Wat de lijst met 150 geïnspecteerde verpleeghuizen ons niet vertelt

Wij journalisten, wij houden wel van namen en rugnummers. Toegegeven, ook ik hield dinsdag de hele dag de website van de Inspectie Gezondheidszorg nauwlettend in de gaten.

De aanleiding? De op verzoek van de Tweede Kamer door staatssecretaris Martin van Rijn (Zorg, PvdA) vrijgegeven lijst van 150 geïnspecteerde verpleeghuizen.

Sindsdien zingt overal het lijstje met ‘de slechtste elf’ verpleeghuizen rond. Haasten tv-ploegen zich naar de verpleeghuizen. Zeggen woordvoerders zich niet te herkennen in hun positie op de lijst. Zou het oordeel van de inspectie ‘achterhaald’ zijn.’ Zou een van de huizen zelfs een rechtszaak willen aanspannen tegen de inspectie.

Voordat je je grootje halsoverkop evacueert, eerst even dit: Spelen de sprekers van de bewuste verpleeghuizen mooi weer? Of hebben ze een punt en is de lijst van de inspectie inderdaad achterhaald en kloppen de conclusies niet?

Wat je te weten komt

Om daar een idee van te krijgen, moet je weten waar de inspectie op toetst. Het afgelopen halfjaar bezochten inspecteurs onaangekondigd 150 huizen, veelal naar aanleiding van een klacht. Uit de verslagen blijkt dat de inspectie dan vooral kijkt naar of de instelling organisatorisch goed functioneert en of er potentiëel gevaar is voor diens bewoners.

Opvallend is dat bijna de helft van de 150 verpleeghuizen de cliëntadministratie niet op orde heeft

Een criterium is bijvoorbeeld of de sleutels van de medicijnkast wel in een kluis opgeborgen kunnen worden. Een ander dat medewerkers gemaakte fouten durven te melden. Weer een ander of vervolgens van die fouten geleerd is.

Dat laatste kun je je ook afvragen bij de inspectierapporten zelf: gaan zorgmedewerkers na een negatief rapport voortaan hun handelingen aanpassen - en is dat dan omdat het moet of omdat ze geloven dat het nut heeft?

Opvallend aan de bevindingen van de inspectie over de 150 verpleeghuizen is dat bijna de helft van de 150 verpleeghuizen de cliëntadministratie niet op orde heeft. Is de administratie nog wel te bolwerken voor zorgpersoneel als dat rekening moet houden met een lange lijst regels en normen, zoals vermeld op de laatste pagina van elk inspectierapport?

De inspectie constateert zelf dat de verpleeghuizen vooral moeite hebben om de steeds complexere zorgvraag van hun bewoners bij te benen. Die moet persoonlijker én toegesneden zijn op verschillende woonvormen.

Wat je niet te weten komt

Wat je aan de hand van de stapel inspectierapporten in ieder geval niet te weten komt, is hoe bewoners de zorg ervaren. Uit recent onderzoek van branchevereniging Actiz onder 25.000 verpleeg- en thuiszorgafnemers blijkt dat verreweg de meeste verpleeghuisbewoners hun tehuis een 7 of een 8 geven.

Opvallend is dat de meeste zwartelijstverpleegtehuizen óók deelnemen aan het overheidsprogramma Waardigheid en Trots van staatssecretaris Van Rijn. Wie deelneemt aan dit programma wil een voorbeeld zijn voor de rest van de verpleeghuizen in Nederland.

Dat het in een verpleeghuis grondig mis kan gaan, moge duidelijk zijn. Zo komt het voor dat verpleeghuisbewoners verkeerde medicijnen krijgen toegediend, wat hen in het ergste geval fataal kan worden. Ook zijn er gevallen bekend van ouderen die letsel hebben opgelopen doordat ze zijn vastgebonden.

De vraag is of dit de uitzonderingen zijn of de regel. En wat het meten van uitzonderingen over de regel zegt. Wat de lijst namelijk niet vertelt, is hoe de honderden niet-geïnspecteerde huizen het ervan afbrengen. Het is namelijk zo dat Nederland eerder bovenaan een wereldwijde ranglijst van ouderenwelzijn prijkt, dan onderaan bungelt.

Zou het misschien zo kunnen zijn dat twee werkelijkheden naast elkaar kunnen bestaan? Kan een verpleeghuis dat door de bank genomen fantastisch presteert óók ondermaatse prestaties neerzetten of omgekeerd? En zo ja, waar ligt dat dan aan?