/dc-useruploads-images/d23ba95b92e642aea527ec12e53ecfb4.png)
‘Naadloos reizen’, het is de utopie in zoveel sciencefictionverhalen. Beam me up, Scotty! Breng me in een flits naar een andere planeet!
En niet alleen in sciencefiction. Elon Musk beloofde al een raket waarmee je in een half uur naar de andere kant van de wereld komt.
Maar waarom is je verplaatsen zonder de reis eigenlijk onze droom?
Wat maakt onderweg zijn tussen plek A en plek B minder waardevolle tijd dan je bevinden op plek A of plek B?
Hoezo vinden we het reizen zelf niet van waarde?
In drie verhalen, die je kunt lezen of luisteren, vertel ik je over de gevolgen van ons gedroom over steeds sneller reizen, bijvoorbeeld op onze openbare ruimte.
Over de ratio achter de keuze om een auto te kopen om sneller te gaan terwijl je je op de fiets nou juist daadwerkelijk zonder reistijdverlies kunt verplaatsen.
En ik bespreek een alternatief voor de theorie dat sneller reizen altijd beter is.
Waarom de file zijn voordelen heeft
In de afgelopen decennia hebben we onze tweebaanswegen verbreed tot vierbaanswegen, onze vierbaanswegen tot zesbaanswegen, en ga zo maar door.
De belofte daarbij was altijd: het beperken van het fileleed. Minder reistijdverlies. Een betere doorstroming.
Er zitten meer mensen in hun auto op de snelweg dan ooit, die verder kunnen reizen, maar uiteindelijk niet eerder thuiskomen
In het eerste verhaal ga ik in op de gevolgen van dit miljardenverslindende beleid: er staan meer mensen in de file dan ooit. Want dat is wat extra asfalt doet. Er zitten meer mensen in hun auto op de snelweg dan ooit, die verder kunnen reizen, maar uiteindelijk niet eerder thuiskomen. Dat is niet per se een positieve ontwikkeling.
We spendeerden een groot deel van onze gasbaten aan asfalt om het fileprobleem te verminderen, en het werd alleen maar erger. Hoe dit kan? Een file is feitelijk niet meer dan een verschijnsel dat je ziet als een groot aantal mensen zich tegelijkertijd van A naar B willen verplaatsen. Als je de file beschouwt als een mechanisme dat het weggebruik reguleert, kun je de file gewoon met rust laten; het is geen écht probleem en dus ook niet iets om te bestrijden.
Over werkelijke snelheid
Hoe hard ga je eigenlijk in een auto, als je alle uren meetelt die je moet werken om die auto te kunnen betalen? In het tweede verhaal doe ik een berekening over die filosoof Ivan Illich hiervan in de jaren zeventig maakte.
Mijn conclusie: je snelheid wordt anno 2019 ongeveer gehalveerd. In plaats van 45 kilometer per uur – de gemiddelde snelheid van een auto in Nederland – rijd je nog maar de helft, niet heel veel sneller dan een fiets (en langzamer dan een elektrische fiets).
Wie regelmatig fietst leeft volgens onderzoekers van de Universiteit Utrecht ook nog eens langer. Als je die reistijd al als verloren tijd beschouwt, dan verdien je die weer zo’n beetje terug. Als je ook nog geniet van je ritje, dan krijg je er gewoon tijd van leven bij.
Een vervangend ideaal voor reistijdwinst: flow
Genieten van het onderweg zijn. Is dat in een verkeersmodel te vatten? Voor het derde verhaal zat ik een middag op het terras met planoloog Marco te Brömmelstroet van de Universiteit van Amsterdam. Hij denkt al jaren na over onderweg zijn en de beperkingen van het ideaal van reistijdwinst.
Hij vond een theorie die kan helpen verklaren waarom mensen bepaald gedrag vertonen als ze onderweg zijn, en die een alternatief zou kunnen vormen voor het idee dat mensen rationele wezens zijn die altijd maar zo efficiënt en snel mogelijk winst willen behalen.
Wat als we ons onderweg-zijn zouden optimaliseren niet om reizigers zich zo efficiënt mogelijk te laten verplaatsen, maar om zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk in de flow te laten zijn? Hoe ziet Nederland er dan uit? Je kunt trouwens ook oefenen om onderweg in de flow te zijn – daar hebben we het in een apart leesverhaal en discussie eronder over.
Meer luisteren?
Lees of luister: Wat hebben obsessie, eenzaamheid en onderhoud met elkaar te maken?
Vanaf nu verschijnt een selectie van de beste artikelen ook in audiovorm. Vandaag: omdat woorden onze gedachten sturen, en omdat ons denken bepaalt wat we doen, bespreek ik in deze serie luisterverhalen drie sleutelwoorden van deze tijd.
Angst en onzekerheid geven betekenis aan het leven. Ga ze niet uit de weg
Onze maatschappij staat intolerant tegenover onzekerheid en lijden. Dat leidt er toe dat te veel mensen een beroep doen op de geestelijke gezondheidszorg, stelt psychiater Damiaan Denys. Denys stelt daarom voor gezamenlijk na te denken over wat een goed en zinvol leven is, en daar vervolgens invulling aan te geven.
Lees of luister: Het mirakel van Moerdijk. Of: waarom het zin heeft om je te verzetten
Hoe houden we de planeet leefbaar? Hoe houden we sámenlevingen leefbaar? Dat zijn de grote vragen van deze tijd. Het nietige Moerdijk, een dorp dat allang verdwenen had moeten zijn, geeft een antwoord: houd de menselijke maat aan.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
