Dat is meer kopiëren dan openbaar maken. Maar platforms die leven en groot worden van content, moeten gelicenseerd worden.’

Waar trek je dan de grens?

‘Het delen van content via WeTransfer is één op één. Bij Facebook staat content online voor miljarden gebruikers. Het gebruik is dus heel anders. Men gaat steeds vaker naar Facebook voor consumptie van dat materiaal. Wij hebben door adviesbureau Roland Berger laten hoeveel geld deze online partijen mede dankzij muziek verdienen, en dat blijken vele miljarden te zijn.’

Volgens het onderzoek hebben online partijen waaronder Facebook, Google en Soundcloud alleen al in 2014 minstens 5 miljard euro verdiend aan auteursrechtelijk beschermde content. Een groot deel van die content, 59 procent in het geval van YouTube, is muziek. Bij YouTube was culturele content in 2014 goed voor 665 miljoen euro, 92 procent van de omzet van het bedrijf.

Cijfers die volgens Google speculatief zijn, aangezien Google de details over de inkomsten van YouTube niet openbaar maakt. Mark Jansen van Google: ‘Tot op heden heeft YouTube meer dan drie miljard dollar uitbetaald aan de muziekindustrie, en dat bedrag neemt jaarlijks flink toe.’

YouTube dat het zich niet verschuilt achter safe harbor aangezien het licenties met de muziekindustrie heeft afgesloten.

‘YouTube heeft inderdaad licenties afgesloten over een gedeelte van zijn content. Omdat ze een grote marktpartij zijn, kunnen ze daarbij scherp onderhandelen en verplichten tot ‘non disclosure agreements,’ zodat wij niet aan onze leden kunnen vertellen hoeveel geld zij betalen. Maar een groot gedeelte van wat ze doorplaatsen, is niet gelicenseerd. Ze hebben voor een gedeelte gelijk, maar voor een groot gedeelte ook ongelijk. Daarbij moeten wij iedere keer achter auteursrechtinbreuk aanhobbelen.’

Dan zegt YouTube dat makers hun materiaal kunnen laten verwijderen door middel van

‘Content ID wordt hoofdzakelijk gebruikt door platenmaatschappijen, niet door de schrijvers van de liedjes en hun uitgevers. Daarvoor is Content ID niet geschikt, omdat bijvoorbeeld een cover van een liedje daardoor niet wordt herkend.’

‘Maar eigenlijk doet dat allemaal niet ter zake. Wij wíllen helemaal niet aanhobbelen achter inbreuk. Wij willen dat gebruikers van YouTube en andere platforms vrijelijk muziek kunnen uploaden en beluisteren en de geruststelling hebben dat de makers en brengers van de creatieve content een eerlijke vergoeding ontvangen. Daarvan is nu totaal geen sprake.’

Google gaat in tegen de claim dat een deel van de muziek op YouTube niet gelicenseerd is. Jansen: ‘De licenties dekken zowel officiële werken, geplaatst door rechthebbenden, als door gebruikers geplaatste werken, die ontdekt worden met Content ID. Dat vertegenwoordigt ongeveer 50 procent van de YouTube-inkomsten die aan de muziekindustrie worden uitbetaald.’

Volgens Google is er dan ook geen sprake van ‘achter inbreuk aanhobbelen,’ omdat 99,5 procent van de content die met Content ID geïdentificeerd wordt automatisch wordt herkend door het systeem.

Een demonstratie laat zien dat geluid een beweging van lucht is. Twee houten blokken zorgen voor een luchtverplaatsing die een vlammetje doet bewegen. Foto: Universal History Archive / UIG via Getty Images

Hoe dit verder gaat

Wat kun je vertellen over het lobbyen omtrent de richtlijn?

‘Ik ben de enige die lobbyt vanuit Buma/Stemra. Ik werk in Den Haag, Brussel en Genève. Bij Gesac [de koepelorganisatie van Europese auteursrechtverenigingen, RK] werken zes mensen, waarvan er zo’n anderhalf intensief met lobbyen bezig zijn. De grotere collectieve beheersorganisaties hebben fulltime lobbyisten in dienst die zich net als ik met Europa én hun land bezighouden, bijvoorbeeld in Duitsland en Frankrijk. Dan heb je een aantal middelgrote organisaties zoals wij. En dan zijn er nog producenten, georganiseerd in IFPI, die zijn iets groter maar niet veel.’

