Vrijdagochtend 20 oktober stuurde ik een lijst vragen aan House of Heroes, de kerk waar ik deze week een artikel over publiceerde.
Sindsdien heb ik de kerkleiders ge-sms’t, gebeld en nog tweemaal per mail de kans gegeven te reageren. Maar de kerk zei mij niet te vertrouwen en dus niet te willen reageren.
Op de middag van publicatie verscheen op de website van de kerk wél een uitgebreide reactie. Na de tekst gelezen te hebben, kan ik niet anders dan stellen dat House of Heroes de achterban en media voorliegt.
Een flinke beschuldiging inderdaad. Ik heb daarom een tekstanalyse van het verweer van de kerk gemaakt, zodat jullie zelf kunnen oordelen.
Voor de duidelijkheid: waar ik in mijn artikel over Lisa spreek, noemen zij haar V. En waar zij het over D. hebben, spreek ik over Michael. De tekst van de kerkleiding staat cursief, de mijne niet.
Bewering 1: Michael D. kwam pas in 2015 in onze kerk
‘In 2015 bracht V. een echtpaar, familie D., de gemeente binnen met hun kinderen.’
Dit is aantoonbaar onjuist. De familie kwam in 2013 al in de kerk én Michael klom binnen een paar maanden - vóór 2015 dus - op tot de rang van voorganger.
Ik pak de tijdlijn er even bij:
- Vanaf september 2013 gaan Michael en Annemarie regelmatig met Lisa mee naar de diensten van House of Heroes. Lisa is op dat moment net begonnen als ‘voorganger kinderwerk.’
- Op 12 september 2013 ontvangt Michael een ‘profetie’ waarin hij van God doorkrijgt dat hij aan Lisa’s rechterzijde geplaatst zal worden. Hij preludeert dan al op een entree als voorganger, blijkt uit Lisa’s dagboek:
- Op 30 december 2013 ontvangt Michael een profetie waarin hij doorgeeft dat het Gods bedoeling is dat Lisa’s collega-voorganger weggaat. Verder mag Lisa ‘niet stoppen’ met het kinderwerk: ‘Kort zal de eenzaamheid zijn, maar dan komt de zegen.’ Zie ook Lisa’s dagboek:
Er zijn nog meer feiten die de bewering van de kerk weerspreken:
- Op 19 januari 2014 staan Michael en Annemarie voor het eerst op het rooster van de baby & peuter-groep. In april dat jaar komt zijn ambitie voorganger te worden voor het eerst in een mail ter sprake en op 13 juni heeft hij er een gesprek over met Van der Steen.
- Op 4 juli 2014 is de familie zo betrokken bij de kerk, dat ze aanbieden een reis naar Amerika te betalen voor het echtpaar Van der Steen. In een mail zeggen ze daarover: ‘Als je ons het bedrag en jullie rekeningnummer geeft, dan maken wij het bedrag meteen even over.’
- Op 14 juli 2014 stuurt Lisa in opdracht van Michael een mail aan Mattheus van der Steen om de kerkleider te overtuigen van diens profetische gaven. Op 22 juli reageert Van der Steen door hem uitvoerig te bedanken voor de profetie. Drie maanden later begint Michael als voorganger.
Bewering 2: Wij hebben betrokkenen wel aangesproken
‘Zowel V. als het echtpaar D. waren meerderjarig. De precieze relatie tussen deze mensen was ons niet bekend. Wel dachten wij dat er een goede onderlinge verstandhouding tussen hen was. Echter na een tijd kregen wij grote vraagtekens bij de ‘relatie’ tussen V. en de heer D. Maar in een gesprek met betrokkenen en de oudstenraad is een ‘ongezonde relatie’ volledig door iedereen ontkend.’
Het is moeilijk te bepalen op welk gesprek hier wordt gedoeld. In mijn artikel staat dat tussen januari 2015 (bijeenkomst in België) en eind september 2015 (de biecht) door iemand uit de kerkleiding, Wouter, onderzoek is verricht naar de toedracht van de ‘relatie’ tussen Michael en Lisa.
Daarbij hebben, in Wouters woorden, inderdaad ‘bevragingen’ plaatsgevonden van Lisa en Michael. Het is waar dat Lisa zich in deze gesprekken - onder grote druk van Michael - nog niet in staat achtte om openheid van zaken te geven. Maar dat staat gewoon in mijn stuk.
Bewering 3: Alles vond in de privésfeer plaats
‘Omdat wij als oudstenraad van de gemeente toch vermoedden dat er sprake was van een niet gezonde relatie tussen betrokkenen hebben wij opnieuw op een gesprek aangedrongen. Ook toen werd door alle partijen ontkennend gereageerd. Nadat vervolgens door de oudstenraad van de gemeente sterk grensoverschrijdend gedrag werd geconstateerd door betrokken partijen hebben wij hen daarmee geconfronteerd. Na deze confrontatie heeft V. haar verhaal openlijk aan de oudstenraad verteld. Vervolgens heeft de oudstenraad een gesprek gehad met het drietal. Om alles zuiver te houden hebben we toen besloten de gesprekken op te nemen. Wij benadrukken dat de situatie zich volledig heeft afgespeeld in de privésfeer en waren alle betrokkenen voor ons op dat moment volwassen personen.’
