Ik zal het maar bekennen: ik vind het moeilijk te bedenken wat ik zou moeten stemmen 21 maart. Maar m’n stem verloren laten gaan vind ik geen optie.

Democratie en zo. Volgens de democratie-index van leeft 4,5 procent van de wereldbevolking in een volledig open democratie. Als je land daarbij hoort heb je iets uit te leggen aan jezelf als je de stembus bewust negeert.

Het is waar, thuisblijven is ook een voorrecht. We kennen geen opkomstplicht. Er zijn landen genoeg waar niet-stemmen heeft - van een boete tot gevangenisstraf. Hier niet. Je doet maar.

Maar wel-stemmen is een groter voorrecht. Mijn enige stemadvies is daarom: stem. Ook bij het referendum.

Stem je met het hoofd of met het hart?

Cynisme als grondhouding kan je behoeden voor teleurstellingen, maar ook voor enthousiasme, voor hoop, voor dynamiek. Verandering komt niet voort uit afzijdigheid.

Daarom: ga stemmen en wanhoop niet te snel als je niet weet wat je moet aankruisen. Er zijn genoeg manieren om bewust te stemmen.

De eerste stemdrijver is natuurlijk de emotie. Je windt je op, positief of negatief. Door je stem daarop te baseren geef je lucht aan je sterk gevoelde opwinding. Zo, die zit.

Hoe je zo prettig mogelijk emotioneel stemt is nog wel een dingetje. Niet op je gebruikelijke partij stemmen is het helderste tegengeluid. Als je geen vast honk hebt, valt die mogelijkheid af. Maar dan kun je nog steeds in een opwelling stemmen op wie een goed gemeenteraadslid lijkt te zijn.

Ik zeg uit volle overtuiging: vergeet landelijk partijbeleid en landelijke kopstukken

Tussen twee haakjes: rationeel of juist emotioneel je stem bepalen kan aan de hand van landelijk of plaatselijk partijniveau.

Ik zeg uit volle overtuiging: vergeet landelijk partijbeleid en landelijke kopstukken. Zij parasiteren ook deze laatste dagen voor 21 maart op de gemeenteraadsverkiezingen. Natuurlijk, als Lodewijk Asscher opduikt in Doetinchem hoopt hij daarmee de plaatselijke lijsttrekker een opstapje te geven voor meer stemmen. Maar hij hoopt ook op een landelijke conclusie aanstaande woensdag als: ‘de PvdA heeft het verlies deels goedgemaakt’ of ‘de coalitie heeft verloren’.

Wantrouw dus de landelijke conclusies die daaruit getrokken worden en schuw ook die zogenaamde verkiezingsdebatten van landelijke politici. Daar zouden omroepen en andere organisatoren niet aan mee moeten doen. Thierry Baudet die geen zin heeft om te debatteren met Alexander Pechtold? Voor de gemeenteraadsverkiezingen is dat volstrekt irrelevant.

Zij hebben hun verkiezingen vorig jaar gehad. Nu gaat het om het bestuur van jouw gemeente. Dat is overal uniek. Bij jullie is het zwembad rot en moet het op de schop en bij anderen is het woningtekort nijpend. Landelijk partijbeleid zegt daar niets over.

Volg dan ook de uitslagen in je eigen plaats, de landelijke uitslagen zeggen weinig voor wat het voor jouw woonplaats betekent.

Hoe weet je wat er speelt?

Ik weet het, landelijk stemmen is makkelijker. Ook al rij je iedere dag langs mooie parken of kuilen in de weg in jouw gemeente, het is lastiger om de lokale politiek te volgen dan de plaatselijke.

Dat komt door het grotendeels wegvallen van lokale en regionale pers. Veel steden en regionale gemeentes hebben geen eigen krant meer, en lang niet altijd is er nog een omroep die de plaatselijke ontwikkelingen op de voet volgt. Gelukkig zijn er steden als die durven te experimenteren met steun voor een onafhankelijke, lokale pers.

Je moet als gemeentekiezer die goed geïnformeerd wil zijn meer werk doen dan een beetje het journaal of nu.nl scannen. De makkelijkste vorm van lokaal stemmen is een kandidaat kiezen die je kent en wel vertrouwt. Als je die kandidaat niet kent, is een relatief makkelijke variant een ontwikkeling die je zorgen baart of blij maakt als criterium voor je stem nemen.

