/dc-useruploads-images/a3cb3fb3027a4f2195401a671d8bcc5f.png)
Het is halféén ’s nachts, FC Midtjylland heeft drie uur eerder Manchester United verslagen, en Tim Sparv zit op de bank in zijn woonkamer een proteïnereep te eten.
Was dit de mooiste overwinning uit zijn carrière?
‘Mmm…1-1 met Finland tegen Duitsland, dat was mooi. 1-1 tegen Spanje, dat was ook mooi. Maar we hebben niet gelijkgespeeld, we hebben Manchester United verslagen. En we hadden nog vaker kunnen scoren.’
Ja, ze hebben Manchester United verslagen, een van de rijkste clubs ter wereld. Ja, ze hebben goed gespeeld. En nee, eigenlijk zou het kleine FC Midtjylland niet moeten kunnen winnen van het grote Manchester United.
Toch gebeurde het. Maar hoe dat kon? Wat het verschil was tussen David en Goliath?
‘Iets. Maar om eerlijk te zijn: ik heb op dit moment geen idee,’ zegt hij.
Veel is volledig aan hem voorbijgegaan. Dat ligt niet aan deze ene wedstrijd, dat is altijd zo. Voetbalwedstrijden zijn warrige, snelle aangelegenheden. Hij weet bijvoorbeeld niet eens wie er voor Manchester United scoorde.
‘[Anthony] Martial was het niet, want die beschuldigde ik nog van buitenspel staan. O, was het Memphis [Depay]? Tsja. Voetbal kijk je beter op tv.’
Wat hij maar wil zeggen: voetbal is onvoorspelbaar. Je kunt wel proberen het te controleren - je moet het ook proberen te controleren - maar heel veel verloopt anders dan je denkt. Spontaner, rommeliger, toevalliger.
En zo leerde Sparv me in twee gesprekken nog meer over voetbal.
1. Vrije trappen, goedkope bron van goals
Vrije trappen zijn onderschat, zegt Sparv. ‘Nog steeds, ook al is het al vaak gezegd.’
Midtjylland en zusterclub Brentford zijn vooral bekend zijn wegens hun gebruik van data-analyse, maar tegenstanders letten vooral op hun vrije trappen en corners. Brentford heeft er zelfs een aparte trainer voor, de Italiaan Gianni ‘De Kleine Tovenaar’ Vio. En bij Midtjylland komt maandelijks een denktank bijeen om over vrije trappen te praten.
Zo succesvol zijn de twee clubs met standaardsituaties geweest, dat andere clubs de kunst beginnen af te kijken. Zoals ook Manchester United, dat afgelopen maandag tegen Shrewsbury Town een vrijetrapvariant van Midtjylland kopieerde.
Het origineel, van Midtjylland tegen Hobro IK, uit oktober 2014, gaat ongeveer zo drie spelers posteren zich achter de muur van de tegenstander, het zicht van de keeper ontnemend. Terwijl de vrijetrapnemer zijn aanloop begint, rennen de drie stoorzenders op een rij naar voren, om te voorkomen dat ze buitenspel staan. De keeper is nog steeds verward, en even later ligt de bal in het net.
Afgelopen maandag, vier dagen na de wedstrijd tegen Midtjylland, nam Manchester United tegen Shrewsbury twee keer op exact dezelfde wijze een vrije trap, één keer met succes.
Maar, zegt Sparv, de uitvoering van United was slecht. De goal had niet mogen tellen, want de spelers van United stonden buitenspel, terwijl ze het zicht van de keeper ontnamen. En ‘de eerste keer trapte Memphis tegen het hoofd van Martial.’
Corners zijn ook waardevol. Vorige week scoorde Midtjylland tegen United bijna uit een corner.
De dag voor de wedstrijd vertelde Sparv me wat het plan was. United heeft bij corners van de tegenpartij altijd een man voor de ‘eerste paal,’ meestal Marouane Fellaini of Michael Carrick (het werd Carrick). Sparv zou tussen de eerste paal en de keeper staan, en richting Carrick lopen zodra de corner werd genomen.
‘Het idee is dat ik daarmee een gat schep, dat vrijkomt voor onze goede koppers. En tegelijkertijd hou ik Fellaini of Carrick met een blok tegen, zodat die dat gat niet kan verdedigen.’
Dit alles gebeurde. En het werd zelfs nog beter: niet alleen Carrick bleef weg uit het gat, ook Chris Smalling, de andere goede kopper van United, liep ervan weg. Hij volgde Sparv. (‘Misschien omdat ik lang ben, maar ik kan niet zo goed koppen .’)
Wie wel goed kan koppen: verdediger Kian Hansen. En die had nu alle ruimte om dat te doen. Alleen een fantastische redding van Uniteds keeper voorkwam dat FC Midtjylland scoorde.
2. Coaches praten te veel over tactiek
Sparv noemt zichzelf een ‘football nerd.’ Maar aan tactische sessies heeft hij een hekel. Bij eerdere clubs duurden zulke besprekingen soms wel anderhalf uur. In theorie interessant, maar in de praktijk zinloos, denkt Sparv.
