Beste,

Gemeenteraadsverkiezingen gaan over wat er in gemeentes speelt. Maar de verleiding voor kiezers én politici ze ook te behandelen als landelijke schaduwverkiezingen zou dit jaar wel eens extra sterk kunnen zijn.

Het kabinet kreeg deze week net genoeg steun in de Tweede Kamer (van de eigen coalitiefracties) om de wet op het raadgevend referendum De Eerste Kamer stemt er na de verkiezingen van 21 maart over.

Het kabinet maakt zich kwetsbaar voor kritiek door een referendum over het afschaffen van het te vermijden. Zij laden daarmee de verdenking op zich bang te zijn voor de mening van het volk.

Volgens het Nationaal Kiezersonderzoek en het Sociaal en Cultureel Planbureau is er onder de bevolking nog steeds een ruime meerderheid voor een referendum. Dat geldt des te sterker bij lager opgeleide burgers.

Voor de oppositie is het dus vrij schieten, zeker op de vroegere referendumfans van . De kritiek op de afschaffing, al na over het Oekraïneverdrag, kwam ook uit hoek.

Meer of minder democratie?

Wilt u meer of minder democratie? Het antwoord van de Nederlandse burger daarop is duidelijk. Daarom zou de afschaffing van het raadgevend referendum een aansprekend thema kunnen worden bij de raadsverkiezingen.

Makkelijker uit te leggen dan de begroting in het ‘sociale domein’, al raakt te weinig geld voor bijvoorbeeld jeugdzorg meer mensen.

Deze snelle actie om de burger het referendum uit handen te nemen, zou ook na de raadsverkiezingen een achilleshiel kunnen zijn van de coalitie. Minister kon deze week in de Kamer niet overtuigend uitleggen dat verbeteren van de nog jonge wet geen optie was. Dat het nu eenmaal in het regeerakkoord stond, was het enige overblijvende argument.

De SP koppelt het afschaffen van het referendum aan het voorlopig , dat tegelijk met de raadsverkiezingen wordt gehouden: dat over de .

In hun deze week verschenen boek geven de Leidse staatsrechtonderzoekers Wim Voermans en Geerten Waling een bevlogen schets van de diep gewortelde lokale democratie in Nederland.

Zij pleiten voor goed georganiseerde invloed van burgers en waarschuwen tegen technocratisering en schaalvergroting van het lokaal bestuur. Een boek voor burgers, raadsleden en bestuurders.

Nieuwe gemeenteraden

Gemeentes hebben overigens de vrijheid om een lokaal referendum mogelijk te maken. Daarmee kunnen gemeentes hun groeiende naam als democratisch laboratorium vormgeven.

De campagnes voor de gemeentelijke verkiezingen komen op gang. Het blijkt dat gemeentes niet veel doen om de opkomst van kiezers te .

Voor wie zich wil inlezen en wil kijken waar zijn of haar opvattingen toe leiden, zijn er inmiddels lokale kieswijzers gelanceerd. Deze van het beslaat 220 gemeentes. De stemwijzers van beslaan 44 gemeenten.

Lokale politiek heeft wel degelijk een controlerende rol. De Rotterdamse wethouder van Verkeer trad deze week af nadat hij moest toegeven te hebben gereageerd op de enorme tijd- en kostenoverschrijding bij de Hoekse Lijn. Het gaat om de ombouw van trein tot metro tussen Rotterdam en Hoek van Holland. Weer een groot gemeentelijk project dat fiks uit de rails is gelopen.

Lelystad Airport verder vertraagd

Goed georganiseerde lokale politiek kan landelijk effect hebben. Dat bleek deze week toen minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) aankondigde dat de opening van Schiphol bis in Lelystad met minstens een jaar wordt .

Bewoners die te maken kunnen krijgen met de vliegroutes van en naar het nieuwe vakantievliegveld hopen dat van nieuw uitstel komt. Het zuiniger en stiller worden van de toestellen zou daarbij kunnen helpen.

Wordt roken eindelijk politiek?

Het Openbaar Ministerie deelde deze week mee geen kans te zien de tabaksindustrie te vervolgen. Degenen die daarom hadden gevraagd willen het OM nu via het gerechtshof dwingen om toch in actie te komen - een vorm van hoger beroep.

De aangifte tegen de vier grote tabaksproducenten was gedaan door twee longkankerpatiënten, gesteund door de Stichting Rookpreventie Jeugd onder voorzitterschap van longarts Wanda de Kanter. Gaandeweg voegden zich steeds meer ziekenhuizen en medische verenigingen bij de aanklacht.

Wie de redenering van het Openbaar Ministerie volgt, zou tot de conclusie kunnen komen dat de wetgeving moet worden aangepast zodat het verkopen van dit verslavende genotmiddel, waar jaarlijks 20.000 mensen aan doodgaan in Nederland, strafbaar wordt.

De politiek heeft lang met de tabaksindustrie overlegd alsof het een willekeurige bedrijfstak is. Daar schreef ik in en over. Collega-correspondent Sander Heijne riep in op tabak inzet van de verkiezingen te maken. Dat is niet gebeurd.

De nu geformuleerde droge afwijzing van het Openbaar Ministerie zou voor de huidige Tweede Kamer en regering een aanmoediging moeten zijn om zowel in Europees als in landelijk verband te werken aan het strafbaar stellen van een product dat onomstotelijk een sluipmoordenaar is.

Vice-premier Hugo de Jonge beloofde gisteren vóór de zomer met een standpunt te komen voor een rookvrije generatie. Ongerust makende, vertrouwd voorzichtige taal.

Kruispunt Europa

Premier Mark Rutte reisde deze week langs Berlijn, Londen en Brussel om het standpunt van de Nederlandse regering uit te dragen: dit land wil geld noch bevoegdheden aan de Europese Unie overdragen.

De Europese begroting - in 2020 is het tijd voor een nieuwe - moet altijd door strijd worden vastgesteld. Met het oog op de miljarden die wegvallen als de Britten hun exit hebben geregeld, wordt het extra hard touwtrekken.

De premier moest in de Kamer komen uitleggen wat hij volgende week vrijdag in Berlijn in een toespraak zal gaan zeggen. Het zou behoorlijke gevolgen hebben als iedere bewindspersoon voortaan een paraaf voor toespraken moet halen in de Kamer.

Over de plannen van de Europese Commissie en het democratisch gehalte daarvan is collega Tomas Vanheste een serie begonnen.

De belangrijkste beslissing voor Europa wordt komende week genomen door de leden van de Duitse . Zondag over een week weet Duitsland of er een Grote Coalitie met de CDU/CSU kan komen.

Ten slotte...

...verschenen deze week de politieke van Jacques , oud-PvdA-leider, minister en voormalig burgemeester van Groningen.

Naar aanleiding van het aftreden van Halbe Zijlstra vorige week schreef Marcel ten Hooven in over ‘zwendeltaal en pr-middelen in de politiek’.

De publiceerde een markant rapport dat de van de publieke omroep ter discussie stelt. NPO Start is te weinig, te laat. De concurrentie van Netflix en YouTube moet onder ogen worden gezien.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan! Schrijf je hier in!

P.S Deze mail verschijnt weer over twee weken. Voor tips schrijf mij via marc@decorrespondent.nl. Aanraden aan een vriend(in)? Dat kan met de hiernaast.