Vandaag is de dag. Verkiezingsdag voor het Europees Parlement! De stemming kwam er pas laat in. Maar toen vonkte het ook. Alleen op het verkeerde feestje.

Het was toch spannend gisteravond? Mark Rutte in debat met Thierry Baudet over de vraag of Nederland de Europese Unie en de euro moet verlaten, en of Poetin gevaarlijk is.

Zeker, maar geen van beide is vandaag de verkiezingen gaan niet over Nexit of herinvoering van de gulden en de twee politici vertegenwoordigen samen nog niet de helft van de kiezers.

De demon die hij zelf creëerde

Hun duel van man tot man was een perfecte samenvatting van de achterstand op de Europese werkelijkheid die de Nederlandse politiek zichzelf heeft opgelegd.

Thierry Baudet is de oogst van de Europa-ontkenning die Mark Rutte jarenlang heeft gepraktiseerd. De premier ontmoette de demon die hij zelf heeft gecreëerd.

Zoals de minister-president tegenwoordig zegt, hebben we de EU nodig voor alles wat Nederland niet zelf kan oplossen. Voor hem is dat een recente ontdekking.

In werkelijkheid doet de EU al jaren wat de lidstaten in hun uppie niet kunnen. Sterker nog, het Europees Parlement speelt daar een belangrijke rol in. Dat parlement bepaalt mede wat de EU doet en welke regels in alle lidstaten (gaan) gelden. In dialoog met de regeringsleiders. Net als de nationale parlementen. Bovendien hebben internationale handelsverdragen de goedkeuring van het Europees Parlement nodig.

Eten, pillen, bellen en klimaat

Ja, het is wat ingewikkelder en onoverzichtelijker dan in eigen land. Er zit een Commissie tussen, ze spreken in de Europese Unie allemaal gekke talen, het parlement sleept zichzelf soms van Brussel naar Straatsburg en terug, dat is duur en inefficiënt, maar het maakt wel werk van anti-democratische ontwikkelingen in sommige landen, van dieselbedrog in de auto-industrie, van het gebruik van landbouwgif, van onnodig duur telefoneren in het buitenland, het zit achter belastingontwijking aan, het houdt druk op klimaatmaatregelen, het zorgt dat voedsel en pillen veilig zijn, het probeert onze privacy en een mate van keuzevrijheid te beschermen tegen Californische of Chinese techgiganten.

Soms lijkt het wel of het Europees Parlement meer regelt voor ons dagelijks leven en onze toekomst dan het parlement in Den Haag. Op een niveau dat Nederland als middelgroot klein land allang niet meer zou kunnen leveren.

Sommige politici en burgers willen dat niet erkennen of zijn er tegen. Thierry Baudet wil een hek om Nederland, met moderne elektronische middelen gecontroleerd – dezelfde die niet blijken te bestaan om de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek te handhaven. Hij hoopt dat niemand hier ziet wat een tragedie Brexit oplevert.

De held der realiteitsontkenners

Mark Rutte kreeg gisteravond bij Pauw een uur lang alle onbewezen beweringen van de nieuwe held der realiteitsontkenners over zich uitgestort. De VVD-leider heeft zich nooit in het kamp van de Poetin-knuffelaars begeven, maar hij heeft heel wat Europese Raden van regeringsleiders nodig gehad om te erkennen dat migratie, klimaat, veiligheid en zo veel andere zaken niet per land geregeld kunnen worden.

Het was pijnlijk om aan te zien hoe de ervaren debater, dossierkenner bij uitstek Mark Rutte het met feiten vaak niet redde tegen de begenadigde fantast die hij een podium had verschaft. Hij betaalde de zware prijs voor jaren jokken over Europa en nu het halve verhaal vertellen – welvaart en veiligheid, ja, maar geen woord over het gedeelde beschavingsideaal, de gemeenschappelijke rechtsstaat.

Nederland betaalt die prijs met hem.

Geen serieus Europa-debat

Nooit is hier een volwassen debat op gang gekomen over welke Europese Unie we willen, zelden of nooit is gedebatteerd over hoe sociaal die Unie moest zijn, hoe veel we over hebben voor het beschermen van onze democratische rechtsstaat, juridisch en militair. En als het er over gaat, dan wordt door de meeste partijen voorop gesteld dat ‘Brussel’ niet te veel macht moet grijpen en dat we geen Europees leger willen.

