Het gelehesjesprotest zwelt aan

Beste,

Een politieke weekbrief vol crisis. Politiek in Parijs en Londen staat er strak van. Nederland lijkt rustiger – hoeveel moet blijken.

Vandaag kan Parijs opnieuw vlammen. De Gele Hesjes zijn niet tevreden met het voor een half jaar intrekken van de klimaattax op autobrandstof.

President Macron verkondigde maandenlang dat hij niet, zoals zijn voorgangers, zou wijken voor protest. Nu hij dat heeft gedaan is het te weinig.

In Nederland gaan vandaag in tien steden mensen met gele hesjes de straat op. Zij willen zich niet door politieke partijen laten kapen. Ook hier spelen naast de achterblijvende koopkracht andere bronnen van onvrede.

Premier Rutte sprak gister in begrijpende termen over de zorgen van de Nederlandse Gele Hesjes. ‘We hebben allemaal een geel hesje aan tot op zekere hoogte.’ Het leek hem niet-Nederlands dat de protesten de Franse kant op gaan.

‘Parijs’ besmettelijk?

Vandaag is het vierde bedrijf in de Franse opstand tegen het koopkrachtverlies van werkenden die zich niet erkend voelen. De globalisering laat hen machteloos aan de zijlijn.

President Macron moet zijn band met het Franse volk hervinden. Een ruime meerderheid is het vertrouwen in hem kwijt. Frankrijk heeft geen overlegtraditie. De president moet in dialoog met degenen die hem én het systeem verwerpen.

Terwijl een deel van de Gele Hesjes oproept tot geweld, wijzen de meeste Fransen het plunderen en brandschatten van vorige zaterdag af. Georganiseerde casseurs staan klaar.

Het wordt afwachten welke vorm en intensiteit het aangekondigde gelehesjesprotest in Nederland aanneemt. Een update die ik schreef over de vraag of het poldermodel voldoende echt gesprek mogelijk maakt. Het leverde een levendige discussie op.

Brexit-spanning loopt op

De verwantschap tussen Gele Hesjes en Brexit-stemmers is evident. Er is ook in het Verenigd Koninkrijk grote onvrede bij mensen die hun koopkracht én het gevoel baas in eigen huis te zijn zien wegspoelen in een globaliserende wereld met zeer rijken en bedrijven die zich onttrekken aan normale verplichtingen.

De Brexit-referendumuitslag in 2016 was er een uitdrukking van. Het Lagerhuisdebat van deze week allerminst. Het zeer intrapolitieke marathondebat moet dinsdag leiden tot een stemming over het door premier May bereikte exitakkoord met de EU.

Al op de eerste dag nam een meerderheid premier May de regie deels uit handen. Een coalitie van Blijvers en EU-Uittreders blokkeerde de mogelijkheid van een Brexit eind maart zonder akkoord.

De kans wordt klein geacht dat May dinsdag groen licht krijgt. Na een nederlaag kan van alles gebeuren: vrijwillig of gedwongen aftreden, een opdracht om opnieuw met de EU te onderhandelen, nieuwe verkiezingen.

Brexit en NL

Premier Rutte onderstreepte gisteren nog eens dat het bereikte EU-VK-akkoord het best denkbare is, gegeven alle beperkingen en wensen van de landen en politieke stromingen binnen het VK.

Zowel de EU als het VK zullen zo snel mogelijk toewerken naar een nieuwe relatie en niet eindeloos blijven hangen in de afgesproken tijdelijke noodoplossing om de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek open te houden.

In de Tweede Kamer ontstond deze week weerstand tegen de bijzondere bevoegdheden die het kabinet zich via een speciale wet wil verschaffen voor het geval van een Brexit zonder akkoord.

Twee hoogleraren hadden het wetsontwerp ‘ongebruikelijk’ en ‘inconstitutioneel’ genoemd. De ‘Verzamelwet Brexit’ geeft ministers regelgevende bevoegdheden, die de Kamer buiten spel zetten.

Toch een Sleepwet?

De toezichthouder op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CTIVD) heeft vastgesteld dat de diensten zich niet houden aan de wet die van het kabinet geen Sleepwet mocht heten.

De wet, die werd ingevoerd ondanks een afwijzend referendum, geeft de diensten meer bevoegdheden in het huidige tijdperk te kunnen aftappen. Mits strikt noodzakelijk en met een welomschreven opspeuringsdoel. Dat blijkt niet gegarandeerd.

In de Tweede Kamer:

Was men best trots op de eigen initiatiefwet die Klimaatdoelen stelt. Maar VVD en CDA remmen bij.
Werd de verhoging van de leenrente voor studenten met tegenzin door een deel van de coalitie aanvaard. De beloftes en garanties van het begin komen niet uit.
Werd een wetsontwerp ingediend dat belasting heft op vliegtickets en -vracht. Zo’n opslag zou zeven euro per ticket gaan kosten. De wet gaat niet door als er een Europees alternatief komt.
Werd een evaluatierapport ontvangen dat zegt dat de kabinetsformatie zonder de koning in 2017 goed verliep. Een licht wc-eend-gevoel is moeilijk te ontlopen.
Kreeg een stevig ongevraagd advies zich te verdiepen in de naderende privatisering van de Volksbank. .
Wordt woensdag een hoorzitting gehouden over de toestand in de financiële sector. Men verwacht o.a. ING-topman Hamers .

Klimaatakkoord ver weg

Buiten de Kamer, aan de klimaattafels, wordt hardnekkig strijd gevoerd over de kosten van de noodzakelijke verduurzaming.

Werkgevers ontkennen dat zij de rekening eenzijdig neerleggen bij de burger. Milieuorganisaties klagen daar wel over, en willen de tekst die er nu ligt niet tekenen.

Onderzoeksbureau CE Delft meent dat het mogelijk is een CO2-tax op te leggen zonder dat het bedrijfsleven daar een te groot concurrentienadeel van ondervindt.

Diederik Samsom, voorman bij het klimaattafeloverleg, pakt in Trouw de handschoen van de Gele Hesjes op. Hij pleit voor oplossingen die niet langer de relatief rijken ten goede komen. Niet huizen, maar wijken.

Tabak verkopen mag

Ook het Gerechtshof in Den Haag wijst de claim af van de antitabaksbeweging die eiste dat het Openbaar Ministerie de tabaksproducenten zou vervolgen wegens het verkopen van dodelijke producten.

Volgens het vonnis heeft de wetgever de verkoop van tabak niet verboden, terwijl de schadelijke uitwerking al jaren bekend is.

Juridisch zal het wel kloppen. Bevredigend is het vonnis niet. De industrie heeft jarenlang de verslavende werking ontkend en doet ook nu alles om nieuwe generaties aan het roken te krijgen. De wetgever zou meer kunnen doen. Het Preventieakkoord ontmoedigt roken. Dat is wat.

En ten slotte..

In de week waarin de evenwichtige Amerikaanse oud-president George H.W. Bush werd begraven, en de stabiele Duitse bondskanselier Angela Merkel weer dichter bij haar afscheid kwam, had NRC een mooi interview over de verworvenheden van het Westen met de Amerikaanse historicus Timothy Snyder.