Beste,

Tijdens haar master mensenrechten leerde Kim van der Weerd van alles over misstanden in productieketens, zoals die van kleding, elektronica en voedsel. Maar nog begreep ze niet goed hoe die problemen precies ontstaan.

Waar vind je een antwoord op die vraag?

Volgens haar zat er maar één ding op: zelf aan de slag gaan in een fabriek. Zo werd ze in 2017 manager van een textielfabriek (een die brillendoekjes voor luxemerken maakt) in Cambodja, waar ze verantwoordelijk werd voor 100 werknemers. 

Haar ideeën over mensenrechten en duurzaamheid kwamen hier in een ander daglicht te staan. Veel dingen die tijdens haar studie zo vanzelfsprekend waren, bleken in de praktijk heel anders uit te pakken.

Zoals het belang van vakbonden, het controleren van fabrieken om te zien of ze zich wel houden aan de veiligheids- en arbeidsnormen van de opdrachtgevende bedrijven, het uitbetalen van een leefbaar loon.

Neem fabriekscontroles. Voordat Kim aan de slag ging als fabrieksmanager zag ze fabrieksinspecties als iets heel goeds. Immers: als bleek dat de mensen veel te lange dagen in de fabriek maakten of er geen brandblussers aanwezig waren, dan moest de fabrikant hierop worden aangesproken.

Toen ze zelf als manager werkte, ging ze hier heel anders naar kijken. De vraag die inspecteurs namelijk nooit stelden, was: hoe komt het dat in deze fabriek geen brandblussers hangen? Hoe komt het dat arbeiders moeten overwerken?

Vaak is dit een gevolg van het gedrag van merken. Als een merk een bestelling plaatst en deze op het allerlaatste moment wijzigt, en je als manager weigert hiermee akkoord te gaan, raak je misschien de hele order kwijt en zitten je arbeiders zonder loon. Ga je wel akkoord dan betekent dit dat iedereen zeker twee uur per dag langer moet doorwerken. Wat kies je?

En stel dat een merk op het allerlaatste moment een fikse korting op de bestelling eist, bijvoorbeeld omdat de order iets te laat op transport is gegaan (bijvoorbeeld door die bovengenoemde wijziging van de bestelling), waardoor je amper de loon- en materiaalkosten gedekt krijgt. Is er dan nog ruimte om brandblussers te kopen? Houd je dat in op het loon van je arbeiders, met als gevolg dat ze het eind van de maand niet redden?

Fabrieksinspecties zijn net als veel andere sociale normen bedoeld om verantwoordelijkheid af te schuiven.

Een van Kims belangrijkste lessen is dan ook: de wortel van veel sociale en milieuproblemen is de manier waarop merken (opdrachtgevers) hun macht gebruiken door verantwoordelijkheden en daarmee risico’s door te schuiven richting de producenten (de fabrikanten, de opdrachtnemers dus).

Kim heeft mij en podcast waarin ze spreekt met fabrikanten uit allerlei landen (mensen met wie nauwelijks gepraat wordt, maar die als geen ander weten wat er nodig is om de sector eerlijker en duurzamer te maken), overtuigd van dit punt. Ik schreef er niet voor niets paar en op dit moment werk ik aan een interview met Kim waarin ik zo veel mogelijk van haar ervaringen in de Cambodjaanse fabriek in relatie tot die scheve machtsbalans uitwerk. Zodat duidelijk wordt op welke manier dit in de praktijk leidt tot bijvoorbeeld te lage lonen, overwerk en verspilling (de hoeveelheden die worden weggegooid zijn gigantisch, blijkt uit de verhalen van Kim en de fabrikanten die ze spreekt). 

En ik probeer in het interview een stap verder te zetten. 

Hoe komt het dat merken zo veel macht hebben? En hoe verander je dat?

Tot slot….

Ben ik bezig met het zoeken naar bedrijven, mensen, die meer productie en consumptie ontmoedigen in plaats van stimuleren. Ik kreeg veel reacties op waarvoor veel dank. 

Hoe dit vraagstuk vervolgens verband houdt met dat andere hierboven, dat van de ongelijke machtsverdeling in de industrie – daar wil ik graag achter komen.

To be continued… 

Emy

Meld je aan voor mijn nieuwsbrief! Eens in de twee weken stuur ik een mail waarin ik je meer vertel over de onderwerpen en de vragen die me bezighouden. Klik hier om je aan te melden

P.S. NOS maakte over de onverkoopbare wol van Nederlandse schapenhouders. Uit op mijn dat ik deze winter schreef, bleek dat er nog heel wat mensen in Nederland geïnteresseerd zijn in wol. Komt er een revival van de schapenwollen deken? Het zou een duurzaam en goedkoop alternatief zijn voor