/dc-useruploads-images/4b1e45a731204be49aabbbdc0e721b86.png)
Welke schoen trek jij als eerste aan, de linker of de rechter? Waarschijnlijk heb je hier nog nooit bij stilgestaan, maar doe je het iedere dag op precies dezelfde manier. Datzelfde geldt voor honderden andere handelingen: je nagels afbijten, wat je eet of drinkt, gedachteloos je telefoon pakken om te zien of je berichten hebt.
Mij fascineren de dingen die mensen doen zonder erbij stil te staan. Hoe groot is de macht der gewoonte en wat laat die van onze keuzevrijheid heel? Welke invloed heeft technologie op onze persoonlijke vrijheid? Om antwoord te krijgen op die vragen, heb ik onderzocht hoe automatismes werken en hoe je patronen kunt doorbreken.
In deze serie audioverhalen deel ik mijn inzichten over een paar van de hardnekkigste gewoontes van deze tijd: voortdurend op je smartphone zitten, en voortdurend op Facebook. Waarom is het zo moeilijk om daar vanaf te komen? En hoe kun je dat veranderen?
1. Hoe onze smartphone van de hele wereld een wachtkamer maakt
Als ik uit mijn raam kijk, zie ik een constante stroom fietsers voorbij komen. Veel van hen kijken al fietsend op hun smartphone. Kennelijk is hun omgeving niet interessant genoeg om hun aandacht vast te houden en zijn ze in hun belevingswereld elders. Wachten voor het stoplicht lijkt ondraaglijk zonder dat apparaat.
Zelf grijp ik zodra ik moet wachten ook naar mijn smartphone. Dat is niet zo gek: het ding is ontworpen als ontsnapping aan het wachten. Dankzij de smartphone kunnen we op de ene plek zijn (bijvoorbeeld op het perron, wachtend op de trein) en op een andere plek handelen (want door alvast wat mailtjes weg te werken of bestellingen te doen, hollen we mentaal van winkel naar kantoor). Moderne communicatietechniek verlost ons dus van plaatsgebondenheid: via dat kleine schermpje kunnen we naar allerlei andere plekken gaan zonder ons fysiek te verplaatsen. Zo kunnen we alle loze tussentijd lekker opvullen.
Wachten is niet meer van deze tijd en de smartphone verlost ons ervan. Tenminste, zo lijkt het.
Is het wachten echt weg of sluipt het door de achterdeur weer naar binnen?
Een maand lang greep ik, wanneer ik moest wachten, niet naar mijn smartphone om de loze minuten te vullen. Zo ontdekte ik iets opvallends: we wachten niet steeds minder, maar juist steeds meer. In deze aflevering bespreek ik hoe ons constante zoeken naar afleiding van onze hele wereld een wachtkamer maakt.
2. Dit krijg je terug als je van Facebook gaat
Herken je dit? Je opent internet om even iets op te zoeken en je blijft een halfuur haken in je Facebooktijdlijn.
Er is een goede reden dat we het zo moeilijk vinden om van onze smartphones af te blijven, tijdens het wachten of zelfs tijdens het werk. Softwareproducten als Facebook zijn zo ontworpen dat we er verslaafd aan raken.
De communicatierevolutie verandert ons denken. Hoe weten we nog niet. Voor mij is mijn smartphone een bron van stress: hij vreet mijn concentratie aan en knabbelt hele stukken uit mijn dag. Net als veel anderen neem ik me voor om minder op Facebook te zitten, maar mensen zijn gewoontedieren en technologie die zó slim op onze gewoontes inspeelt, is moeilijk te weerstaan. Facebook en soortgenoten slokken onze aandacht op en leiden ons constant af. In plaats van zelf te kiezen waar we aandacht aan besteden, geven we hem uit handen aan de grootverdieners in Silicon Valley.
Dat is een probleem. Als niemand zich kan concentreren, kan niemand meer voor zichzelf denken. In deze aflevering hoor je waarom ik van Facebook ben gegaan en wat er toen gebeurde.
3. Hoe je je wél aan je goede voornemens kunt houden
Bedenken dat je van een gewoonte af wilt is één, het doen is vele malen moeilijker. Hebben bovenstaande luisterverhalen je geprikkeld om óók een paar gewoontes te doorbreken? In het laatste stuk vertel ik waarom dat zo moeilijk is, welke valkuilen je zeker moet vermijden, maar ook: hoe je de beste kans maakt om je gewoontes naar je hand te zetten. Wat zijn de sleutels als je je wél aan goede voornemens wilt houden?
Als je begrijpt hoe gewoontes in elkaar zitten, dan zie je voortaan het pushbericht en de Facebookmelding ook voor wat ze zijn: die prikkels zijn de haakjes, jij bent de vis, en de macht der gewoonte zorgt dat je hapt.
Ook rond gender heersen allerlei gewoontes
Bewustwording van hoe automatismes werken is stap één om er zelf meer controle over te krijgen. Dat geldt ook voor alle automatismes en gewoontes die er bestaan rond gender. Welke regels, geschreven en ongeschreven, dicteren hoe je je als man of vrouw hoort te gedragen, en welke hardnekkige gedachtepatronen gaan daarachter schuil? De komende tijd buig ik me over die vraag. Wil je er meer over lezen, bekijk dan de collectie Nieuw feminisme. En voor nu: bedankt voor het luisteren.
Meer lezen?
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
