De Nederlandse samenleving worstelt met de gevolgen van de individualisering. Bas Heijne formuleerde het in zijn laatste essay van het vorige jaar als volgt: ‘Wat bindt een individu aan de samenleving waar hij deel van uitmaakt? Wat hebben wij met elkaar te maken? Iedereen doet een beroep op het publiek belang vanuit een diepgevoeld gemis aan een gedeeld publiek belang – dat is de paradox.’

Tegelijkertijd wordt de samenleving geconfronteerd met aanhangers van de islam waarin de binding met de gemeenschap vanzelfsprekend is. Je zou zeggen dat het een reden is er met belangstelling naar te kijken.

Het tegendeel is het geval. De PVV houdt niet op om de islam als gevaarlijke ideologie voor te stellen. Op de sociale media wordt soms ongemeen kwaadaardig geoordeeld over moslims en hun geloof. In de Facebookgroep ‘Weg met islam!!!’ werd in december de mishandeling van een gesluierde vrouw toegejuicht. Op 11 januari werd een islamitische basisschool in Amsterdam-Noord beschoten.

‘Wat voor mij bevrijdend is, hoeft dat voor jou niet te zijn. Ook ideeën over emancipatie kunnen verschillen’

Ik besloot daarom te gaan praten met Nawal Mustafa (Mogadishu, 1985). Zij nam onlangs stelling in het debat over de islam met een opiniestuk in NRC Handelsblad getiteld Volgens haar is het tijd om op te houden met het dehumaniseren en criminaliseren van moslims.

Mustafa is opgegroeid in asielzoekerscentra. De asielaanvraag van haar ouders nam in totaal tien jaar in beslag. De vroege verantwoordelijkheid en de confrontatie met onrecht (met name het feit dat ontheemde kinderen volledig aan hun lot worden overgelaten) hebben haar strijdbaar gemaakt. Ze studeerde rechten in Groningen en was de afgelopen twee jaar projectmedewerker etnisch profileren bij Amnesty International.

Haar geloof, in vrijheid beleefd, stimuleert haar zich in te zetten voor mensenrechten en tegen het virulente racisme in Nederland. ‘Ik wil niet dat mijn kinderen en kleinkinderen hetzelfde meemaken.’

De islam motiveert haar ook een goed mens te zijn. In overgave aan Allah, de god die haar verbeelding te boven gaat en die ze een ‘being’ noemt. Wat goed dan is? Liefde, rechtvaardigheid, vrede - en de balans vinden tussen wat je zelf wil en wat je een ander gunt. ‘Wat voor mij bevrijdend is, hoeft dat voor jou niet te zijn. Ook ideeën over emancipatie kunnen verschillen.’

Verder luisteren?

Luister hier wat de winnaar van de P.C. Hooft-prijs over onze beschaving te zeggen heeft De wereld wordt steeds complexer. Populisten beloven daarom een radicale versimpeling van de werkelijkheid en doen alsof we vanachter onze laptop de wereld aankunnen, meent schrijver Bas Heijne. Recent won hij de P.C. Hooft-prijs. In deze podcast legt hij uit waarom een nieuw beschavingsideaal zo hard nodig is. Beluister hier het interview Luister naar Farida Moultmar, want ‘we bestaan om iets moois voor de volgende generaties achter te laten’ Farida Moultmar heeft een lange weg afgelegd om te komen waar ze nu is: hoofd coupeuses van het WijkAtelier in Rotterdam-Zuid. Daar deelt ze alles wat ze heeft en werkt ze aan een nieuwe manier van samenleven. Beluister hier het interview Luisteren: Een ongemakkelijk gesprek over racisme (of: waarom kleurenblindheid geen optie is) Racisme is springlevend. En wij - twee witte mannen - hebben daar dikwijls een blinde vlek voor. Daarom vroegen we cultureel antropoloog en correspondent Sinan Çankaya om uit te leggen hoe we het gesprek daarover beter zouden kunnen voeren. Luister hier de Rudi en Freddie Show terug