De Correspondent
Lex Bohlmeijer - in gesprek met Haico van Velzen
SoundCloud
Interview

De afgelopen tijd voerde ik een aantal gesprekken over het onderwijs. Eerst met de historicus die een nuchtere, relativerende kijk heeft op alle vernieuwingsdrang in het onderwijs. Later met onderwijspedagoog Hij vindt dat onderwijs moet leiden tot een volwassen omgang met vrijheid.

Nu is het de beurt aan iemand die met twee voeten in de praktijk staat: Haico van Velzen (Soest, 1980), directeur van de (en van de 7e Montessorischool). Ik kwam op zijn spoor dankzij een lid van De Correspondent, die hem omschreef als een ‘Zuid-Amerikaanse revolutionair’.

Ze had niets te veel gezegd. Haico van Velzen komt boven alles over als voorvechter van emancipatie. Het oude ideaal van verheffing. De mogelijkheid tot ontwikkeling voor iedereen, vooral ook voor kinderen die niet veel kansen hebben.

Gaan we er toch nog iets van proberen te maken?

De Einsteinschool staat in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West, een sociaal-economisch zwakke wijk met heftige problemen. Drieënhalf jaar geleden zat de basisschool in een diep dal en stelde de leiding zich de vraag: moet de school dicht of gaan we er toch nog iets van proberen te maken? Van Velzen kreeg de baan, hoewel hij geen enkele ervaring als directeur had. Wel had hij een droom, een visioen.

Inmiddels gaat het zo goed dat hij nog maar twee dagen per week op school is en veel taken heeft overgedragen aan zijn team. Dat deed hij op de voorwaarde dat het geld dat hierdoor vrijkwam werd besteed aan een atelierdocent.

Hij stelde leraren de vraag wie zij zijn

De weg omhoog noemt Van Velzen ‘een soms pijnlijk proces’. Hij ging met de leraren aan de slag en stelde hen de vraag: wie ben je?

‘Een leraar heeft een voorbeeldfunctie. Jij kunt laten zien wat volwassenheid is. Je bent bezig met de ontwikkeling van jonge mensen, je probeert hen te leren wie ze later kunnen zijn in de maatschappij. Dan kun je zelf niet buiten schot blijven.’ Als je op de Einsteinschool wilt werken, moet je bereid zijn aan je eigen ontwikkeling als mens te werken, wil hij maar zeggen.

Kinderen worden langs een liniaal gelegd; alles moet hetzelfde zijn, moet gemeten en vergeleken worden

Dit druist in tegen sterke hedendaagse tendenzen. Zo stelt Van Velzen dat we ons meer laten leiden door angst dan door vertrouwen. En dan is er ook nog Kinderen worden langs een liniaal gelegd. Alles moet hetzelfde zijn, alles moet gemeten en met elkaar vergeleken worden.

Het neoliberalisme is het schoolsysteem binnengedrongen. Terwijl het gaat om de ontwikkeling van jonge mensen en ieder kind zijn eigen rolmaat heeft.

De school houdt de maatschappij gevangen en de maatschappij houdt de school gevangen.

Autonomie en verantwoordelijkheid zijn minstens zo belangrijk

Liever laat Van Velzen zich inspireren door de ideeën van Gert Biesta: naast taal en rekenen zijn autonomie en verantwoordelijkheid minstens zo belangrijk, is ook zijn overtuiging. Eigen keuzes maken: dat geldt zowel voor de leerling als de onderwijzer.

Onderwijzers van de Einsteinschool gaan relaties aan met hun omgeving. Want dat is belangrijk voor de ontwikkeling van mondige, geïnteresseerde, dynamische en open mensen, die in staat zijn de problemen die zich in deze wereld aandienen tegemoet te treden. We zijn samen. We doen het met zijn allen. Op school. In de wereld.

En, o ja. Er is bij de Einsteinschool.

Meer luisteren? Podcast: Het belang van onderwijs wordt systematisch overschat De historicus Piet de Rooy onderzocht de geschiedenis van het onderwijs in Nederland en kwam tot de conclusie: onze scholen zijn een geweldig succes. Toch moet altijd alles weer anders, en dat al eeuwen lang. Waarom toch dat gezeur om vernieuwing? Het antwoord is simpel: we verwachten veel te veel van het onderwijs. Luister mijn verhaal hier terug Onderwijs moet opleiden tot een volwassen omgang met vrijheid Hij heeft eigenzinnige ideeën over vernieuwing van het onderwijs, maar is niet de zoveelste romantische idealist die het onderwijs volledig op zijn kop wil zetten (en daarmee meer kwaad dan goeds aanricht). Gert Biesta, onderwijspedagoog, ontvouwt een prikkelende visie op het vak van docent. Luister mijn verhaal hier terug