De teller voor mensen die zijn doodgereden door een zelfrijdende auto staat op 1.

Een autonome wagen van taxibedrijf Uber, in Tempe, Arizona, reed op zondag 18 maart 2018 de 49-jarige Elaine Herzberg dood. Er zijn nu videobeelden vrijgegeven vanuit de auto.

De camera in de auto die naar buiten kijkt, registreert een zwarte asfaltweg in het donker. Dan, ineens: een blonde vrouw in spijkerbroek met een rode fiets aan de hand, die probeert over te steken.

De camera die de cabine filmt, registreert hoe een vrouw achter het stuur (die daar wettelijk moet zitten) iets zit te lezen of te kijken op haar schoot. Af en toe werpt ze een korte blik op de weg.

De politie van Tempe, die vrijgaf, laat de video stoppen op het moment van de klap. Laatste beeld: enorme schrik op het gezicht van de vrouw in de auto.

De discussie onder dit verhaal samengevat in 9 vraagstukken Wil je een snel overzicht van het geweldige debat dat ontstond naar aanleiding van dit verhaal? Hier vind je de samenvatting

Niet zo bang zijn voor innovatie, mensen!

Toen ik hoorde over het ongeluk, voelde ik schaamte opkomen voor een verhaal dat ik begin 2015 schreef, met de kop:

Mijn redenering in dat verhaal: niet zo bang zijn voor innovatie, mensen. Aan de gewone auto zijn we toch ook gewend geraakt?

Ik haalde er grappige krantenknipsels bij over hoe ze een eeuw geleden ook al worstelden met een goede naam en wetgeving voor de auto. De knipsels over de eerste auto-ongelukken haalden het stuk niet.

Het verhaal landde goed. Ik heb het zelfs gepubliceerd toen we het op de redactie ‘opnieuw relevant’ vonden. De aanleiding was toen ook het bedrijf Uber, dat net als nu met testritjes bezig was die niet goed verliepen.

De meeste bijdragen onder het stuk waren positief. Over haalde ik mijn schouders op. Zuurpruim.

Miljoenen doden, en niemand die dat wil

Nu vraag ik me af: wat bezielde me? Hoe blind was ik?

De angst die mensen hadden toen de gewone auto verscheen, was volledig terecht. Er komen elk jaar circa op de wereld om in verkeersongelukken op de weg.

1,25 miljoen! Jaar na jaar na jaar. Dat is bijna 4 miljoen doden sinds mijn artikel verscheen waarin ik de angst voor auto’s, toen en nu, weglachte.

Bij wegongelukken zijn in het leeuwendeel van de gevallen auto’s betrokken. De auto maakt slachtoffers op een schaal vergelijkbaar met wat en hebben aangericht.

Ook al wil niemand achter het stuur dat dit gebeurt.

En er vallen niet alleen doden. Er raken nog véél meer mensen gewond. Nóg meer mensen houden aan een ongeluk een trauma over. Denk aan de ouders die hun kind verliezen. De kinderen die hun ouder verliezen. De vrienden die hun vriend verliezen. Zoals nu weer de twee kinderen van Elaine Herzberg

Denk aan iedereen die zich hierdoor onzeker voelt op straat en in het verkeer.

Daarom: een veiliger auto?

Hoe kan het dat ik alle bezwaren zo argeloos weglachte - en vele lezers met mij?

Kennelijk ben ik destijds - onbewust - uitgegaan van deze overtuiging: ‘We hebben nu eenmaal auto’s. We moeten ze gewoon beter maken. Schoner en veiliger.’

De verkeersdoden waren vervolgens makkelijk weg te redeneren omdat veiligheid geldt als een belangrijke reden voor de ontwikkeling van de zelfrijdende auto.

Het brein achter de eerste successen ervan, Sebastian Thrun van de zelfrijdende auto van Google, stak jarenlang al zijn briljantheid en in de ontwikkeling van de algoritmes die de auto’s laten rijden.

Hij had een vriend verloren bij een auto-ongeluk.

