Kijken: wie profiteert er van industriesteden die hip worden?

Vimeo

Dit is hoe het meestal gaat als een industriestad in verval raakt:

In het begin zijn de lege fabriekshallen en oude mijningangen de ideale plek voor feesten. Voor de tochten van urban explorers. Voor krakers en kunstenaars op zoek naar een goedkope plek om te wonen en te werken. 

Daarna komen de startups. De horecagelegenheden, crèches zelfs. Dan de techbedrijven en ten slotte: woningen. Gemeenten zijn trots en bedenken er allerlei slogans bij. Make it happen. Arm aber sexy.

Maar bij dit enthousiasme over de aantrekkelijke rauwheid van verlaten industriesteden blijft een belangrijk aspect onderbelicht: de mensen die achterbleven. Want lang niet iedereen kan meeprofiteren van deze ‘opkomende’ gebieden. De lege hallen zijn misschien een avontuurlijk landschap, een plek die uitnodigt tot fantasieën over wat er allemaal kan ontstaan. Maar ze zijn ook een teken dat er iets goed mis is gegaan.

Precies daar gaat de film We are all Detroit over.

De afkeer van ‘ruïneporno’

‘Veel van jullie hebben camera’s mee’, zegt een gids tijdens een rondleiding in de voormalige fabriek van autofabrikant Packard, ‘want dit heeft die esthetische aantrekkingskracht die we ook wel ‘ruïneporno’ noemen.’ 

Detroit was ooit een van de belangrijkste industriesteden ter wereld, met grote autofabrikanten zoals Ford. Maar vanaf de tweede helft van de vorige eeuw trokken de fabrieken naar de buitenwijken. De mensen trokken de banen achterna. Wat overbleef, was een binnenstad met nog maar een derde van de bevolking en zo’n 100.000 lege gebouwen.

Filmmakers Michael Loeken en Ulrike Franke hebben de tijd genomen om de achtergebleven inwoners van Detroit te leren kennen en ze te volgen. Zo is er de eigenaar van een ijzerwarenwinkel in het centrum, die al jaren verlies maakt en uiteindelijk besluit dicht te gaan. Er is een serveerster die steeds meer uren is gaan werken, omdat haar diner zich geen personeel meer kan veroorloven.

‘Detroit’ kan ook staan voor Zuid-Limburg of Rotterdam-Zuid

Het is een extreem voorbeeld, maar wat er in Detroit gebeurde, gebeurt ook op veel andere plekken. Loeken en Franke gaan ook naar Bochum in het Duitse Ruhrgebied, waar in 2014 de Opelfabriek de deuren sloot. En ‘Detroit’ kan ook staan voor Zuid-Limburg na de sluiting van de mijnen. Of Rotterdam-Zuid nadat de havenbedrijven naar de Maasvlakte verhuisden.

De filmmakers vragen zich af: wat kan de overheid doen om te voorkomen dat steden verkrotten, bewoners werkloos achterblijven en sociale netwerken uitdunnen? En als tussen de overblijfselen van de oude weer nieuwe bedrijvigheid ontstaat, hoe dient dat dan de mensen die al die tijd zijn gebleven?

Op de hoogte blijven van mijn artikelen? Als correspondent Wonen wil ik weten hoe we goed en betaalbaar wonen voor iedereen mogelijk kunnen maken. Elke vier weken stuur ik een mail met updates over mijn onderzoek en artikelen. Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief