De Correspondent
117. Lex Bohlmeijer - in gesprek met Theunis Piersma
SoundCloud
Interview

Bij Darwin ging het mis. Om betere onderzoeksresultaten te behalen scheidde hij de organismen van hun omgeving. Het onderzoek naar de omgeving kampte met te veel variabelen, waardoor het groezelig werd. De scheiding heeft het biologische onderzoek inmiddels geen windeieren gelegd. Het genetische onderzoek heeft zo’n hoge vlucht genomen dat voor de meeste biologen genetica en biologie met elkaar samenvallen.

Als de omgeving zo bepalend is, en we zorgen er zo slecht voor, dan is dat dus niet goed voor het landschap, de aarde, de dieren en de mens

Theunis Piersma ziet dit totaal anders. Genetica is niet meer dan een hulpwetenschap. Hij is een internationaal befaamd bioloog die zijn visie baseert op de jarenlange studie van de vogeltrek. Het is complex onderzoek, omdat je met zeer verschillende omgevingen te maken hebt, van de toendra in Noord-Siberië, via de Wadden in Nederland, tot de vlakten in West-Afrika. Wat drijft de trekvogels om onvoorstelbaar lange routes af te leggen? Het is, in de ogen van Piersma, de behoefte aan voedsel, de angst voor vijanden. Vreten, niet gevreten worden. Omgevingsfactoren dus.

Piersma is een begeesterd wetenschapper, die met niet aflatend enthousiasme aan zijn vak werkt. Hij is ook niet bang voor het niet-weten. Dat is de horizon waarachter weer nieuwe raadsels liggen te wachten. Het ene mysterie roept het andere op. Voor hem is het allemaal schoonheid. Maar vergis je niet. In zijn verhaal zit ook veel zorgelijkheid. Want als de omgeving zo bepalend is, en we zorgen er zo slecht voor als we op het ogenblik doen, dan is dat dus niet goed voor het landschap, de aarde, de dieren en de mens.

Dat het anders kan, bewijst de ecologische benadering van de Waddenzee zoals die de laatste jaren gestalte heeft gekregen.

Meer hierover?

Vergeet even alle oorlogen. En zie: het bestaan is één grote wonderlijke samenwerking Soms voelt het alsof de wereld een oorlog van allen tegen allen is. Van zwart tegen wit, van arm tegen rijk, van Trump versus Clinton. Maar bedenk in deze donkere dagen van tegenstellingen en polarisatie: onze natuur bestaat meer uit samenwerking dan uit strijd. Lees het verhaal van Tamar hier terug Evolutie is meer dan veranderde genen. Daar zijn vijf redenen voor Hoe meer we denken te weten over het menselijk DNA, hoe meer misvattingen erover rondgaan. Als biologen iets leerden de afgelopen decennia, dan is het wel dat ons genetisch programma ons zeker niet stuurt. We zijn veel complexer dan ooit vermoed. Lees het verhaal van bioloog Thomas Oudman hier terug

Meer luisteren?

Podcast: Hoe komt het dat de zeeën zo ziek zijn geworden? Volgens filosoof René ten Bos heeft het westerse denken al vroeg in de geschiedenis een fatale wending genomen: weg van het water, op zoek naar de droogte. Hij analyseert de gevolgen daarvan in zijn boek Water. Het wordt tijd voor een andere verhouding tot dit alomtegenwoordige element, aldus de filosoof. Luister de podcast hier terug Podcast: De strijd van Trudy Dehue tegen de standaardisering van alles Trudy Dehue (1951) is als wetenschapsfilosoof een luis in de pels van de universiteit. Met haar nieuwe boek Betere mensen houdt ze haar collega’s een confronterende spiegel voor: al te vaak verkopen zij normen onder het mom van feiten. Een wake-up call van een bevlogen onderzoekster. Luister de podcast hier terug