en, zo weet ik nu, zoveel meer dan alleen een middel om de auto te laten staan. Zeker in Nederland. Hieronder vind je al mijn verhalen uit Fiets vs. File, plus de nieuwsbrieven die ik wekelijks stuurde en de bijdragen die me het meest zijn bijgebleven.

Alle verhalen uit Fiets vs. File op een rijtje

In de aftrap van Fiets vs. File schetste ik wat me de ultieme utopie leek: een land verbonden met fietssnelwegen, zoals het Rijnwaalpad tussen Nijmegen en Arnhem.

Fietsen is een geniale oplossing voor het fileprobleem. Denk mee over de beste weg ernaartoe Voor een tiende van het geld dat we in snelwegen stoppen, kunnen we een prachtige fietsinfrastructuur aanleggen. Weg files. Dit verhaal is de aftrap van een zomers journalistiek onderzoek: Fiets vs. File. Praat mee! Lees deel 1 hier terug

Vervolgens ontdekte ik hoe ingewikkeld het is om zo’n mooi pad ergens neer te leggen, in dit geval tussen Rotterdam en Delft. Met: architect Francine Houben van Mecanoo, Ron van Noortwijk van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, en Sjors van Duren, motor achter de fietssnelweg tussen Arnhem en Nijmegen.

Sneller en veiliger fietsen van stad naar stad. Hoe regelen we dat? Er kan nog veel verbeterd worden aan de fietswegen in Nederland. Neem die tussen Rotterdam en Delft, waar ik laatst aangereden werd. Zoekend naar oplossingen, stuit ik op een prachtig plan. Lees deel 2 hier terug


Toen nam Fiets vs. File een onverwachte wending. Dat de fiets ons uit de file zou moeten halen, en dat de file überhaupt opgelost moet worden, bleek een vooronderstelling waar veel tegenin te brengen is. Interview met ‘fietsprofessor’ Marco te Brömmelstroet.

Door deze fietsprofessor kijk je voor altijd anders tegen het fileprobleem aan Fietsprofessor Marco te Brömmelstroet (36) wil een einde maken aan de op auto’s gerichte benadering van de openbare ruimte. ‘Vergis je niet: ik vind de auto een fantastische uitvinding. Maar je moet fietsen niet beschouwen als kleine auto’s. Fietsers gedragen zich fundamenteel anders.’ Lees deel 3 hier terug


Hoe verder? Terwijl ik daar op puzzelde kon ik tussentijds iets delen wat alle mobiliteitsdeskundigen zonder uitzondering tegen me zeiden: om erachter te komen wat je nodig hebt om mensen op de fiets of uit de auto te krijgen, werken tijdelijke experimenten het beste.

Zeven experimenten waardoor mensen de auto laten staan Wie een auto heeft, stapt niet snel over op de fiets of het ov. In deze editie van Fiets vs. File: zeven heel verschillende experimenten die met elkaar gemeen hebben dat ze mensen tóch weten te verleiden hun auto niet te gebruiken. Het geheime ingrediënt: tijdelijkheid. Lees deel 4 hier terug


Een gesprek met verkeerskundige Roland Kager bracht me verder. Hij ontdekte dat bijna de helft van de treinreizigers met de fiets naar het station komt, en legde uit waarom dáár nog een enorme kans ligt. We kwamen ook te spreken over stallingen, OV-fietsen en deelfietsen. Dat plaatste de fietssnelwegen en de files in een heel nieuw perspectief.

Maak kennis met de belangrijkste reiziger die nog geen naam had: de treinfietser Bijna de helft van alle treinreizigers gebruikt de fiets om naar het station te komen. Zonder dat we het doorhebben, vormt de fietstrein het tweede vervoerssysteem van Nederland. Verkeerskundige Roland Kager legde me uit waarom we de treinfietser als aparte reiziger moeten (h)erkennen: er is juist hier nog enorme groei mogelijk. Lees deel 5 hier terug


Maar zijn nieuwe fietspaden dan onzin, vroeg ik me af? Nee, maar je hebt heel veel smaken nodig, waarvan de fietssnelweg er maar eentje is. Fiets-asfalt is feitelijk niet veel anders dan ketchup, friet of een stuk fruit. Moderne paden volgen veel meer het gedrag van fietsers.

