Maandagochtend om twaalf voor vier liet een zeventien jaar oud containerschip van 261 meter lang en een laadvermogen van 50.689 ton zijn ankers zakken in de haven van Barcelona. In dertig uur en tweeëntwintig minuten had het schip zich verplaatst van Genua naar hier, vermoedelijk zonder dat het iemand uit de bewoonde wereld was opgevallen.
Toegegeven, relatief is de Zim Qingdao geen joekel van een schip. Zijn laadvermogen van 3.853 TEU biedt ruimte aan 385.300 wasmachines – en de modernste containerschepen vervoeren wel zes keer zo veel. Toch is het schip op de foto’s een gevaarte.
Het is een bevreemdende gedachte dat deze kolos al zeventien jaar vrijwel onzichtbaar en geruisloos over de wereld trekt. In een jaar doet hij soms meer dan honderd havens aan, en legt hij meer dan 140.000 nautische mijlen (omgerekend 259.280 kilometer) af. Meer dan zes rondjes om de wereld.
En niet alleen, dus. Op zee wemelt het van de goederenschepen. Samen vervoeren ze een onophoudelijke stroom spullen van het ene logistieke knelpunt naar het andere. En vervolgens vaak weer terug.
Hoe kun je de wereld die achter al die spullen schuilgaat een gezicht geven? De Deense kunstenares Mari Bastashevski stelde zichzelf die taak. Met weinig meer dan een camera op zak verbleef ze twee jaar aan boord van verschillende containerschepen. Te beginnen op de Zim Qingdao.
Via haar foto’s en video’s volgen we haar door het Suezkanaal, de Golf van Aden en de Straat van Malakka. Ze passeert de havens van onder andere Odesa, Istanboel, Haifa, Nhava Sheva, Port Klang, Da Chan Bay, Busan en Shanghai.
Zodra het kan, gaat ze aan land om een blik te werpen op de fabrieken en logistieke centra waar de schepen worden volgeladen.
Zo neemt ze ons mee naar het Taiwanese bedrijf Foxconn, ’s werelds grootste tech-fabrikant, waar onder andere onze iPhone-onderdelen geproduceerd worden.
Een paar beelden later zijn we in de Chinese stad Shenzhen, in een drukkerij waar de alomtegenwoordige boeken van uitgeverij Penguin worden gedrukt. Het is zaterdagmiddag en de werknemers zijn op weg naar de kantine voor de lunch.
Vervolgens ontmoeten we de directeur van een Chinese viltfabriek, waar bedrukte stoffen worden gemaakt voor Zara en Victoria’s Secret.
Bastashevski’s project, getiteld 10,000 Things Out of China, maakt het verband zichtbaar tussen productieketens die doorgaans weinig met elkaar te maken lijken te hebben. Zo eenvormig als de container is, zo gevarieerd is de lading die erin vervoerd wordt. Het prikkelarme leven op zee staat in schril contrast met de overweldigende complexiteit van het logistieke systeem daarachter.
Tegen het einde van haar reis met de Zim Qingdao richtte Bastashevski aan boord een tentoonstelling in – alleen voor de ogen van de bemanning, die maar zelden aan land gaat. Ze gaf al haar afdrukken weg en zwaaide definitief af in Shanghai. De Zim Qingdao vervolgde de reis, onverstoorbaar.