Beste,

Afgelopen dagen bivakkeerde ik in het imposante, maar zeer vervallen Paleis van Justitie in Brussel. Om daar een proces te volgen tegen twaalf mensen.

Onder hen Anouk Van Gestel, een journaliste die een Soedanese jongen in haar huis opving en nu wordt beschuldigd van mensensmokkel en deelname aan een internationale criminele organisatie.

Het proces was een sterk staaltje Belgisch surrealisme. Om de haverklap werd het verdaagd. Eén verdachte bleek een verdieping lager ook te moeten voorkomen, voor vergelijkbare feiten, bij de Nederlandstalige afdeling van het gerecht. Alleen wisten twee afdelingen dat niet van elkaar.

Maar het meest surrealistisch was wel dat twaalf mensen op een grote hoop waren geveegd: lieden die, zo op het oog, migranten naar Engeland hielpen smokkelen om daaraan te verdienen, stonden terecht met mensen die zich alleen vanuit de beste bedoelingen over hen hadden ontfermd.

Humanitaire of financiële intenties?

Wonderlijk genoeg zat ook het Openbaar Ministerie met het gezelschap beklaagden in zijn maag. Het was niet de bedoeling hulp aan migranten te criminaliseren, benadrukte de procureur – de Belgische officier van justitie – maar om duidelijk ‘de lijn te trekken’ tussen twee artikelen uit de Belgische wet.

zegt dat het strafbaar is illegalen te helpen met hun verblijf of binnenkomst in België, behalve ‘indien de hulp voornamelijk om humanitaire redenen verleend wordt’. Artikel 77 bis gaat over mensensmokkel: mensen helpen de grens over te steken om eraan te verdienen.

De twaalf mensen die terechtstonden, waren in drie groepen in te delen. Je had de gastvrouwen en -heren die vanuit de beste intenties migranten een slaapplaats en douche aanboden. Dan waren er onwettig in België verblijvende migranten die hand- en spandiensten hadden verleend aan mensensmokkelaars – en daarvoor bedragen van 50, 60 euro bijeen hadden gesprokkeld – in de hoop later zelf naar het Verenigd Koninkrijk te kunnen reizen. Ook stonden enkele ‘grote jongens’ terecht die migranten in koelvrachtwagens duwden in ruil voor flinke bedragen, waarmee ze volgens het OM zelfs de levens van die migranten in gevaar brachten.

Voor die laatste categorie vroeg het OM tot veertig maanden gevangenisstraf. Voor de kleine vissen – volgens de procureurs niet alleen dader maar ook slachtoffer - waren de strafeisen ook nog behoorlijk stevig, variërend van één tot drie jaar. En voor mensen die vanuit humanitaire intenties migranten hadden opgevangen, onder wie Anouk Van Gestel, vroegen de procureurs vrijspraak.

Dat was een opluchting voor wie het schandalig vindt dat mensen in de beklaagdenbank staan die migranten in nood helpen. Maar om definitief te kunnen herademen, moeten ze nog ongeveer een maand op het vonnis van de rechter wachten.

En de grote vraag blijft waarom het nodig was het leven van Anouk Van Gestel en ook van anderen op zijn kop te zetten, met een nachtelijke inval in hun huis en hen nu al meer dan een jaar in onzekerheid te laten verkeren of ze in de gevangenis zouden belanden.

Hulp gevraagd!

In heel Europa lopen nu vergelijkbare processen tegen mensen die hulp aan vluchtelingen en migranten verlenen. Met mijn fijne collega Maite Vermeulen wil ik daar onderzoek naar doen. We deden deze week waarin we hulp vragen daarbij.

Tot onze blijdschap kregen we al veel goede tips en suggesties binnen. Als je meer weet over processen die elders lopen of over hoe elders in Europa hulp aan migranten lijkt te worden gecriminaliseerd, horen we het graag.

In de ogen van de vervolgde Belgische journaliste past wat haar overkomt naadloos bij de catastrofale Europese migratiepolitiek die er alleen maar op gericht is migranten buiten te houden.

Ik kan haar geen ongelijk geven. Na de jongste Europese top wijdde ik van mijn ‘Brief uit Brussel’ aan hoe de Europese leiders alle ongenode gasten, vluchteling of niet, op de grote hoop van illegale migratie gooien.

De EU gebruikt een leugendetector tegen illegale migratie

In een klaagde de Gentse hoogleraar Europese studies Hendrik Vos deze politiek ook aan. Hij wees erop dat de Europese Unie een nieuw systeem wil inzetten om illegale immigratie te bestrijden: een soort leugendetector met de naam Die zou aan de hand van de ‘micro-expressies’ van de reiziger kunnen bepalen of die liegt of niet.

‘Zo diep zijn we gezakt: er wordt in volle ernst overwogen om nepwetenschap te gebruiken bij Europese grensbewaking’, luidde het commentaar van Vos. ‘Verrassend is het niet meer. In allerlei lidstaten roepen regeringspartijen dat migratie in essentie een simpel vraagstuk is: het zijn vooral profiteurs en parasieten die hierheen komen en die moeten er eenvoudig uit te halen zijn.’

Het tekent het huidige politieke klimaat. Afgelopen week werd de Beierse CSU-politicus Manfred Weber verkozen als de kandidaat voor de Europese Volkspartij bij de Europese verkiezingen van komend voorjaar. Als leider van de fractie die vermoedelijk weer de grootste zal worden in het Europees Parlement, maakt hij een gerede kans om voorzitter van de Europese Commissie te worden. In zijn toespraak maakte hij eens te meer duidelijk dat hij als zijn hoogste prioriteit ziet.

Zo Iemand die al snel op de grote hoop van ‘illegale migranten’ werd gegooid was ook de Soedanese jongen over wie Anouk Van Gestel zich ontfermde. Hij zat bij de rechtszaak in de zaal, om zijn gastvrouw steun te geven.

Tot hun beider grote vreugde had hij enkele dagen eerder papieren gekregen die zijn verblijf in België legaliseren. Zoals bij zoveel mensen die de oversteek over de Middellandse Zee wisten te maken, bleek het label ‘illegaal’ in zijn geval onterecht.

Wil je op de hoogte blijven van mijn Brusselse zoektocht? Elke zondag om 10.00 uur publiceer ik een nieuwsbrief waarin ik verslag doe van mijn pogingen het spel in Brussel te doorgronden en initiatieven voor een mooier Europa in kaart te brengen. Die verschijnt op de site, maar kan je ook in je mailbox ontvangen. Schrijf je hier in