Beste,

Je ziet het pas als je het doorhebt. Een klassieke foto is alleen de meest natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid als je onder natuurgetrouw verstaat: de manier waarop de wereld op een specifiek moment in de tijd aan een set mensenogen verschijnt. Met kleuren die in het voor ons zichtbare spectrum vallen, en een perspectivische logica die het blikveld van de mens als uitgangspunt neemt, stimuleert de fotografie een wereldbeeld waarin de mens als beschouwer centraal staat. 

Hans Vredeman de Vries, Perspective (Lugdunum Batavorum: Hendrik Hondius, 1604)

Probeer je – ter vergelijking – eens een voorstelling te maken van het uitzicht van een Het lichaam van dit zeedier, dat lang gedacht werd blind te zijn, is bedekt met die hoogstwaarschijnlijk worden aangestuurd door het bewegen van zijn armen. De slangster ziet dus niet alleen vooruit, maar heeft tegelijk zicht op alles dat zich om hem heen afspeelt. Hoe zou een camera die dit gezichtsvermogen (als je het al zo zou noemen) wil benaderen, eruitzien? 

Of denk eens aan het kleurenspectrum van een dat niet zoals bij mensen is opgebouwd uit drie soorten receptoren – rood, blauw en groen – maar twaalf. Een camera met zo’n sensor zou vermoedelijk beelden produceren die voor mensen grotendeels onzichtbaar zijn.

Inmiddels zijn de mogelijkheden van de fotografie gegroeid tot ver voorbij de capaciteit van onze eigen kijkers. Camera’s produceren beelden die niet eens in de buurt komen van de menselijke waarneming en zijn steeds vaker op de ogen van andere dieren geïnspireerd. Toch gaat het principe dat de fotografie onze blik dient nog steeds op. Met behulp van geavanceerde beeldtechnieken, die stuk voor stuk hun oorsprong vinden in de fotografie, vergroten we onze grip op onze op andere dieren, op het

Vimeo
Remote sensing is een techniek waarmee vanuit vliegtuigen of satellieten het aardoppervlak wordt waargenomen. Deze speelse film (‘Pixels, kijken met andere ogen’) uit 1993 legt op laagdrempelige wijze uit hoe de inmiddels veelgebruikte beeldtechniek werkt.

De koe in kaart gebracht

Beeldend kunstenaar wiens vandaag op De Correspondent verschijnt, onderzoekt in zijn werk de relatie tussen mens, dier en beeld. Hij is geïnteresseerd in de manier waarop beeld het mogelijk maakt dieren te objectiveren en als product te zien. 

Eerder publiceerden we al zijn een spierwit ras dat eieren produceert voor de farmaceutische industrie. Meer nog dan de kip zelf, wilde Szalai in dit project de afstandelijke blik van de fabriek op haar ‘arbeiders’ zichtbaar maken. Tijdens het fotograferen liet hij zich leiden door de koude, technische toon waarop er in beleidsdocumenten van de fabriek over de kippen gesproken wordt. En ook door de commerciële beeldtaal van de brochures, waarin de kip aan potentiële kopers wordt gepresenteerd. 

Binnen het visuele essay van vandaag wijdt Szalai uit over zijn nieuwe project Unleash Your Herds Potential, waarin hij de moderne gevirtualiseerde kijk op veeteelt verbeeldt. Deze afstandelijk blik wordt onder andere gestimuleerd door het gebruik van gezichtsherkenningstechnologie. Dit maakt het steeds minder nodig voor boeren om direct contact met hun koeien aan te gaan.

Szalai bezocht intensieve veehouderijen om daar met behulp van fotogrammetrie de moderne koe en haar omgeving in beeld te brengen. Aanleiding voor het gebruik van juist deze techniek was opnieuw een campagnebeeld:

Deze poster van het gigantische agro-industriële bedrijf Cargill gebruikt een beeldtaal die naar fotogrammetrie refereert. Fotogrammetrie is ooit bedacht als techniek om uit foto’s land te kunnen meten en kaarten te maken. Door meerdere luchtfoto’s te maken vanuit verschillende standpunten en die vervolgens samen te voegen, kun je gedetailleerde, ruimtelijke modellen creëren van een terrein. Tegenwoordig wordt fotogrammetrie op grote schaal toegepast om nauwkeurige gegevens te verzamelen over de fysieke eigenschappen van mens, dier en landschap.

