Kun je leren leren? Op mijn verhaal over de theorie van de Amerikaanse psychologe Carol Dweck en op mijn vraag wat er in Nederland met deze theorie wordt gedaan, kwam een stroom aan reacties binnen. Haar ideeën over Mindset blijken bekend én populair.

Kun je slimmer worden als je dénkt dat je slimmer kunt worden? Zijn opvattingen over je eigen hersenen van invloed op de werking van diezelfde hersenen? De Californische psychologe Carol Dweck denkt van wel. Als je gelooft dat je brein een soort spier is, kun je je hersenen beter trainen. Maar hoe zorg je dat dit idee beklijft? Lees hier mijn verhaal terug

Dwecks theorie: het onuitgesproken idee dat je hebt over je eigen intelligentie heeft een grote invloed op de manier waarop je leert en presteert. Geloof je dat jouw intelligentie een soort vaststaande karaktereigenschap is (dan heb je een statische mindset), dan wordt een fout die je maakt algauw een bewijs voor je idee dat je iets niet kan. Waardoor je risico’s uit de weg gaat. Geloof je daarentegen dat je intelligentie kan groeien met oefening, dan is een fout niet bedreigend voor je persoonlijkheid - dan is het gewoon een leermoment (in dat geval heb je een ‘groeimindset’). Dat is het idee van mindsets in het kort.

Over manieren waarop de Mindsettheorie in Nederland wordt uitgelegd, schrijf ik binnenkort een groter verhaal. Maar er kwam ook een aantal tips binnen voor boeken en films die met de theorie - en hoe je daar praktijk van maakt - te maken hebben. Terugkerend thema daarbij is: hoe om te gaan met fouten?

Hierbij deel ik er drie:

  1. een fijn, eigenzinnig boek van een kampioen in schaken en tai chi, over waarom je fouten moet maken;
  2. een Nederlandse documentaire (online terug te kijken) over hoe het jonge mensen vergaat die geen fouten durven te maken;
  3. en een TED Talk over de wereldproblemen die het gevolg zijn van het feit dat we er van onszelf nooit eens naast mogen zitten.

Met veel dank aan de aandragers!

Boek: The Art of Learning

Amerikaan Josh Waitzkin (1976) schaakte als kind op internationale wereldtoernooien en bereikte als jongvolwassene het hoogste niveau binnen de vechtsport tai chi. Nu legt hij zich toe op ‘de kunst van het leren.’ Ik ben inmiddels halverwege zijn boek en kan het nu al ten zeerste aanraden, al is het maar omdat Waitzkin niet alleen schaakt en vecht, maar ook schrijft op topniveau, wat zijn boodschap, namelijk dat je heel veel kunt bereiken als je maar weet hoe je moet leren, erg geloofwaardig maakt.

‘Iemand die intelligentie ziet als een vaststaand kenmerk, is als een heremietenkreeft met anorexia’

Volgens Waitzkin, die de Mindsettheorie expliciet aanhaalt in zijn boek, moeten mensen een voorbeeld nemen aan de heremietkreeft. Op het moment dat dit dier uit zijn huisje (meestal een verlaten schelp) groeit, moet hij verhuizen naar een groter model en kruipt dan even naakt en weerloos rond. Deze kwetsbaarheid, zegt Waitzkin, heb je nodig om te kunnen groeien.

Wat hij ontdekt tijdens zijn carrière: vooral jonge getalenteerde schakers durven hun schelp vaak niet te verlaten. ‘Iemand die intelligentie ziet als een vaststaand kenmerk, is als een heremietkreeft met anorexia, die zichzelf moet uithongeren om maar niet op zoek te hoeven naar een nieuwe Dank aan Jaap de Bie voor de tip.

Documentaire: Alles wat we wilden

Deze Nederlandse documentaire uit 2014 van Sarah Domogala (1978) illustreert hoe alomtegenwoordig het idee is van wat Carol Dweck ‘een vaste mindset’ noemt. Het idee van jezelf dat je iets kunt of niet kunt - waarbij er weinig ruimte is om te leren en te groeien.

In de film, komen creatieve Nederlandse twintigers aan het woord, die hun eigen prestaties vooral afmeten aan het succes dat ze ermee hebben bij anderen.

Alle geïnterviewden worstelen met het gevoel dat ze metéén succesvol moeten zijn, zonder dat daar een proces van fouten maken aan vooraf mag gaan. In de woorden van Emiel, een regisseur en illustrator van 29: ‘Je wilt toch niet iets doen en daar halfslachtig in zijn? Waarom zou je het dan nog doen? Dan moet je iets zoeken wat je beter kan dan anderen.’

Aangedragen door Correspondentlid Hansje van Etten, die geïnspireerd door deze film een cursus geeft aan kunstacademiestudenten die draait om de waarde van het maken van fouten voor het leerproces. Ook de volgende tip komt van haar.

YouTube
Fragment uit de documentaire ‘Alles wat we wilden’ (2014) van Sarah Domogala.

TED Talk: Being Wrong

Kathryn Schulz schrijft voor weekblad The New Yorker en dacht vijf jaar na over wat het precies betekent als je ernaast zit. Ik heb haar boek (vertaald als Oeps) nog niet kunnen lezen, wel heb ik haar TED Talk, getiteld: On Being Wrong, gekeken.

Leerlingen die lage cijfers halen op school voor hun toetsen, zegt Schulz, worden voorgesteld als foute voorbeelden in de klas. Foutloos presteren is de norm. Hierdoor gaan we denken dat er iets mis is met onszelf als we fouten maken (geheel in lijn met Carol Dwecks idee van een vaste mindset, waarbij je intelligentie deel van je persoonlijkheid is). En dat idee - dat we zelf falen als we een fout maken - veroorzaakt een vervelend gevoel dat we het liefste vermijden.

Volgens Schulz leidt dit tot iets veel groters, namelijk het uitsluiten van het gevoel dat we het mis zouden kunnen hebben. Hierdoor geloven we dat wij het altijd bij het rechte eind hebben, en de ander ernaast zit. En zo creëren we de ervaring dat ons idee van de werkelijkheid de werkelijkheid representeert. Terwijl het nou juist zo waardevol is dat dit niet zo is, dat we allemaal een eigen beeld van de werkelijkheid hebben.

Een hele reeks denkstappen, die mij nieuwsgierig maken naar het boek.

YouTube
Kathryn Schulz: On Being Wrong
Abonneer je op mijn verhalen via mijn nieuwsbrief Waarom veroveren sommige uitvindingen de wereld en andere niet? Als je je inschrijft houd ik je op de hoogte van mijn verhalen. Schrijf je hier in!