Over de frietzak, de banaan en andere nieuwe smaken fietspad Wat moet er gebeuren met en op het fietspad nu er steeds meer verschillende voertuigen met verschillende snelheden op willen? In Fiets vs. File vandaag: een voorstel om fietsasfalt meer als ketchup te benaderen en er een heleboel nieuwe smaken bij te verzinnen. Lees deel 6 hier terug

Intussen groeide in Amsterdam en Rotterdam de ergernis over de deelfietsen die deze zomer overal waren rondgestrooid. Ze hebben een enorme potentie. Wat ging er mis? En hoe kan het wel? Ik sprak met de twee grote goeroes op dit gebied: wittefietsenplanuitvinder Luud Schimmelpennink (nu 82, maar nog volop actief met deelauto’s en -fietsen) en OV-fietsbedenker Ronald Haverman, die ook vol nieuwe plannen zit.

Deelfietsen veroorzaken nu veel overlast in grote steden. Zo kan het wél In de tuin van museum de Hermitage in Amsterdam komen de uitvinder van het wittefietsenplan en de bedenker van de OV-fiets samen. Ze hebben vier concrete adviezen voor een deelfietseneconomie die wél werkt. Lees deel 7 hier terug

In het slotverhaal zette ik de vijf belangrijkste ontdekkingen van deze zoektocht op een rij.

Fietsen draait niet om reistijd, maar om blijheid en vrijheid: zo lost de fiets de file op De vijf belangrijkste ontdekkingen die ik deed over fietsen en files. 1: fietsen draait niet om reistijd, maar om blijheid en vrijheid. 2: de file is het probleem niet. 3: autologica domineert ons denken over de openbare ruimte. 4: als Nederlander is het moeilijk te zien hoe bijzonder en belangrijk de fiets is. 5: geef voetganger, fiets en ov de ruimte in de stad, en de files lossen vanzelf op. Lees deel 8 hier terug

Aan alle geïnterviewden en experts die hun visie en kennis deelden in achtergrondgesprekken: heel veel dank voor jullie tijd.

De nieuwsbrieven van Fiets vs. File op een rijtje

Omdat dit ook een publieke journalistieke zoektocht was, hierbij ook de nieuwsbrieven die ik wekelijks mailde naar de volgers van het project Fiets vs. File. Daarin vertelde ik hoe ik het ervoor stond, en deelde leestips naar verhalen van elders.

In de eerste nieuwsbrief de vraag die als uitgangspunt diende: hoe kunnen we ervoor zorgen dat automobilisten ritjes onder de 15 kilometer met de fiets gaan doen?

Fiets vs. File week 1: Hoe kan de fiets de file oplossen? Denk mee! In deze nieuwsbrief: een voorproefje van mijn nieuwe onderzoek. Waarom blijven automobilisten de auto pakken voor korte ritjes, terwijl dat juist files veroorzaakt? Lees mijn eerste nieuwsbrief hier terug

Daaronder volgden ruimden 250 reacties, waaronder enorm creatieve (‘gewoon een buizenpost!systeem bouwen’), kritische (‘de file is een onoplosbaar balansprobleem’) en informatieve (‘er zijn te weinig fietsenstallingen bij het ministerie van Infrastructuur’). In de tweede nieuwsbrief een bloemlezing van de reacties.

Fiets vs. File week 2: Wat weerhoudt jou ervan de fiets te pakken? Doe mee aan Fiets vs. File! Deze week gaan we echt los met het project Fiets vs. File. Hartelijk welkom, iedereen die zich hier afgelopen week voor heeft aangemeld, nieuwe inhakers zijn welkom! Dit staat er op het programma. Lees mijn tweede nieuwsbrief hier terug

In week drie belandde ik op het punt dat je beseft dat hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niks weet. Hoezo moest de fiets ons eigenlijk uit de file halen?

Fiets vs. File week 3, waarin ik me afvraag of dit project een andere naam moet krijgen Afgelopen week sprak ik met een fietsexpert die mijn hele tegenstelling Fiets vs. File ontleedde als drogredenering. Het interview met hem komt er deze week nog aan. Voor nu alvast leestips van elders, én een speciaal verzoek over fietsregelingen voor werkgevers. Lees mijn derde nieuwsbrief hier terug

In de week van hard nadenken die volgde schreef ik een stuk over de rol van gedrag(spsychologie) bij het veranderen van de straat. Waarmee ik weer de auto centraal stelde.

