Laat het aangrijpende en absurde boek ‘Babi Jar’ nu een klassieker worden

Het is een van de huiveringwekkendste verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Op 29 en 30 september 1941 schoten de nazi’s zeker 33.771 Joden dood in het ravijn Babi Jar bij de Oekraïense hoofdstad Kyiv. Mensen werden aangevoerd, uitgekleed, gesommeerd op de stapels lijken plaats te nemen en direct vermoord. Na de Joden volgden de Roma, Sinti, psychiatrisch patiënten en vele anderen.

Anatoli Koeznetsov, destijds twaalf jaar, woonde vlak bij Babi Jar en beschrijft in zijn gelijknamige boek de oorlog en de jaren die volgden in een land verscheurd door grootmachten. Aan de hand van dagboeken, getuigenverslagen en propaganda-artikelen geeft hij een aangrijpend en soms absurd beeld van een leven in oorlogstijd.

Hoe de Duitsers aanvankelijk juichend werden ontvangen door de Oekraïners, die na decennia waren moegestreden onder de Sovjet-Unie. Hoe Oekraïense krijgsgevangenen door de Duitsers bijeen werden gedreven in het kamp Darnitsa en er vervolgens minimaal 68.000 mensen uithongerden, gravend naar wortels, knollen en beesten. Hoe Koeznetsov elke dag op zoek moest naar voedsel en geld: sigarettenvloeitjes verkopen, bieten stelen, ergens inbreken en het vet uit een koekenpan likken. Alles in een taal zo direct en klaar dat je door moet, ook al vrees je voor wat nog komt.

Na de Tweede Wereldoorlog probeerden de Russen een anti-Duits boek te maken van Koeznetsovs verslag. In deze nieuwe vertaling door Jan Robert Braat is vet gemaakt wat destijds door de censor is geschrapt en [tussen vierkante haken] bijgevoegd wat Koeznetsov, die in 1969 naar Londen vluchtte, met het manuscript op microfilm, later toevoegde.

Zelden komt een oorlog, en een strijd om de waarheid, zo dichtbij.