Zonder deze gesprekken te dateren en zonder nadere aanduiding van wat dit ‘grensoverschrijdende gedrag’ precies behelst, is het moeilijk te bepalen of deze bewering juist of onjuist is.
Wel wordt de bewering dat de situatie zich volledig in de privésfeer heeft afgespeeld, ontkracht door de getuigenis van Wouter. Het toenmalig lid van de oudstenraad vertelde mij de twee samen te hebben gezien op en rond het kerkterrein.
En de bewering wordt ontkracht door de kerk zelf. Het ‘sterk grensoverschrijdend gedrag’ zal waarschijnlijk in House of Heroes zijn waargenomen, tenzij het door de oudstenraad in het huis van Michael is vastgesteld.
Bewering 4: Wij hebben Michael en Lisa ontslagen
‘Betrokkenen zijn op dat moment van hun taken in de gemeente ontheven.’
Michael en Lisa besloten eind augustus 2015 te stoppen als voorgangers kinderwerk. Dat was op eigen initiatief, zo blijkt uit mails in mijn bezit. In deze mails wordt afgestemd dat ze per 1 oktober zouden stoppen en op 4 oktober afscheid zouden nemen van de kinderen.
Hun vertrek wordt door Van der Steen betreurd, blijkt uit een appje:
Ook nadat Lisa op 28 september 2015 haar hele verhaal heeft gedaan, is er geen sprake van ontheffing uit hun functie. Een dag later vraagt Van der Steen Lisa nog of ze terug wil in de voorgangersappgroep. In deze app refereert hij bovendien aan de eerder gemaakte afspraken over hun vertrek per 1 oktober.
Bewering 5: Wij hebben de opname meteen aan de politie gegeven
‘De audio opnamen [van dit gesprek, KS] zijn door de oudstenraad overhandigd aan de politie.’
In een e-mail van de behandelend rechercheur in Lisa’s zaak, gedateerd op 11 november 2015, is te lezen dat de opnamen nog niet in zijn bezit waren. Hij kondigt in die mail aan bij pastoraal werker Erica Duenk aan te kloppen om de opname in zijn bezit te krijgen.
Die bevestigt later in een mail aan Lisa - eveneens in mijn bezit - dat ze de opname aan de politie heeft gegeven. Het gekke is: al op 13 oktober geeft Van der Steen aan de opnames te hebben vernietigd. Ruim voordat de rechercheur de bewuste opname in beslag nam. Dat kan natuurlijk niet.
Bewering 6: We hebben de opname daarna vernietigd
‘Daarna zijn de opnamen vernietigd.’
Dat Van der Steen hier eerder over loog, blijkt uit een appgesprek tussen Lisa en hem op 10 en 13 oktober. Van der Steen geeft in de laatste app in deze serie ook een duidelijk motief: hij is bang voor negatieve publiciteit.
Je kunt hier door de appjes uit die dagen klikken:
Opvallend aan het laatste appje is dat Van der Steen zijn angst uitspreekt dat zijn kerk in het nieuws zal komen. Ook stelt hij hier duidelijk dat ook zij ‘een aandeel’ had.
Lisa had hem twee weken daarvoor, tijdens het opgenomen ‘biechtgesprek,’ duidelijk gemaakt dat het misbruik al begon in de tijd dat ze bij Michael in huis woonde.
Dit appje, gedateerd op 16 oktober, maakt definitief duidelijk dat de kerk hier weet van had. Van der Steen verwijt Lisa daar dat zij ‘7 jaar lang in zonde en leugen’ met elkaar geleefd hebben. Op dat moment is Lisa 21; trek je daar zeven jaar vanaf dan kom je ruimschoots op een minderjarige leeftijd uit.
Bewering 7: Michael verliet de gemeente
‘Nu de politie het had overgenomen, en de heer D. tijdelijk de gemeente verliet en er voor partijen professionele hulp was gevonden, heeft de oudstenraad zich gericht op het monitoren van de zorg naar alle partijen.’
De bewering dat Michael de gemeente tijdelijk verliet, is onjuist. Er werd een regeling voorgesteld waarbij Lisa, als zij naar de kerk wilde komen, van tevoren een berichtje moest sturen zodat ze ‘niet zo blanco naar de gemeente komt.’
Dus toen Lisa op 5 maart 2016 naar de kerk wilde komen, stuurde ze van tevoren een berichtje. Aan Michael en Annemarie werd toen gevraagd niet te komen, maar zij kwamen op die bewuste zondag wel. Om te voorkomen dat Michael en Lisa elkaar zouden zien, werd besloten dat hij en Annemarie op het balkon moesten plaatsnemen.