Fiets vs. File week 4: wat maakt dat mensen de auto laten staan? Waarom zetten mensen de auto aan de kant? Daarover gaat het verhaal van deze week - in aantocht. Lees voor nu twee zinnige discussies onder het vorige verhaal van Fiets vs. File terug, of kijk naar filmpjes van Rotterdammers die op hun achterwiel (op opoefietsen) de autowegen in de stad overnemen. Lees mijn vierde nieuwsbrief hier terug

In week vijf begon ik te begrijpen hoe diep de sporen zijn die de auto in mijn denken heeft gesleten. Een lid deelde deze wijze uitspraak, toegeschreven aan Einstein: ‘Je kunt een probleem niet oplossen vanuit logica die het veroorzaakt.’ Dat hielp.

Fiets vs. File week 5: Hoe Einstein mij het fileprobleem hielp oplossen Deze week: de stationsfietsenstalling van de toekomst en de scifi-versies daarvan in Japan. Verder: hoe ik dankzij dit project begin te begrijpen waarom sommige verhalen niet goed lukken en meer over de (schijn)tegenstelling tussen de fiets, de file en de elektrische auto. Lees mijn vijfde nieuwsbrief hier terug

Intussen leken alle andere journalisten ook plots massaal over fietsen te schrijven. Ik kon niet ontdekken of dat mijn perceptie was, of dat wij media echt het belang van de fiets beginnen in te zien. Wat ik wél kon zien: het is nog altijd een zomeronderwerpje. Leuk voor de komkommertijd.

Fiets vs. File week 6: De fiets verdient altijd aandacht, niet alleen in de zomer Na vijf weken schrijven over fietsen, kan ik zeggen: het is een zeldzaam inspirerend onderwerp, dat veel meer serieuze journalistiek verdient. Lees mijn zesde nieuwsbrief hier terug

Nog nooit zat ik zoveel op Twitter als tijdens dit project, en leverde dat zoveel plezier en inspiratie op.

Fiets vs. File week 7: Via ketchup en Twitter op naar de finish Interesse in fietsen? Een goede reden een Twitteraccount aan te maken als je dat nog niet hebt. Verder: een erg goed stuk over batterijen in The Economist. Lees mijn zevende nieuwsbrief hier terug

Bonuslevel: duogesprek met de twee uitvinders van de beroemdste deelfietsen ter wereld.

Fiets vs. File week 8: Bedenkers wittefietsenplan en OV-fiets beramen samen nieuwe deelfietsplannen (extra editie) Morgen verschijnt als ingelaste aflevering in Fiets vs. File: een tweegesprek met wittefietsenplanlegende Luud Schimmelpennink (82) en OV-fietsbedenker Ronald Haverman (51) over hoe het verder moet met de deelfiets. (De week erna rond ik echt af). Lees de nieuwsbrief hier terug

En de laatste nieuwsbrief, met de aankondiging van een nieuw fietsproject en een Chileense tekenaar die Fiets vs. File in één rake cartoon samenvat.

Fiets vs. File week 9: denk en bepaal mee hoe(veel) overheidsgeld aan fietsen wordt uitgegeven Mijn laatste nieuwsbrief voor de komende tijd. Met: Participatiebegroting Fiets, een Chileense tekenaar die Project Fiets vs. File in één cartoon samenvat en een onverwacht boek dat zo’n beetje alles verklaart wat ik me de afgelopen jaren heb afgevraagd. Lees mijn negende nieuwsbrief hier terug

De bijdragen die me het meest zijn bijgebleven

Zonder de ideeën, commentaren en links in de in totaal circa 1.200 bijdragen onder Fiets vs. File zou ik een aantal belangrijke denkstappen niet of veel later gemaakt hebben. En veel langer bezig zijn geweest met het verzamelen van informatie. En veel minder hebben gelachen.

Als je bovenstaande verhalen terugleest, kijk dan dus vooral ook in die bijdragensecties. Er staat oneindig veel moois in, waaronder heel veel interessante toevoegingen en bespiegelingen van experts die in die stukken zelf aan het woord kwamen.