‘Lange besprekingen werken niet. Dan hebben we het over tien tot twintig tactische scenario’s gehad, en weten de meeste spelers niet meer of we in een bepaalde situatie bijvoorbeeld juist wel of juist niet druk moeten zetten. Je moet zo’n bespreking kort houden.’
De aanpak van FC Midtjylland was vrij simpel: voorkomen dat Blind überhaupt aan de bal komt
Bij FC Midtjylland vinden ze dat ook. Toch duurde de bespreking voor de wedstrijd tegen United bijna drie kwartier. Een groot deel van die tijd spraken de coaches over Daley Blind, een speler met wie Sparv heeft samengespeeld bij FC Groningen.
‘Daley is erg goed in het vooruitspelen van de bal. Dat is mijn zwakte. Ik heb de neiging om terug te passen, maar Daley draait altijd naar voren en weet ook heel vaak die kant op te passen. En hij raakt nooit in paniek als hij onder druk komt te staan. Dat valt misschien niet zo op, maar dat is heel knap.’
De aanpak van FC Midtjylland was vrij simpel: voorkomen dat Blind überhaupt aan de bal komt. Of in elk geval: voorkomen dat Blind naar voren passt.
‘Als je morgen ziet dat Blind de bal vaak heeft,’ zei Sparv vorige week, ‘dan weet je dat we in paniek zijn.’
En toen.... bleek het allemaal irrelevant. Blind speelde niet centraal in de verdediging, maar linksback.
3. De duurste ploegen maken de simpelste fouten
Het plan van Midtjylland in de eerste wedstrijd was om United onder druk te zetten. Pressing, in jargon - een concept dat logisch en simpel klinkt, maar lastig is om goed uit voeren, zoals Sparv vertelde.
Pressing is een manier om de bal van de tegenstander af te pakken. Het werkt alleen als je het gezamenlijk doet; met drie, vier of vijf spelers tegelijkertijd. Immers, als je in je eentje de bal achterna rent, dan kan de tegenpartij je relatief simpel uitspelen. Resultaat: jij bent vermoeid, de tegenpartij blijft in balbezit.
Beter is het dus om ‘collectief’ druk te zetten, met groepjes spelers. Jij jaagt op de man met de bal, je medespeler alvast op de man links van hem, een andere medespeler op de man rechts van hem, et cetera. Resultaat: de bal wordt veroverd, of de tegenstander schiet de bal op goed geluk naar voren.
Pressing heeft dus een alles-of-niets-element in zich. Als iedereen tegelijkertijd meedoet, is het zeer effectief. Maar als er een hapering is, is het ook een groot gevaar.
Sparv let er altijd op als hij voetbal kijkt, en vrijwel elke keer ziet hij pressing fout gaan. Zoals vorige week tijdens de Champions League-wedstrijd Paris St. Germain-Chelse. Ergens in de tweede helft besluiten drie spelers van Paris St. Germain te pressen. Weliswaar tegelijkertijd, maar ook nogal halfslachtig, zonder echt te sprinten. Chelsea benut de kans die eruit voortkomt weliswaar niet, maar Sparv is niettemin vrij verontwaardigd.
‘Ugh, sooooo bad,’ gilt Sparv. ‘Doe dan niks! Dit is... zo stom. Maar zo zie je hoe moeilijk het is. Zelfs een ploeg als Paris St. Germain doet dit fout.’
4. Irrationaliteit is nuttig (met mate)
In thuiswedstrijden heeft Midtjylland er een handje van om zeer agressief te beginnen. Veel pressing op de helft van de tegenstander, veel snelle ballen naar voren, zo veel mogelijk voorzetten en schieten zodra het maar kan.
‘Dat noemen we een FCM Start,’ zegt Sparv. ‘We willen de tegenstander met shock and awe intimideren. Ook door veel te schieten, van veraf als nodig.’
‘Het is misschien niet rationeel. Maar we weten hier ook dat niet alles in data te vangen is’
Van veraf schieten? Dat is in data-analysekringen niet heel populair, omdat schoten van veraf er vrijwel nooit in gaan. En als één club zich daarvan bewust is, dan is het FC Midtjylland wel.
Klopt, zegt Sparv. ‘Ze willen dat we niet uit domme hoeken of van grote afstanden schieten. Want het is nogal zinloos.’ Maar waarom dat dan toch doen in het begin van de wedstrijd?
‘Er zit een psychologisch aspect aan. Je laat zien dat je agressief bent. Het is misschien niet rationeel. Maar we weten hier ook dat niet alles in data te vangen is.’
Verder lezen?
Voor de scouts van deze club is het kijken van wedstrijden verboden
Als clubs al een data-analist hebben, dan luisteren ze niet naar hem. Bij het Deense FC Midtjylland gaat dat anders: daar heeft de eigenaar een hedgefonds en is de voorzitter een analist. Samen dwingen ze de club om het voetbal statistisch te benaderen. Ook al zegt de ranglijst hen weinig: het team staat fier bovenaan.
Dit is de voetbaltrainer van de toekomst
Onlangs schreef ik een update over de aanstelling van de Nederlandse trainer Marinus Dijkhuizen bij het Engelse FC Brentford, een club die alle belangrijke beslissingen baseert op statistieken. Nu praat hij voor het eerst uitgebreid over zijn onverwachte en bijzondere aanstelling.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