Enkele maanden later, in een opgenomen gesprek tussen Lisa, Van der Steen en een van de andere ‘opzieners,’ kreeg Lisa te horen dat de kerk bewust geen partij koos. Van der Steen zegt: ‘Ik kan best begrijpen dat er in jouw familie misschien mensen geweest zijn die dachten ‘we moeten die man neersabelen’ of ‘we moeten ‘m uit de gemeente zetten’ [...]. Maar wij hebben niet voor die weg gekozen. [...] Er moet berouw zijn, er moet vergeving zijn, er moeten dingen aan het licht worden gebracht. Dat was veel meer de weg die wij op wilden. Aan dat proces is wel een abrupt einde gekomen, door in dit geval politie en justitie in te schakelen.’
Professionele hulp werd in elk geval aan Lisa niet geboden; wel werd Lisa naar een zogeheten ‘Vaderhartconferentie’ verwezen, waar ze Michael zou kunnen leren vergeven. De kosten daarvoor zijn deels door de kerk vergoed, maar Lisa heeft weinig aan de conferentie gehad en beschrijft deze achteraf als ‘tenenkrommend.’
Bewering 8: We leven in een gebroken wereld
‘We leven met elkaar in een verbroken wereld en als kerk staan we midden in deze gebroken maatschappij. Met deze gebrokenheid hebben we ook binnen de kerk te maken. Helaas hebben ook wij, de gemeente House of Heroes daarmee te maken. House of Heroes is een jonge gemeente die groeit en daarom ook een gemeente waarin mensen zitten vanuit verschillende achtergronden, culturen en situaties. Daartussen zijn, net als buiten de kerk, ook mensen die door en in het leven innerlijk verwond zijn geraakt. Mensen die gebroken zijn. Ook hen willen wij een thuis bieden.’
De pinksterkerk biedt inderdaad vaak een thuis aan mensen die dat elders in de samenleving niet vinden.
Maar het lijkt me dan juist belangrijk om slachtoffers niet in het ongewisse te laten en te ondersteunen als ze naar de politie stappen. In plaats van tegen te werken met het argument dat het slechte pers zou opleveren.
Bewering 9: Wij vinden ook dat je misbruik moet melden
‘Als echter de gebrokenheid tot schade leidt in ons midden, dan zijn wij verantwoordelijk om daar iets mee te doen. Op het moment dat wij kennis kregen van deze voor ons ernstige situaties hebben wij getracht daar op een integere, zorgvuldige en waar mogelijk transparante wijze mee om te gaan. Als oudstenraad richten wij ons op de bescherming van de gemeente en we beoordelen per individuele situatie hoe te handelen. Wij zijn van mening dat situaties waarin enige vorm van seksueel misbruik aanwezig is dit altijd bij justitie gemeld dient te worden.’
Toch blijft staan dat de kerk tot op heden ontkent dat er sprake is geweest van seksueel misbruik. Er is voor gekozen Lisa en Michael beiden verantwoordelijk te houden, terwijl de kerkleiding beter wist.
Bovendien is het maar de vraag of het verstandig is situaties individueel te beoordelen. Juist het ontbreken van een protocol of toetsingskader breekt House of Heroes hier op.
Bewering 10: Marijn de V. kwam niet meer naar de kerk
‘De dader is na zijn verhaal en dat van de ouders gehoord te hebben, per direct de toegang tot de gemeente ontzegd om de veiligheid van het betrokken gezin te waarborgen.’
Dit gaat over Marijn de V. Het gemeentelid dat ontucht pleegde bij de kinderen van kerkleden en daarvoor veroordeeld is. Inderdaad mocht hij heel 2017 niet in de kerk verschijnen.
Op de ‘Love’-conferentie afgelopen zomer, was Marijn echter wel van de partij, tot verdriet van de ouders van de meisjes.
Bewering 11: De ouders van de misbruikte meisjes waren het met ons eens
‘Als oudstenraad hebben we ervoor gekozen om in overleg met de ouders, als bescherming voor de kinderen, hier verder geen ruchtbaarheid aan te geven. De ouders hebben hier mee ingestemd.’
Voor de ouders van de misbruikte meisjes was juist het feit dat er geen ruchtbaarheid aan werd gegeven een doorn in het oog. Zij herinneren zich verder niets over instemming.
Moeder Talina zegt hierover het volgende: ‘In House of Heroes gaat het de hele tijd over dat we familie voor elkaar zijn. Maar als een gemeentelid op onze kinderen past en hen vervolgens misbruikt dan is het ineens een ‘privékwestie.’ Waar het ons om gaat is dat wij al voor justitie erbij betrokken raakte de kerk hebben ingeschakeld. En dat de kerk niet thuis gaf toen we de kerk - onze familie, tenslotte het hardst nodig hadden.’
Verder lezen?
Hoe ik onderzoek deed naar het misbruik binnen de kerk House of Heroes
In de pinksterkerk House of Heroes vond jaren misbruik plaats. De Nijkerkse gemeenschap beschermde daders en liet slachtoffers in de steek. In deze verantwoording lees je hoe ik dat verhaal maakte en checkte.
Hoe een kerk de andere kant op keek toen leden misbruik meldden
Vanaf haar vijftiende was Lisa zes jaar lang in de greep van haar pleegvader. Hun kerk zette haar onder druk om niet met haar verhaal naar buiten te treden. Toch deed ze aangifte en vertelt ze vandaag voor het eerst in het openbaar over wat er met haar gebeurd is.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