Dat zijn verkeerde voorstellingen van zaken, gestoeld op verzwijgen van de inhoud van de Europese verdragen, en een totaal gebrek aan analyse van wat er in de wereld gebeurt. Een man die de minister-president plaatst in het rijtje Napoleon, Hitler en mannen met een gedeelde fobie voor Rusland, is niet goed bij zijn hoofd en verdient a) geen podium en b) een krachtiger weerwoord dan waar Rutte toe in staat bleek.

De zonwering op een kier

De grote winst van deze Europese verkiezingen is dat er intussen wel, een beetje, over de echte onderwerpen is gedebatteerd. Rutte is niet de enige die de zonwering op een kier heeft gezet. Europa is politieker geworden.

De SP is blijven hangen in een oud frame van grootverdieners en zette zich met het Hans Brusselmans-filmpje te kijk als een partij die niet in staat of bereid is voor- en nadelen van de huidige Europese Unie te benoemen en concrete voorstellen te doen om bijvoorbeeld het lot van slecht betaalde en beschermde werknemers te verbeteren.

De meeste andere partijen deden dat wel. In dat verband was het jammer dat de NOS voor het laatste lijsttrekkersdebat gisteravond een zo strak schema had opgesteld dat net als een vierspraak heldere, tegengestelde standpunten opleverde - bijvoorbeelde over de gedateerde landbouwpolitiek - al weer moest worden afgerond voor een nieuw onderwerp of terugblikje. Maar de NOS deed tenminste een poging om de nationale kennisachterstand over de Europese Unie bij te spijkeren.

Pauws toonde extreem-rechts filmpje

Dat was verantwoordelijker werk dan de beslissing van de redactie van Pauw om het door extreem-rechts gemaakte anti-immigrantenfilmpje, waar Baudet deze week aandacht voor had gevraagd via sociale media, zonder commentaar op NPO1 uit te zenden. Pal aan het begin van het programma. Sensatiezucht of informatievoorziening? Benieuwd wat de ombudsman van de publieke omroep daar over zegt.

Al met al is mijn indruk dat de Europese verkiezingen in Nederland wat meer leven dan de vorige, vijf jaar geleden. Maar veel media zijn nog steeds onderdeel van het eurosceptische frame van Meer of Minder EU. Terwijl de werkelijkheid echt al veel verder is. Zowel in het Europees Parlement als in het land.

De volgende crisis

Een meerderheid van de Nederlandse is ervan overtuigd dat de EU nodig is en dat we er in thuis horen. Ja, er is kritiek, er zijn vragen. De stilzwijgende dominantie van het onvoldoende begrensde marktdenken denken heeft de EU kwetsbaar gemaakt voor verwijten van burgers in oude EU-landen die hun werk en hun bestaanszekerheid kwijtraakten. Daar zou het, ook buiten verkiezingstijd meer over moeten gaan.

Als de volgende crisis geen financiële -, klimaat- of migratiecrisis is dan wordt het zeker een sociale crisis die het vele dat gezamenlijk is bereikt op het spel zal zetten. Ga dus maar stemmen en blijf het Europees debat volgen en voeden.

Democratische politiek is niet voor ongeduldige mensen. Het is de vluchtstrook tussen chaos en autocratie.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan! Schrijf je hier in!

Meer lezen?

Met de taal van oorlog en ondergang wil doemartiest Baudet Nederland hoop geven Forum voor Democratie werd in één keer de grootste partij in de Eerste Kamer. Het politieke centrum werd verbrijzeld. Een nieuw Fortuyn-moment in Nederland. Politiek Dagboek over Statenverkiezingen die verre van provinciaal werden. Lees het verhaal van Marc hier terug Dit is de nieuwe generatie rechts-extremisten In een groeiend aantal westerse landen is een nieuwe extreemrechtse beweging actief waarbij alles draait om identiteit en cultuur. Wat willen deze jonge witte ‘hipsternazi’s’ precies, en hoeveel invloed hebben ze? Twaalf vragen over de identitaire beweging. Lees het verhaal van Dimitri hier terug