Beste,

Hij snapte niet waarom we niet grotere financiële verantwoordelijkheid kunnen dragen voor het functioneren van de Libische kustwacht. Dat is immers onze bondgenoot in de strijd tegen mensensmokkelaars. Aldus Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, in zijn uitnodigingsbrief voor de Europese top van afgelopen donderdag en vrijdag.

Waarom niet? Bijvoorbeeld omdat de Libische kustwacht ervan op boten met migranten te schieten en ze te En omdat de kustwacht vluchtelingen terugstuurt naar detentiekampen in Libië. Volgens een uitgelekt rapport van Duitse diplomaten is het er Mensen die er vastzitten, zouden gemarteld en seksueel misbruikt worden.

Een lees- en kijktip voor Tusk: over de hel van Libië, met een filmpje waarin de vijftienjarige Nigeriaanse vluchteling Jon getuigt over de gruwelijke omstandigheden in het kamp waar hij achter de tralies zit.

Maar mocht de voorzitter van de Europese Raad dit al onder ogen willen zien, het is te laat: in de conclusies van de top is te lezen dat ‘het trainen en uitrusten van de Libische kustwacht een sleutelcomponent van de EU-benadering is die opgevoerd moet worden.’

Mag je de rechter bekritiseren?

Hoe om te gaan met de vluchtelingenstroom, het was voor mij het thema van de week, en het is misschien wel het allesbepalende thema voor het Europa van nu.

Dinsdag velde de rechter in hoger beroep het vonnis in een rechtszaak die de organisatie We Gaan Ze Halen had aangespannen tegen de Nederlandse staat. De rechter wees de claim af dat Nederland niet voldoet aan zijn verplichtingen om vluchtelingen uit Griekenland en Italië over te nemen.

Ik las het vonnis, vond de argumentatie merkwaardig en schreef er over met de wijsneuzerige kop ‘Waarom de rechter ongelijk heeft en Nederland wél te weinig vluchtelingen opneemt.’

Op de sociale media wonden sommigen zich erover op dat ik het beter meende te weten dan de ‘hoogste rechter.’ Ik had wat van Donald Trump, vonden critici, die ook meent een rechterlijke uitspraak zomaar aan de kant te kunnen schuiven.

Zelf vind ik dan weer dat ook een rechter ernaast kan zitten en dat je, als je daar goede argumenten voor hebt tenminste, het oordeel dat hij velt mag betwisten. Het kan natuurlijk aan mijn grenzenloze koppigheid liggen, maar vooralsnog heb ik naar aanleiding van de discussie onder het stuk nog niet het idee dat ik een flater heb begaan. Als je daar verandering in wil brengen...

Zo zien Europeanen dat niet

De gedachtewisseling onder het stuk ging al snel niet meer alleen over de vraag of Nederland al dan niet voldoet aan de op Europees niveau gemaakte afspraken over het overnemen van vluchtelingen uit Italië en Griekenland. De lezers wierpen veel bredere vragen op.

Zoals:

  • hoeveel vluchtelingen kan Nederland aan?
  • Zijn te grote aantallen geen bedreiging voor de verzorgingsstaat en voor de Nederlandse identiteit?
  • Als je kritiek hebt op de EU-Turkijedeal en op afspraken met de Libische kustwacht, wat is dan jouw voorstel om de stroom in te dammen?

Het zijn ingewikkelde vragen, waar ik natuurlijk ook geen pasklaar antwoord op heb. Zelf behoor ik tot de school die denkt dat we vooral moeten proberen de redenen waarom mensen huis en haard verlaten weg te nemen. En dat we, als mensen eenmaal op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, de morele en juridische plicht hebben hen op te vangen.

Een van de meest indrukwekkende verhalen die ik deze week las, was met Robert Fisk, die erop wijst dat de vluchtelingenstroom voor een belangrijk deel is opgewekt door onze fatale, militaire Midden-Oostenpolitiek en die ons oproept anders naar vluchtelingen te kijken: ‘Ze kwamen naar Europa omdat ze geloven in Europa. Ze willen leven zoals wij: in vrede, in een samenleving waar mensen elkaar respecteren. Je zou dit kunnen zien als een overwinning voor de westerse waarden. Maar helaas, zo zien Europeanen dat niet.’

Dat ze dat zo niet zien, constateert ook de Bulgaarse denker in zijn boek After Europe. In zijn ogen is de vluchtelingencrisis Europa’s 9/11. De crisis heeft de stemming onder de bevolking dramatisch veranderd en heeft geleid tot een rebellie tegen de kosmopolitisch ingestelde elites. ‘Toeristen lokken en migranten stoppen is de korte versie van Europa’s gewenste wereldorde,’ schrijft hij ironisch.

In de loop van de vluchtelingencrisis is het debat over migranten van een discussie over rechten en economie verandert in een veiligheidskwestie, observeert Krastev. De pleitbezorgers van de EU verkopen haar nu als de laatste hoop op een gefortificeerd continent.

Wie de stemming op de Europese top leest, kan dit alleen maar beamen. De regeringsleiders namen beslissingen over het opvoeren van de strijd tegen terrorisme, de versterking van de samenwerking op militair gebied en het verder afsluiten van fort Europa door samenwerking met de Libische kustwacht.

Deze top was het debuut van Emmanuel Macron. Dat zorgde voor een bijna uitgelaten stemming. Zat Europa een jaar geleden nog diep in de put, na de verkiezingen van de Europagezinde en charismatische Macron heerst er plots groot optimisme. ‘We zijn getuige van de terugkeer van de EU niet langer als het probleem maar als de oplossing,’ stelde Tusk.

Aan het eind van de top gaven Merkel en Macron samen een persconferentie. Ik kan niet ontkennen dat ik een zekere opwinding voelde toen ik dit duo zo van dichtbij meemaakte. Met hun symbolische optreden samen probeerden ze de hoop te belichamen dat de Frans-Duitse as weer de spil wordt van een krachtig Europa. Alleen lagen de concrete resultaten die ze te rapporteren hadden vooral op het terrein van militaire machtsontplooiing en grensbewaking, niet van mensenrechten en vredesopbouw. Niet mijn Europa.

Wil je op de hoogte blijven van mijn Brusselse zoektocht? Elke zondag om 10.00 uur publiceer ik een nieuwsbrief waarin ik verslag doe van mijn pogingen het spel in Brussel te doorgronden en initiatieven voor een mooier Europa in kaart te brengen. Die verschijnt op de site, maar kan je ook in je mailbox ontvangen. Schrijf je hier in