Over het bezoek van de Amerikaanse president Donald Trump aan Europa doet een stroom filmpjes en verhalen de ronde. Over hoe hij de premier van Montenegro opzij duwt om centraal in de groepsfoto te komen. De ijzeren handdruk die hij kreeg van de nieuwe Franse president Emmanuel Macron. Maar geen reactie heeft zoveel stof doen opwaaien als de campagnetoespraak die bondskanselier Angela Merkel direct na afloop in Zuid-Duitsland hield.
Zij constateerde dat Europa ‘niet meer volledig’ op de Verenigde Staten kan vertrouwen. Zonder Trumps naam te noemen zei Merkel ronduit dat zij die observatie de afgelopen dagen had opgedaan. Impliciet leek Merkels benoemen van de waarheid een oproep aan Europa om post-Brexit in Trumptijden eindelijk de volle verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn te gaan dragen.
Het belang van de boodschap is ook in de VS niet verloren gegaan. The Washington Post riep in herinnering dat de door Trump opnieuw onverschillig behandelde NAVO na de Tweede Wereldoorlog ooit was opgericht ‘to keep the Russians out, the Americans in, and the Germans down.’
Die tijd is voorbij, stelt de Duitse bondskanselier met voor haar ongebruikelijke directheid vast. Maar hegemonie is niet wat zij nastreeft, in tegenstelling tot wat in zuidelijke EU-landen vaak wordt gezegd.
In een zeer leesbaar en verhelderend stuk schetst Thomas Kleine Brockhoff - oud-correspondent in Washington van Die Zeit en tot voor kort hoofd beleidsontwikkeling en speechschrijven van de Duitse bondspresident Joachim Gauck - de werkelijkheid die Merkel recht in de ogen kijkt, en de niet geringe dilemma’s die de Duitse regering daarbij moet zien te beheersen. De geschiedenis maakt het heden blijvend ongemakkelijk.