Vind je wonen een belangrijk verkiezingsthema? Hier moet je op letten in de verkiezingsprogramma’s

De val van het kabinet voelde een beetje als een ballon die leegloopt. Hugo de Jonge (CDA) had hem helemaal opgeblazen met plannen die een uitweg uit de wooncrisis moesten bieden; lijvige boekwerken met plannen voor onder andere de bouw en betaalbaarheid van woningen, de verduurzaming van gebouwen en de leefbaarheid van wijken.

De eerste concrete resultaten zijn al bereikt, zoals de afschaffing van de verhuurdersheffing en van tijdelijke huurcontracten. De afspraken met provincies over aantallen nieuwbouwwoningen zijn getekend.

Maar voor de rest van de plannen geldt: het is heel onzeker wat er nu nog doorgaat.

Welke onderwerpen moet het nieuwe kabinet voorrang geven als het om wonen gaat? En waar moet je op letten bij het lezen van de verkiezingsprogramma’s? Dat besprak ik vandaag op de radio, tijdens Spraakmakers bij NPO Radio 1.

Huurregulering is goed, maar subsidieer ook de bouw van woningen

Om te beginnen gingen we in op de regulering van de huren. Hugo de Jonge stelde eerder voor het puntenstelsel, dat nu alleen voor sociale huurwoningen (dus tot ongeveer 800 euro per maand) geldt, op te trekken tot ongeveer 1.100 euro. Dan zouden ook mensen die net te veel verdienen voor een sociale huurwoning, maar te weinig om een huis te kopen, gemakkelijker aan een betaalbare huurwoning kunnen komen.

Het is een goed voorstel, denk ik. Alleen hebben woningbeleggers en projectontwikkelaars een punt als ze stellen dat het de bouw zal vertragen, omdat het moeilijker wordt rendement te maken op de bouw en verhuur van woningen. Daarom denk ik dat er nog een extra maatregel bij moet: subsidie om de bouw betaalbaar te maken. Dat kan in de vorm van een vast bedrag per woning, maar bijvoorbeeld ook via lagere grondprijzen.

Hoge grondprijzen maken de bouw van woningen duur

Die grondprijzen waren het tweede onderwerp dat aan bod kwam. In het kielzog van de huizenprijzen zijn die de afgelopen jaren flink gestegen. Dat maakt de bouw van woningen duur. Bovendien kan de handel met grond de bouw vertragen, omdat grondeigenaren bijvoorbeeld afwachten tot ze een nog hogere prijs kunnen krijgen.

Hugo de Jonge kondigde deze lente al aan dat hij de mogelijkheden om winst te maken op grond wil inperken. Dat ligt gevoelig: in 1977 is het kabinet-Den Uyl erover gevallen, en sindsdien is er niet veel veranderd. Nu wil de minister onder andere de mogelijkheid van een zogeheten planbatenheffing laten onderzoeken.

Dat zit zo: als een stuk grond een andere bestemming krijgt, bijvoorbeeld omdat er woningen op gebouwd gaan worden, kan het flink meer waard worden. Tot nu toe gaat de winst naar de grondeigenaar; met de extra belasting zou een deel ervan ook bij de gemeente terechtkomen.

Het gesprek over wonen vond plaats in het tweede uur van Spraakmakers. Tijdens het eerste uur was ik ook aanwezig, en praatte ik onder andere mee over de toename van zwerfafval en de mugshot van Donald Trump.