Illustrator Mart Veldhuis studeerde af in 2021. Als student binnen het leenstelsel had hij inmiddels een studieschuld opgebouwd van wel 45.688 euro en 35 cent.
De Minister van Onderwijs noemde het leenstelsel in 2015 een ‘investering in jezelf’, maar uit onderzoek blijkt dat de groeiende schulden vooral onzekerheid, stress en prestatiedruk hebben veroorzaakt. Niet alleen tijdens het studeren, ook daarna. Een grote groep jonge mensen start het werkende leven met een torenhoge schuld die ze flink in de weg zit.
Maar er is goed nieuws: vanaf september krijgen studenten in het hoger onderwijs weer een basisbeurs. Oud-studenten, zoals Mart, krijgen mogelijk een tegemoetkoming van maximaal 1.436 euro. Een kleine compensatie na een gefaald experiment.
Om aandacht te vragen voor de gevolgen van het problematische stelsel – en om in één klap van zijn studieschuld af te komen – maakte Mart Veldhuis een vijf meter breed wandtapijt waarop hij het leven van een student met schulden laat zien. De waarde van het tapijt stelde hij gelijk aan het bedrag van zijn studieschuld.
Mart probeerde het tapijt onder andere te slijten aan studiefinancieringsdienst DUO. Maar die had geen interesse.
Het wandtapijt werd eeuwenlang gebruikt om sociaal-politieke ontwikkelingen op vast te leggen. Op zijn eigen tapijt bracht Mart symbolen samen die tekenend zijn voor de zogenoemde pechgeneratie – en dat zijn er overweldigend veel.
‘Het tapijt laat zien hoeveel ballen je als student moet hooghouden’, zegt Mart. ‘Ik hield het niet vol om drie dagen te blijven werken naast mijn studie. Het minimumloon was te laag om een kamer van te huren. Ik moest dus wel gaan lenen.’
‘De overheidsleeuwen op het tapijt symboliseren het gevoel van die alsmaar groeiende schuld. Ze vormen een continue hete adem in je nek. Over het hele wandtapijt vind je schuldenaren die aan de leeuwen proberen te ontsnappen. Dat lukt niet, want ze zitten gevangen in het systeem.’
‘Hoewel in eerste instantie werd beloofd dat de opgebouwde schuld geen invloed zou hebben op een hypotheek en er sprake zou zijn van een nulrente, bleken dit valse beloften.’
‘Zie je die lucifer naast de blauwe enveloppen, koffie en ritalin? Die zet mijn toekomstige huis in de fik.’
‘De 1.436 euro compensatie van de overheid voelt als een dolk in mijn rug. Voor mijn situatie verandert het niets. Hooguit voor de prijs van mijn wandtapijt; dat kun je nu met een beetje korting kopen. Misschien dat DUO het tapijt nu wél wil!’
Het wandtapijt Eigen Schuld is van 2 juli tot 27 augustus 2023 te bewonderen in De Balie in Amsterdam. Meer over het project kun je vinden op Veldhuis’ website.