Ik durf ze niet te bellen, de twee jongemannen die mij precies 24 uur voor de ontploffingen op het Atatürkvliegveld in Istanbul een auto hebben verhuurd.

Ze waren zo aardig, zoals autoverhuurders nooit zijn in Turkije.

Ik weet nog dat een van hen Enes heette, een forse jongen met een constante glimlach om zijn lippen. De andere was ingetogen, boog de hele tijd over de documenten en zette iedere keer zijn bril recht, in een kantoortje dertig meter van de plek waar een van de drie zelfmoordjihadisten zijn bom liet ontploffen.

Tussen de werkzaamheden klaagden ze nog over de slechte zaken: ‘De Duitsers en de Nederlanders komen ook niet meer.’ In de auto die ze mij verhuurden, reed ik de stad in die een dag later weer eens getroffen zou worden.

Ik hou niet van slecht nieuws, ik durf ze niet te bellen.

Dinsdagnacht na de aanslag op het Atatürkvliegveld in Istanbul. Foto: Sedat Suna / EPA

Hoe Turkije hierop reageert

De stad Istanbul is als een monster dat de slaap na de aanval op het vliegveld niet kan vatten. De honger naar informatie is er een die de leiders van het land weigeren te stillen.

Zoals gewoonlijk na een terroristische daad hebben ze een mediaverbod afgekondigd. De mensen zijn inmiddels ook gewend dat Twitter en Facebook het haast niet meer doen. De nieuwszenders herhalen verder enkel dezelfde feiten: het doorgeven van het dodental. Daarnaast laten ze continu pro-regeringscommentatoren aan het woord die uitblinken in de retoriek van het bagatelliseren en in alle talen zwijgen over de rol van president Recep Tayyip Erdogan in de hevige koorts die het land de laatste jaren in zijn greep houdt.

De honger naar informatie is er een die de leiders van het land weigeren te stillen

Maar ook al zijn de grote mediaconcerns in handen van de regering en wordt het volk voortdurend volgegooid met propaganda, IS-terroristen, want dat waren het waarschijnlijk, zorgen er wel voor dat de Turken aan de werkelijkheid worden herinnerd. Meer dan welk land dan ook teisteren ze Turkije met bomaanslagen.

Ze bestoken grenssteden met raketten, sturen zelfmoordactivisten naar verkiezingsbijeenkomsten, maken slachtoffers onder toeristen op bekende pleinen en in winkelstraten en pakken het ook groter dan ooit aan door tientallen mensen te vermoorden op het Atatürkvliegveld in Istanbul. Aanslagen blijven komen en maken Turkije en het toerisme kapot.

Dinsdagnacht na de aanslag op het Atatürkvliegveld in Istanbul. Foto: EPA

De achtergrond van deze aanslagen

En het begon allemaal met de ‘Arabische Lente’ en Erdogan die in die gebeurtenissen de kans zag om een grote droom waar te maken. Hij en zijn staf gokten erop dat de soennitische moslimbroeders overal aan de macht zouden komen, er een soort unie van deze geloofsgenoten zou ontstaan en al die landen uiteindelijk akkoord zouden gaan met een leidende rol voor Erdogan. Turkije is immers het grootste land in de regio, klaar voor een nieuw Ottomaans tijdperk, was de gedachte.

Ja, Ankara zou het Brussel van de soennieten worden en Erdogan de grote sultan van iedereen. De regeringsgezinde kranten schreven zelfs dat het enorme paleis van Erdogan met die gedachte in het achterhoofd gebouwd is: in het imposante bouwwerk is voor iedere regio in de Arabische wereld een kamer vrijgemaakt.

Het is die grootheidswaanzin die ervoor zorgde dat Turkije er als de kippen bij was toen in Syrië de rellen uitbraken. De woordvoerders van Erdogan lieten meteen weten dat de gebeurtenissen in het buurland absoluut niet als een buitenlandse aangelegenheid beschouwd konden worden.

Maar al snel na die dag in augustus 2011 veranderde Turkije in een snelweg voor jihadisten uit de hele wereld. De gruwelijkste daden van de jihadisten werden daarbij over het hoofd gezien. De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Ahmet Davutoglu, beweerde zelfs dat IS aangeduid kon worden als een verzameling boze jongens die benadeeld waren in het Westen.

Het duurde even voordat men begon in te zien dat ze zich misschien hadden vergist in hun plannen omtrent die boze jongens. Niets duidde erop dat IS onder controle gehouden kon worden. Een belangrijke bijkomstigheid was dat de geschrokken Amerikanen een nieuwe bondgenoot hadden gevonden in de strijd tegen IS: de Koerden. Erdogan en de zijnen hadden er geenszins op gerekend dat hun expansiedrift uiteindelijk zou leiden tot misschien wel een Koerdisch autonoom gebied in Syrië.

En nu verkeren de Turkse islamisten in een nachtmerrie. De jihadisten die alle medewerking hebben gekregen blijken geen dankbare mannen die van Turkije afblijven. En de aan de PKK gelieerde Koerden in Syrië zijn dichter bij een soevereine staat dan ooit. In deze nachtmerrie konden Erdogan en de zijnen niet anders dan Israël en Rusland de hand reiken. Twee staten die door de president zelf meermalen zijn gedemoniseerd. Er wordt zelfs gepraat over geheime gesprekken met Assad. Alles beter dan Koerdische zelfstandigheid.

Dinsdagnacht na de aanslag op het Atatürkvliegveld in Istanbul. Foto: Murad Sezer / Reuters

En nu?

De vraag is echter of gedane zaken keer nemen. Turkije is immers aangestoken met het virus van het jihadisme. De duizenden IS’ers die het onderspit delven tegen de Koerden nemen hun toevlucht tot Turkije. Men noemt grenssteden als Kilis de nieuwe hoofdkwartieren van IS. Tientallen slapende IS-cellen zouden hun beurt afwachten om een ander Turks doelwit te raken.

De brand in het land zal nog heel wat jaren blijven woeden

En gezien het nieuwe bondgenootschap van Turkije met Israël zullen ze zich niet gauw op andere gedachten laten brengen. Erdogan kan met zijn ministers en de legerleiding in zijn grote paleis vergaderen wat hij wil, de brand zal nog heel wat jaren blijven woeden in Turkije.

Want de jihadisten hebben het vliegveld getroffen dat sinds 2011 zo gastvrij voor ze was.

De kranten publiceren langzaam de foto’s van de slachtoffers. Ik heb er een paar van gezien. Ik durf niet verder te kijken. Ik ben bang voor slecht nieuws. Dus wandel ik door de straten van de stad die nooit rust heeft, met de wens dat de twee lieve jongemannen die auto’s verhuurden ongedeerd zijn.

Meer over Turkije:

Turkije wil diens volksdansen afschaffen. Want dat hoort niet bij de cultuur Turkije is de laatste tijd veel in het nieuws vanwege de autoritaire Recep Tayyip Erdogan en diens lange arm in Europa. Maar de Turkse democraten hebben de laatste tijd andere zorgen aan hun hoofd dan de affaire-Ebru Umar. Ze willen de volksdansen afschaffen. Lees het verhaal hier terug Als Turkse journalist mag je blij zijn dat je niet doodgaat Vorige week nam de Turkse overheid een krant en een persbureau over. Een incident waar terecht veel ophef over was. Maar achter dit incident gaan structurele problemen schuil. Waar lopen Turkse journalisten zoal tegen aan? Lees het verhaal hier terug