‘Daar staat tegenover: Google en Facebook die vele miljoenen hebben om te lobbyen. In het transparantieregister kun je zien wie er toegang hebben tot het Europees Parlement en hoeveel er wordt uitgegeven aan lobbyactiviteiten. Althans, dat kun je gedeeltelijk zien. Een heel groot gedeelte van de lobby vindt plaats buiten Brussel. Waar ik zowel de Commissie, als de Raad, als het Europees Parlement moet belobbyen, heeft Google lobbyisten in Nederland, in Brussel, in Straatsburg.’

Gezien de fikse belangen die op het spel staan is het niet verbazend dat beide partijen dat gesprek naar hun hand willen zetten

‘Daarnaast doet Google nog twee dingen. Er zijn veel draaideurlobbyisten, mensen die bij Google werken die bij het Europees Parlement gewerkt hebben en mensen bij het Parlement die bij Google gewerkt hebben. Ten tweede kan Google via allerlei subsidies en activiteiten op andere manieren invloed uitoefenen; door wetenschappelijk onderzoek te doen, door culturele activiteiten te subsidiëren, noem maar op.’

En wanneer wordt er een besluit over de wetgeving genomen?

‘In de herfst komt de Commissie met een pakket aan wetgeving waarin we hopen dat de waardeoverdracht van cultuur naar tech genoemd gaat

‘Dan gaan wij een traject in van twee of drie jaar lobbyen, handen schudden, wetgeving beïnvloeden, kopjes koffie drinken en er voor onze leden het allerbeste uithalen. Als dat proces achter de rug is, duurt het nog twee jaar voordat het over richtlijnen gaat die in landelijke wetgeving geïmplementeerd moeten worden.’

‘Ik ben nu bezig met aan de Nederlandse Europarlementariërs, waarvan ik hoop dat makers die op grote schaal gaan ondertekenen. Ik kan een mooi politiek verhaal vertellen, maar het zijn uiteindelijk de makers zelf die uit hun eigen ervaring kunnen vertellen waar ze tegenaan lopen en wat hun zorgen zijn.’

Vandaag overhandigt Gers Pardoel de brief aan Nederlandse Europarlementariërs, die inmiddels door zo’n 3.000 makers is ondertekend, in het Europees Parlement in Straatsburg. Volgens Baruch een duidelijk signaal dat er iets moet veranderen.

Volgens Google is een deel van wat Baruch over YouTube beweert onjuist. Maar ook op Googles verdedigingen is kritiek vanuit de muziekindustrie en Hoe dan ook is het een gesprek dat duidelijk gevoerd moet worden. Gezien de fikse belangen die op het spel staan is het niet verbazend dat beide partijen dat gesprek naar hun hand willen zetten.

Als de oproep van de muziekindustrie gehoord wordt, kan met een beetje geluk in 2020 een volledig geïmplementeerde wet verwacht worden. Al ziet het muzieklandschap er tegen die tijd wellicht weer heel anders uit.

Lees ook:

Zo kregen platenmaatschappijen vat op het internet Muziek streamen levert platenmaatschappijen al bijna meer op dan fysieke verkoop. Een van de sleutels voor dat succes: playlists. Want platenmaatschappijen blijken daar veel invloed op te kunnen uitoefenen. Lees het verhaal hier terug Wat de opbrengsten van ‘Drank & Drugs’ leren over de muziekindustrie van nu Wie heeft in de muziekbusiness de touwtjes in handen? Om daar achter te komen, volgde ik het geld van de monsterhit ‘Drank & Drugs’ van de rappers Lil’ Kleine en Ronnie Flex. Wat levert die hit op? En wie krijgt wat? Het onderzoek laat vooral zien: de muziekwereld kan veel transparanter. Lees het verhaal hier terug