En zo wordt nu het dodelijke ongeluk in Tempe uitgelegd als iets dat per ongeluk is gebeurd: een spijtig maar niet te voorkomen technisch defect, dat verholpen zal worden op de nog lange weg naar meer veiligheid.

In een analyse dat ambtenaren nu niet de uitvinders en onderzoekers moeten gaan hinderen met onnodige regels. Want dan duurt het allemaal nóg langer tot de weg veilig is.

Waarom mocht de auto van Uber überhaupt de weg op?

Komende weken zal het vast veel gaan over ‘wat er fout ging’: wat er de schuld en verantwoordelijkheid is van het bedrijf Uber, van de vrouw achter het stuur, van de mensen die de algoritmes programmeren.

Wat we ook willen weten: zou een mens Elaine Herzberg

Maar ik wil vooral weten: waarom heeft de staat Arizona een test van Uber toegestaan, wetende dat er een kans was dat er een dodelijk ongeluk zou gebeuren?

Wie accepteert dat, en op basis waarvan precies? Is een voetganger zo weinig waard?

Er loopt een welvaartskloof dwars door verkeersongelukken. Cijfers laten zien dat arme en vaker aangereden worden. Zowel wereldwijd (er vallen veel meer doden op de weg als in landen zelf.

Het ongeluk van Elaine Herzberg laat de duizelingwekkende diepte van de kloof zien: een dakloze vrouw met een fiets wordt doodgereden door een robotauto vol chique techniek

Dan moet je maar het zebrapad pakken?

En dan is er nog dit. De politie van Tempe legde de verantwoordelijkheid voor het ongeluk bij het slachtoffer: (Ze stak over op een plek waar veel mensen oversteken: een olifantenpaadje.)

Ik maak nu zelf mee hoe we kinderen aanleren om over te steken, ik leer het mijn eigen peuter: eerst naar links kijken, dan naar rechts kijken, dan nog een keer naar links kijken en dan pas oversteken.

Kinderen, huisdieren, vrolijke mensen moeten continu oppassen omdat 1.500 kilo zware blokken staal zich door dezelfde openbare ruimte bewegen als zij. Bij elke stoeprand voel ik twijfel opkomen: waarom doe ik hier aan mee?

Dit is toch gek? Stel je voor dat je aan je kind moest uitleggen: ‘Er zijn hier buiten ons huis veel openbare plekken waar om de paar seconden duizenden kilo’s zware rotsblokken naar beneden vallen. Dus, kijk goed uit waar je loopt. Het goede nieuws is: meestal vallen ze maar met 30 tot 50 km per uur en voor de veiligheid hebben we er stoepranden omheen gelegd.’

En in Tempe voegen ze daaraan toe: ‘Om het nóg veiliger te maken, gaan we nu robots de rotsblokken laten gooien. Die kunnen beter gooien. Denken we. Maar je moet wel op de stoep blijven.’

Waarom zien we niet dat er iets niet klopt?

Wat ik in ook pas kort geleden beter ben gaan begrijpen: de auto draagt bij aan zóveel naast die dikke miljoen verkeersdoden per jaar.

Wat ik nu wil snappen: waar komt het door dat we al de nadelen van die auto niet goed in het vizier hebben? Waardoor ben ik hier zelf zo lang blind voor geweest?

Ik ben er niet op uit om mensen uit de auto te krijgen of om de auto te verbannen - ik heb wél altijd het gevoel dat ik dat erbij moet zeggen, en moet uitleggen dat ik zelf ook auto rijd.

Het gaat me erom te begrijpen welk beleid, welke ideeën en welke andere mechanismes ons in de auto houden of duwen, als die auto niet aan grotere welvaart en dieper menselijk geluk bijdraagt.

En om beter te leren nadenken over wat er gebeurt met onze openbare ruimte als we die grotere welvaart en dat diepe menselijke geluk wél centraal gaan stellen.

als je per mail op de hoogte wilt blijven of wilt meedenken.

Voor nu: mijn oprechte deelneming aan de familie en vrienden van Elaine Herzberg. En aan de twee gezinnen in Nederland, die een agent aan de deur krijgen met slecht nieuws. En de betrokkenen. En de hulpverleners. Iedere dag weer.