Vimeo
Voor de uitvinding van de fotogrammetrische techniek werden landmetingen vanaf de grond uitgevoerd. Maar ontoegankelijke gebieden, obstakels tussen twee punten en vaak ook slecht weer maken de detailmetingen die nodig zijn om het landschap in kaart te brengen, moeilijk. De uitvinding van hogeprecisieluchtcamera’s stelde ons in staat deze problemen te omzeilen, en tegelijkertijd grote gebieden in een keer op te nemen. Deze video legt uit hoe de techniek werkt.

Omdat beeldtechnieken zoals fotogrammetrie niet in eerste instantie bedoeld zijn om uitdrukking te geven aan de beleving, ligt het minder voor de hand dat we ons afvragen welke kijkervaring dergelijke ‘functionele’ beelden produceren. Maar als ik de beelden van Daniel Szalai in me opneem, moet ik steeds weer denken aan dezelfde uitspraak van John Berger als hij zegt dat Europese beeldtalen steevast een beroep doen op de ervaring van het in-bezit-nemen. We permitteren ons te kijken zo ver de mechanische verlengstukken van onze waarneming reiken. En beschouwen de kennis die het ons oplevert zonder omhaal als ons eigendom. Hoe verder we onze blik uitbreiden, hoe meer we over de wereld te weten komen. Maar brengt dat haar ook altijd dichterbij?

Uit de serie Unleash your herds potential door Daniel Szalai

Visuele essays op De Correspondent

Sinds kort publiceren we een verhaal dat zijn oorsprong vindt in het hoofd van een fotograaf of (beeldend) kunstenaar. Naarmate de invloed van beelden op ons dagelijks leven toeneemt, groeit ook de noodzaak om op die beelden te reflecteren. En te begrijpen hoe ze een rol spelen in onze relaties met elkaar, andere dieren, en het landschap.

Fotografen en kunstenaars weten dit als geen ander. Zij hebben geleerd geen vorm voor lief te nemen, en altijd opmerkzaam te zijn voor hoe dingen eruitzien. Ze zijn getraind zich af te vragen welke ideeën aan een verschijning ten grondslag liggen, en welke waarden. Zij weten dat een beeld, in welke vorm dan ook, een opeenvolging van keuzes is. Minstens zozeer als het kiezen wat je erin opneemt, gaat het produceren van beeld om weglaten, negeren.

Via deze visuele essays willen we het denken over beeld en het beeldende denken een plek geven in onze journalistiek. We bieden fotografen en kunstenaars de ruimte om hun werk ook buiten het domein van de kunst te presenteren, inzicht te geven in hun onderzoek en uit te wijden over de dingen die hen opvallen.

Bekijk en lees meer:

Waarom een boom in meer dan alleen aarde is geworteld Bomen zijn volledig verbonden met hun omgeving. Hun wortels zijn hersenen, zenuwen, benen en monden tegelijk. Maar wat gebeurt er als je een driehonderd jaar oude boom uit zijn habitat rukt? Wat zegt dat over hoe wij mensen omgaan met de natuur? Fotograaf Yan Wang Preston reisde jarenlang door China om oeroude bomen te volgen die, gekortwiekt en ontworteld, in nieuw gebouwde steden werden neergezet. Ze maakte dit beeldverhaal, een pleidooi om ons meer te laten denken en voelen als een boom. Bekijk en lees hier het visuele essay van Yan Wang Preston Deze nieuwsbrief in je inbox? Vanaf nu kun je mijn nieuwsbrief over beeld op De Correspondent en alles wat met kijken te maken heeft maandelijks verwachten. Wil je hem rechtstreeks in je inbox, schrijf je dan hier in! Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief