In mijn vroeg ik me af wat toch de aantrekkingskracht is van het merkwaardige tijdverdrijf dat bingewatchen heet. Waarom trekken we ons terug uit het echte leven om hele dagen door te brengen in de verzonnen werelden van series?

Een eenduidig antwoord is er niet, maar het staat vast dat het aanbod en de beschikbaarheid van bingewaardige series nog nooit zo groot is geweest. De hoge kwaliteit van dat aanbod maakt het weer breed geaccepteerd om tv te kijken. Er heeft een creatieve revolutie plaatsgevonden: de beste tv staat niet langer in de schaduw van cinema.

Amerikaanse critici spreken dan ook al jaren van ‘the golden age of television.’ Die begon eind jaren negentig, met twee meesterwerken van de betaalzender HBO: eerst de gevangenisserie Oz en toen het alom geprezen gangsterepos The Sopranos.

De series braken met elke tv-conventie

In zijn zeer lezenswaardige geschiedenis van de ‘golden age,’ beschrijft tv-criticus Brett Martin hoe deze series een overgang inluidden van een tijd waarin tv vooral een frituurpan voor je brein was, naar een nieuw tijdperk, waarin de beste tv zich kan meten met het beste uit Hollywood (en volgens sommigen zelfs met de wereldliteratuur). Van The Sopranos en The Wire, via Six Feet Under naar Mad Men en Breaking Bad volgt Martin de totstandkoming van wat hij ‘the signature American art form of the first decade of the twenty-first century’ noemt.

Wat al deze urenlange drama’s met elkaar gemeen hadden – behalve hun hoge productiekwaliteit – is dat ze braken met lang geldende tv-conventies. Ze draaiden om ongelukkige, zoekende en moreel twijfelachtige hoofdpersonen. Figuren (opvallend genoeg meestal mannen) die de zapper voorheen niet in zijn huiskamer wilde.

In hun emotionele complexiteit verleidden deze series hun kijkers om zich te identificeren met maffiabazen (The Sopranos), drugsdealers (The Wire en Breaking Bad) en overspelige reclamemannen (Mad Men). Een complexe kijkervaring, die eerder leek voorbehouden aan film.

Behalve baanbrekende verhalen introduceerden de series nieuwe manieren van vertellen. Ze hadden kortere seizoenen dan gebruikelijk was. Dat betekende minder financieel risico en meer geld voor beter schrijfwerk. Een gemiddelde van twaalf à dertien afleveringen per seizoen maakte een verhaalstructuur mogelijk waarin elke aflevering een goede, op zichzelf staande spanningsboog had. Maar ook het hele seizoen liet zich bekijken als geheel, dat op zijn beurt weer in het geheel van meerdere seizoenen paste.

Die verhaalarchitectuur gaf artistieke vrijheid. Om personages uit te diepen, bijvoorbeeld, of om een verhaal zich over vijftig uur uit te laten rollen.

De tweede revolutie: hoe we kijken

De revolutie van wat we keken, zo schrijft Martin, ging hand in hand met een revolutie van hoe we keken. Toen The Sopranos begon, werden dvd’s nog nauwelijks verkocht, maar tegen de tijd dat seizoen zes verscheen, waren ze onlosmakelijk verbonden met een nieuwe manier van kijken; dvd-boxen, die begeerlijke bakbeesten waar je maar al te graag een plank van je boekenkast aan opofferde, waren de voorloper van de on demand-diensten van nu. Ze maakten een einde aan het wekelijkse wachten na de cliffhanger van elke aflevering. Bingen was geboren.

Martin sprak voor zijn rijke boek met de makers van o.a. The Sopranos, The Wire, Mad Men en Breaking Bad. Behalve een kijkje achter de schermen van deze series en een geschiedenis van hun zegetocht, biedt hij ook mooie analyses van de getroebleerde, mannelijke hoofdpersonen en hun plaats in een gedesillusioneerde Amerikaanse cultuur.

Meer lezen?

Nog ééntje dan... Waarom we series bingewatchen Welke ervaringen scheppen het moderne leven? Eindeloos series kijken, bijvoorbeeld. Bingewatching is hét tijdverdrijf voor een generatie die tegelijkertijd hypersociaal en geïsoleerd is. Lees mijn verhaal hier terug De zaak O.J. Simpson: 20 jaar na dato is er eindelijk een serie die de vinger op alle zere plekken tegelijk legt Alle sleutelfiguren in de zaak-O.J. Simpson komen aan het woord en de documentaire slaagt er eindelijk in alle nuances en maatschappelijke implicaties van het onderwerp te vatten. Ik ben al tijden gefascineerd door deze zaak en schreef er al vaak over. Lees je hier in voor de serie O.J.: Made in Amerika zult gaan verslinden. Lees het verhaal van Vera hier terug Wij mailen over de Duitse en Franse verkiezingen. Die bepalen de toekomst van Europa De verkiezingen in Frankrijk en Duitsland bepalen de toekomst van Europa. Daarom mailen wij elkaar het komend jaar vanuit Parijs en Berlijn. Deze keer: hoe het nationalisme in beide landen de verkiezingen vormgeeft. Lees het verhaal van Marijn en Wilfred hier terug