/dc-useruploads-images/a3cb3fb3027a4f2195401a671d8bcc5f.png)
Beste,
Het is 2018, de mensheid heeft uiterst geloofwaardige plannen om de maan en Mars te koloniseren, maar wat we niet kunnen, is kinderen uit december dezelfde kansen op succes geven als kinderen uit januari.
Deze grafiek, uit een stuk dat ik maandag publiceerde over het zogenoemde geboortemaandeffect, vertelt dat verhaal in een oogopslag.
Wat het allemaal vreemder en verdrietiger maakt: deze kansenongelijkheid, en de bijbehorende verspilling van menselijk talent in sport en onderwijs, is al heel lang bekend.
In deze nieuwsbrief: een extreem korte geschiedenis van het geboortemaandeffect.
Het eerste vermoeden van een probleem
In de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw kwam er onder vooraanstaande medici een prangende vraag op: waarom zijn kinderen geboren in de zomermaanden intelligenter dan andere kinderen?
Twee theorieeën domineerden. De ene was dat intelligentie de geboortemaand bepaalde - slimme ouders plantten zich ’s winters voort, minder slimme ouders deden dat vooral ’s zomers, omdat ze dan hun lusten minder konden bedwingen, zoiets.
De andere theorie was dat het seizoen invloed had op de intelligentie - in de wintermaanden is de kans op een griep van de moeder bijvoorbeeld groter, wat de groei van het kind zou kunnen vertragen, waardoor het kind minder slim zou worden.
De bioloog Clarence Mills hoorde bij die laatste school. Hij opperde daarom in vaktijdschrift Human Biology dat intelligentere stellen in de wintermaanden de koffer in zouden moeten duiken, als de mensheid zichzelf wilde verbeteren.
Zulke adviezen worden niet meer gegeven. Maar nog steeds leven beide theorieën. Onderzoekers zien dat laagopgeleide ouders in de VS vaker in de winter bevallen dan hoogopgeleide ouders.
En het zou kunnen dat seizoenverschillen in ziekte en voeding invloed hebben op de ontwikkeling van het embryo.
De ontdekking van een sterk verband
Het duurde tot de jaren zestig voordat een veel belangrijkere verklaring voor het verband tussen geboortemaand en intellect werd gevonden.
Niet de temperatuur of luchtvochtigheid ten tijde van verwekking of geboorte - de biologische verklaringen waarmee biologen kwamen - maar de leeftijd ten tijde van de intelligentietest of schoolexamen was de crux.
Sommige kinderen zijn simpelweg een paar maanden ouder dan andere kinderen ten tijde van een toets. Op die leeftijd scheelt dat veel. Meer levenservaring, meer scholing, meer punten op de toets - logisch.
Je bent dus niet slimmer als je ouder bent, of ‘vroeggeboren’, je lijkt het. En dus was ook vrijwel meteen duidelijk dat tal van kinderen volledig onterecht zijn ingeschaald als ongetalenteerd dan wel getalenteerd.
Intuïtief wisten kinderen dat zelf al lang. Om maar eens iemand te noemen: Gert van Samson & Gert, die als januarikind blaakte van zelfvertrouwen.
De ontdekking van een nog sterker effect
In de jaren tachtig ontdekten twee Canadese psychologen dat dit effect in de sport nog veel sterker aanwezig was.
Simon Grondin, ijshockeyfan, en Roger Barnsley, ijshockeyvader, kwamen vrijwel tegelijkertijd tot de verbijsterende conclusie dat kinderen uit de eerste maanden van het seizoen veel meer succes hadden in het ijshockey dan andere kinderen.
Het ging dus om de relatieve leeftijd - de leeftijd van kinderen ten opzichte van de kinderen met wie ze worden vergeleken. Dit effect was sterker dan in het onderwijs, omdat er in de sport vroeg wordt geselecteerd.
Al vanaf het begin krijgen vroeggeboren kinderen de voorkeur - meer training, betere training, betere medespelers, meer tijd op het ijs, et cetera. En daardoor werden die relatief oudere kinderen ook daadwerkelijk beter, terwijl de jongere kinderen gedesillusioneerd afdropen.
En nog steeds is het monster niet verslagen
Honderden (gepubliceerde) studies hebben het bestaan van het effect aangetoond.
Maar ruim dertig jaar aan kennis heeft niets veranderd aan deze kansenongelijkheid - het geboortemaandeffect is als een monster uit een horrorfilm dat steeds maar terug blijft komen.
Vrijwel alle professionals in de jeugdsport weten dat het effect bestaat, niemand doet er echt wat aan. Het is meer een fact of life geworden.
Niets illustreerde dat beter dan een mail die ik deze week kreeg, van ouders die te horen hadden gekregen dat hun voetballende kind weliswaar veel talent had, maar dat hij het niet zou redden, omdat hij zijn geboortedatum tegen had.
De opleider bedoelde het niet vervelend, hij managede slechts de verwachtingen van de ouders. In hogere elftallen zou het kind moeten opboksen tegen - en vermoedelijk verliezen van - oudere kinderen, waardoor hij - onterecht - zou afvallen.
Leg dat maar eens uit aan je kind.
Leestips
- Tennisser Roger Federer won de Australian Open. NRC Handelsblad had een interessant stuk over zijn wedergeboorte. The New York Times deed dat vorig jaar al, in navolging van diverse blogs die dat weer eerder deden. In 2012 had ik een paar korte mini-interviews met Federer, die ik volgende week transcribeer en in een notitie zet.
- Zondag is de Super Bowl, de finale van de American Football-competitie NFL, tussen de New England Patriots en de Philadelphia Eagles. Journalist David Halberstam schreef jaren geleden een verhaal over Patriots-coach Bill Belichick. Een jaar later schreef Michael Lewis een verhaal waardoor je gevoel krijgt voor de complexiteit van het spel. Samen een prima voorbereiding voor de wedstrijd van het jaar in de VS.
- De transferperiode in het voetbal is soms spannender en verrassender dan het voetbal zelf, schrijft The New York Times.
- De schrijver bedoelt dat kritisch - maar fascinerend is de transferperiode wel. Denk aan Alexander Sørloth. Een halfjaar geleden nog stilletjes verkocht door FC Groningen aan FC Midtjylland, nu door Midtjylland voor 10,5 miljoen verpatst aan Crystal Palace.
- Of denk aan verdediger Philippe Sandler - anderhalf jaar terug door PEC Zwolle opgepikt uit de A2 van Ajax, inmiddels bewonderd door Pep Guardiola, en overgenomen door Manchester City.
- Dit wil niet zeggen dat Sandler en Sørloth per se geweldige spelers zijn. Het zegt wel iets anders: dat talentbeoordeling hondsmoeilijk is. En als het dat al is in een relatief weinig complexe omgeving als voetbal, hoe moeilijk is het dan in het echte leven?
- Sports Illustrated had een lang verhaal over hoe sterbasketballer Chris Paul bij de Houston Rockets terechtkwam.
- Franklin Foer, auteur van een mooi boek over voetbal en politiek, pluisde de handel en wandel van Paul Manafort na, Donald Trumps voormalige campagneleider. Hij maakte er een prachtig en huiveringwekkend verhaal van.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
