/dc-useruploads-images/bab201a0bec74fc4b973ef60e4950358.png)
Het is een van de allerbelangrijkste dossiers van onze tijd: energie. Ontwikkelingen op dit terrein raken de hele wereld. Elektriciteit (van wind en zon), gas en olie worden verhandeld op de internationale markt, en dat beïnvloedt op microniveau onontkoombaar elk individueel huishouden.
Door de oorlog in Oekraïne is die dynamiek op scherp komen te staan. De energieprijzen gingen door het dak. Honderdduizenden huishoudens hebben moeite om hun energierekening te betalen. Daardoor zou je gemakkelijk overvallen kunnen worden door een gevoel van malaise en angst voor de toekomst.
Voor het broodnodige tegenwicht ben ik op zoek gegaan naar mensen die een positief geluid kunnen laten horen over onze energiehuishouding. Ik sprak het afgelopen jaar met vijf experts die het onderwerp vanuit een eigen perspectief belichtten.
In de vijf interviews kwam telkens een ander belangrijk aspect rondom energie aan de orde: Europese wetgeving, coöperaties, subsidiëring van de fossiele industrie, zonne-energie en warmte. Gezamenlijk geven de gesprekken een actueel beeld van de ontwikkelingen in de sector, met de nadruk op het toekomstperspectief. En ze laten zien dat er genoeg is om hoopvol over te zijn: er wordt op vele manieren keihard gewerkt aan concrete stappen om uit de huidige energiecrisis te komen.
Mohammed Chahim
Frans Timmermans plukte hem weg uit de lokale politiek van Helmond en zette hem op een verkiesbare plaats van de PvdA-lijst voor het Europarlement. Inmiddels zit Mohammed Chahim vier dagen per week in Brussel.
Daar heeft hij snel carrière gemaakt: hij is nu vicepresident van de sociaaldemocratische fractie, met de Green Deal in zijn portefeuille. Bovendien is hij rapporteur voor het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), een belangrijke grensheffing die momenteel ontwikkeld wordt en die regelt dat er belasting wordt geheven op de CO2-uitstoot van producten die in de EU ingevoerd worden. Kortom: Chahim werkt aan Europese wetgeving die een globaal effect heeft.
Siward Zomer
Siward Zomer is de kleinzoon van een keuterboer. Zo leerde hij hoe je groenten moet telen. In zijn tuin midden in de stad verbouwt hij nu onder meer verrukkelijke aardappels en courgettes. Tijdens zijn studie politieke filosofie in de Verenigde Staten ontdekte hij het marxisme en werd hij gegrepen door het idee van coöperaties. Met dat gedachtegoed in het achterhoofd zet hij zich nu in om de energiemarkt in Nederland rustig van binnenuit te transformeren.
Zomer is een vurig voorvechter van een proces van democratisering in de energiesector. Door het heilige geloof in marktwerking worden de belangrijke beslissingen nu genomen door kleine groepjes mannen die zich volledig onttrekken aan controle of medezeggenschap. Terwijl ze gaan over warmte en elektriciteit, basisbehoeften van ieder mens. Zomer kan daar met zijn pet niet bij.
En het kan dus anders, meent hij. Zomer is coöperatief directeur van Energie Samen, de koepel van alle energiecoöperaties in Nederland. Dat zijn er nu bijna zevenhonderd. Hij is ook mede-eigenaar van een aantal windmolens.
In ons gesprek ontdekte ik iets verrassends: vanwege de manier waarop de energiemarkt internationaal is georganiseerd en omdat alles wettelijk aan elkaar is gekoppeld, hebben sommige coöperaties de afgelopen tijd torenhoge winsten geboekt.
Wim Sinke
Natuurkundige Wim Sinke is een echte technologieoptimist. Hij gelooft dat onze vindingrijkheid op technologisch gebied ons zal helpen om uit de energieproblemen te geraken.
Sinke is net met pensioen, nadat hij zich veertig jaar lang onvermoeibaar heeft ingezet voor de potentie van zonne-energie. Hij was hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en werkzaam voor onderzoeksbureau TNO. Wij hebben het in dit gesprek vooral over de mogelijkheden van zon, al vindt hij zelf dat je die altijd in één adem moet noemen met wind.
Zonne-energie vraagt weinig voorbereidingstijd en we hebben de spullen, zegt Sinke. Als we die in grote hoeveelheden kunnen maken, is er ‘bijna geen andere energiebron die zo snel zo groot kan worden. En groot en snel zijn sleutelwoorden bij de uitdagingen die we nu hebben.’
Door zijn jarenlange ervaring kan Sinke ingewikkelde materie buitengewoon helder voor het voetlicht brengen. Dat is belangrijk, want voor een grote energietransitie is goede communicatie essentieel.
Laurie van der Burg
Het is schokkend hoeveel subsidiegeld nog altijd stroomt naar de fossiele industrie. Die wordt dus massaal gesteund, terwijl overheden met de mond belijden dat we af moeten van fossiele brandstoffen. Sterker nog, ze zijn wereldwijd bezig om verdragen te sluiten die de klimaatontwrichting tegen moeten gaan. ‘Dweilen met de oliekraan open’, noemt activist Laurie van der Burg het.
Van der Burg zet zich in om hier aandacht voor te vragen, en weet hoe vasthoudend ze daarin moet zijn. Ze werkte jarenlang namens Milieudefensie, samen met advocaat Roger Cox, aan een aanklacht tegen Shell. Het is de befaamde klimaatzaak die in 2021 door Milieudefensie werd gewonnen. Tegenwoordig is Van der Burg campagneleider bij Oil Change International. Overheden tot actie dwingen door de publieke opinie te bestoken met onthullende informatie, dat is het idee van deze organisatie.
Voor moedeloosheid of machteloosheid over de toekomst heeft Van der Burg geen plaats: ze put hoop en kracht uit het besef dat je actie kunt ondernemen. Hoe klein ook.
Annelies Huygen
Toen ik Annelies Huygen interviewde, was ze net terug van haar tweede studiereis naar Denemarken. Ze is namelijk heel enthousiast over de manier waarop de warmtevoorziening in dat land is georganiseerd. Warmtenetten, het liefst geïntegreerd met elektriciteit, zijn een goede manier om van het gas af te komen, en in Denemarken zijn ze vrijwel altijd eigendom van de burgers of van de gemeente.
Annelies Huygen werkt bij onderzoeksbureau TNO en is bijzonder hoogleraar Ordening van de Energiemarkten aan de Universiteit Utrecht. Ze geldt als dé expert op het gebied van onze warmtevoorziening. Daarbij verenigt ze haar kennis op het gebied van economie, recht en energie. En dat is van groot belang als je de complexe manier waarop de energiemarkt is geregeld wilt doorzien.
De energiemarkt is in Nederland volledig geprivatiseerd. Daar is Huygen op zich niet op tegen, maar dan heb je wel een sterke overheid nodig als tegenspeler van de bedrijven. En die is er nu niet.
Ik sprak Huygen ook over de nieuwe Warmtewet, waarmee minister Jetten (Klimaat en Energie, D66) onder meer toe wil naar de ontkoppeling van de energieprijs voor warmtenetten en de gasprijs. Huygens advies aan Jetten: juist door veel regulering uit deze wet te halen, kun je allerlei nieuwe, democratische ontwikkelingen in de energiesector enorm stimuleren.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