Hieronder een mini-selectie van reacties die aan het einde van dit project spontaan boven komen drijven, omdat ze me hielpen betere vragen te stellen.

Mij schieten te binnen:

Die van die me er direct onder het eerste verhaal op wees dat de file niet het probleem is om op te lossen:

‘Wat iedereen [...] lijkt te vergeten is dat onze fileproblematiek een evenwichtsprobleem is. Door de eeuwen heen is de reistijd die mensen accepteren naar hun werk ongeveer 1 uur geweest. Of dit nou te paard, per auto of met OV / fiets is. In de randstad staan veel files, dus wonen veel mensen niet verder dan 25-30 km van hun werk. Als de filedruk afneemt zullen forensen zich verder van werk vestigen. Immers, de afstand die je in een uur kunt afleggen wordt groter. Mooi op de Veluwe wonen terwijl je in Amsterdam werkt dus.’

Die van die zijn ervaring met het fietsstimuleringsproject van de Velsertunnel deelde, waardoor ik beter begon te zien hoe strategisch de fiets wordt ingezet, en hoe weinig hij eigenlijk op eigen waarde geschat:

‘Nieuwe fietsers (die van de auto naar de fiets gingen) en ook bestaande fietsters konden een vergoeding krijgen van 0,15 cent per kilometer. [...] Als al bestaande fietser moest ik minimaal 3 nieuwe fietsers aandragen (0,05 per fietser).’

Die van die een exotisch perspectief op het spreeuwengedrag van tweewielers meebracht uit Indonesië en Einstein erbij haalde:

‘Ik kom zojuist uit Java. Krioelt van de brommers en scooters. Scooter gehuurd en ertussen gereden. Links rijden bleek geen probleem voor mij door spreeuwenlogica. Al mijn onverwachte bewegingen (door rechtsrijdersfouten) werden geabsorbeerd door de zwerm. Wordt zelfs niet voor getoeterd. Deze ervaring hebben medereizigers ook. Spreeuwenlogica herkenbaar. ‘Je kunt een probleem niet oplossen vanuit logica die het veroorzaakt’ (Einstein).’

En tot slot die van Bert, een Correspondentlid dat van tot protesteerde tegen het idee dat de fiets efficiënt moet zijn. Zijn poëtische bijdragen met eigenzinnige interpunctie, hielpen erg om scherp te krijgen waar het nou eigenlijk om gaat:

‘Laten we uitbannen , alles wat niet rationeel is, niet veilig is . Weg kromme, slechte smalle wegen ! Recht moet het zijn , van a naar b. Geen obstakels, geen ander verkeer ,waar je mee om moet gaan . Nee , recht en leeg en geen avontuur : dát hebben we geleerd van de auto’s ! En zo moeten wij het ook gaan doen . [...] Geef mij maar veel auto- files . Lekker rustig voor de fietsers . Ik fietste niet voor , of , tegen , of , om de files (ik ben niet gek). Ik fiets/fietste omdat ik dat zelf graag wil en er van heb leren houden en het me veel voordelen biedt/bood .Heel veel.’

Aan alle bijdragers: heel veel dank voor wat jullie deelden.

Wil je blijven nadenken en meedenken over fietsen?

In onderstaande aparte publicaties doe ik een paar suggesties. Zelf ben ik vanaf 11 september met verlof - tot in 2018. Hopelijk tot erna.

Denk en bepaal mee hoe(veel) overheidsgeld aan fietsen wordt uitgegeven Wil jij meedenken over hoe(veel) overheidsgeld aan fietsen wordt uitgegeven? Doe dan mee aan dit onderzoek van Niek Mouter en Paul Koster, die een methode hebben bedacht waarin wij als inwoners van Nederland meer als burger, en minder als consument worden benaderd. Laat je mailadres achter bij Mouter en Koster, en je krijgt vanzelf bericht als het begint Doorfietsen na Fiets vs. File? Hier zijn zes initiatieven Project Fiets vs. File stopt. Zin om met fietsen bezig te blijven? Hier zijn zes ideeën. Hier vind je zes fietsprojecten om je bij aan te sluiten of aan mee te doen