Over biodiversiteit en hoe het sterftij te keren is

Beste,

Er is altijd wel een groter probleem, een zichtbaarder probleem, of een groepje gerelateerde problemen dat je ergens eigenlijk niet los van kunt zien. Zoveel is mij wel duidelijk na drie jaar schrijven over ‘niet-menselijk leven’ – en zijn problemen.

Kernprobleem blijft dat er van alles vroegtijdig sterft door menselijk toedoen: koralen, vissen, insecten, mangrovebossen. En dat dat vroeg of laat ook onze economische belangen schaadt, waar het ons allemaal om te doen was.

Vaak vraag ik me hardop af: welke activiteit veroorzaakt de grootste problemen? Waar moet mijn – en dus jullie – aandacht heen? Wat stoppen we als eerst? Overbevissing, Dit is de oplossing voor vluchtelingen en hongersnood waar geen politicus het over heeft. microplastics, Er zit plastic in de lucht, er zit plastic in je poep. Tralala. oceaanverzuring, eutrofiëring? Valt er nog iets af te schuiven op agressieve zeesterren? Lees over het kwaad dat acanthaster planci heet. Waar is het overzicht? Waar is het taartdiagram?

Zei een milieukundige laatst:

‘Oh, je bedoelt die planetary boundaries van Johan Rockström?’

‘Rock-wie?’

Planeet met 9 problemen

Mijn klimaatcollega kende het al, Johan Rockström schreef ook een ‘Carbon law.’ er zijn meerdere TED-talks over, het is de basis van de ‘donuteconomie’ Bekijk een filmreeks over de donuteconomie. waar een tijdje terug iedereen mee bezig was – maar ik had het compleet gemist: de negen planetaire grenzen waar de mens binnen moet blijven voor een mensvriendelijke planeet, in taartpunten, inclusief urgentiekleur:

Een concept uit Zweden. Bovenstaand een eerste, zwaar bekritiseerde versie uit 2009. Er is ook een tweede versie uit 2015 Science: ‘Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet.’ en de derde variant staat op de planning voor 2020. Maar deze 22 mei, hoop ik – samen met infographicmaker Leon de Korte en milieukundige Sarah Cornell Wie is Sarah Cornell? van het Stockholm Resilience Centre – een soort versie 2.5 te publiceren. Want die dag vieren we de Internationale Dag van de Biodiversiteit!

Taartpuntjes zijn leuk, maar hoe gaat het concreet met al die biodiversiteit? Nou, daarover kwam deze maandag een 1.800 pagina’s tellend rapport uit van het IPBES – spreek uit: ‘ip’ als in ‘hip’ en dan bes – waar ik diezelfde meidag over uitwijd.

(IPBES, of het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten, is een soort IPCC, maar dan niet alleen voor het klimaat, maar voor álle planeetbedreigingen.)

Natuurtje factuurtje

Er is al veel te lezen en te zien over de wetenschappelijke tour de force van ruim 450 experts uit 50 landen, die sinds 2016 samen 15.000 verschillende bronnen bekeken en zo het meest volledige rapport over de staat van de natuur ooit optikten: het Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services.

Het rapport stelt dat er een miljoen verschillende soorten met uitsterven bedreigd zijn. Media vragen: hoe erg is dat?

• The Guardian: ‘Loss of biodiversity is just as catastrophic as climate change’ Lees over IPBES in The Guardian.
• Nature: ‘Humans are driving one million species to extinction’ Nature over IPBES.
• The New York Times: ‘Humans Are Speeding Extinction and Altering the Natural World at an ‘Unprecedented’ Pace’ IPBES in The New York Times.
• NRC: ‘Natuurtop in Parijs: soorten sterven in steeds hoger tempo uit’ Lees wat NRC schreef over IPBES.

Het grootste probleem is dat met het uitsterven van soorten er ook allerlei ecosysteemdiensten wegvallen, die die soorten leveren. Denk aan insecten die poep verwerken, plankton dat zuurstof maakt, mangrovebossen die kustlijnen beschermen, wormen die de bodem omwoelen, enzovoorts. In betogen om de natuur te ‘redden’ wordt het vaak gegooid op welbegrepen eigenbelang.

Deze gouden langoer is ook bedreigd. Zie de gouden langoer op de Rode Lijst van de IUCN. Geen idee wat zijn of haar functie is – het is de laatste vraag die in me opkomt als ik dit filmpje zie.

YouTube

Planeetcrisis voor beleidsmakers

Het IPBES-rapport was zelfs de opening van Nieuwsuur. Bekijk het IPBES-item op Nieuwsuur. Nederlandse biologen reageerden verheugd. Een verheugde bioloog op Twitter. De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten had al een reactie klaar: biodiversiteit, heel belangrijk, ze werkt eraan. Lees Schoutens reactie op het IPBES-rapport.

Ecoloog Patrick Jansen van de Universiteit Wageningen benadrukte daarop dat wat Schouten verstaat onder ‘eraan werken’ in de verste verte niet in de buurt komt bij wat IPBES stelt dat er gebeuren moet om het sterftij te keren.

Want IPBES wil naar een economie toe waar productie nooit ten koste gaat van biodiversiteit. Een rapportsamenvatting van veertig pagina’s moet hiertoe houvast bieden aan beleidsmakers. Maar liefst 132 landen keurden dit werkje de afgelopen dagen zin per zin goed.

Hoe ziet zo’n economie eruit? Volgens planeettaartman Johan Rockström himself zijn er sowieso vijf maatregelen die ambtenaren aller landen nemen moeten om zowel iedereen uit de armoede te trekken, als rekening te houden met de negen grenzen aan onze consumptiedrift.

Hij gaf er laatst een TED-talk over.

YouTube

Op de hoogte blijven van m’n avonturen in niet-mensland? Ik schrijf over die andere 99 procent van de wereld: van pluizige pauwspin tot mens-varken-hybride. In deze mail houd ik je geregeld op de hoogte van vragen die ik heb, stukken die ik schreef of mooie wetenschapsverhalen van anderen. Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse mail