Graaf in je geheugen

Een voorbeeld van zo’n onderwerp: de die weg moeten om met hun houtopbrengst het onderhoud van de overige beeldbepalende bomen te financieren. Het is een uitwas van tot in het absurde doorgevoerde privatisering: bomen moeten hun eigen onderhoud betalen.

Het is nog niet zo eenvoudig op welke partij je in Lochem moet stemmen als je de bomen wilt redden. Het plan is afkomstig van een GroenLinks-wethouder, maar intussen is die partij kritisch. De PvdA is tegen. De meeste partijen zijn vaag in hun programma.

Als je een geheugen ontwikkelt voor onderwerpen die je aan het hart gaan, ben je gewaarschuwd tegen de tijd dat het mooie beloftes regent

Zaak is dus voor de bomenliefhebber om de aanstaande collegeonderhandelingen goed te volgen, zo nodig brieven te schrijven en bij de volgende verkiezingen af te rekenen.

Als je een geheugen ontwikkelt voor onderwerpen die je in jouw gemeente aan het hart gaan, dan ben je gewaarschuwd tegen de tijd dat het mooie beloftes regent. Of eerder, wanneer voormalige oppositieleiders wethouder worden.

In dat verband wens ik de vroegere aanhangers van de Haagse Stadspartij veel sterkte op 21 maart – hun voorman wethouder werd verantwoordelijk voor het nieuwe onderwijs- en cultuurcentrum dat aanzienlijk duurder dreigt te worden dan hij eerder had bezworen.

Thema of toch stijl?

Wie geen kandidaat kent of een favoriet opwindthema heeft, kan een of een paar onderwerpen kiezen door een lokale stemhulp te hulp te roepen. Soms is dat een afgeleide van het landelijke Kieskompas, soms van een

Er zijn ook thema’s die niet worden aangesneden door landelijke of plaatselijke politici. Zo’n onderwerp kan de zijn. In 53 gemeenten wordt na deze verkiezingen beslist of het duurzame energiebedrijf wordt geprivatiseerd. Je kan vrij makkelijk de partijen vinden die dat wel of niet steunen.

Collega Thalia Verkade noemde gisteren nog een van hoe je je stem kan bepalen: zoek naar de paragrafen over mobiliteit in de verkiezingsprogramma’s als de fiets, de auto en de openbare ruimte je lief zijn.

Bij gebrek aan thema kan je ook kijken of er een partij of kandidaat is die een politieke stijl heeft die aanspreekt. Sommige raadsleden zien kans goed uit te leggen wat er speelt en waar oplossingen te vinden zijn, ook in lastige gevallen. Dat kan je vaststellen op verkiezingsbijeenkomsten of via de regionale omroep of krant.

Denk ook even aan die raadsleden

Je aarzeling over de zin van stemmen is begrijpelijk, net als de twijfel over op wie dan. Maar denk je eens in dat je raadslid wordt en vier jaar de verantwoordelijkheid draagt voor een hele gemeente in de wetenschap dat maar een derde van de kiesgerechtigde burgers heeft gestemd.

Dat verdienen ze niet. Dus ga toch maar

Uitdagingen om de trend te doorbreken en gewoon te gaan. Het lokaal bestuur heeft een achterban nodig

Het is een bekend feit dat de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen lager is dan bij Kamerverkiezingen. En in steden lager dan in gemeenten in het buitengebied. Gemeenten die net een herindeling achter de rug hebben, daar is de opkomst extra lauw - men voelt zich kennelijk minder betrokken bij die nieuwe gemeente met die fantasienaam.

Allemaal uitdagingen om de trend te doorbreken en gewoon te gaan. Het lokaal bestuur heeft een achterban nodig.

En als je toch maar gaat stemmen, en je hebt voor een bepaalde lijst gekozen, overweeg dan te stemmen op een nieuwe Nederlander of iemand anders die lager staat maar hard geknokt heeft voor het algemeen belang.

En het referendum?

Ten slotte, het voorlopig laatste raadgevend referendum. Heeft het zin daar een stem uit te brengen? Ja. Het is een democratisch middel om als volk directe invloed uit te oefenen. Ik weet het, het is een ingewikkeld onderwerp (de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten) en het is maar de vraag of het kabinet zich iets aan de uitslag gelegen laat liggen als die negatief is.

Maar hoe groter de deelname, des te sterker de argumenten om op korte termijn een nieuwe vorm van meespraak te beproeven en in te voeren.

Kortom: sterkte en succes. De democratie is van ons, zeker in de gemeente. Pak de sleutels.