Een van de charmes van het voetbal of een van ergernissen van het voetbal, het hangt af van je perspectief, is dat de belangrijkste spelregels van het spel al decennialang hetzelfde zijn.

Sinds 1926, toen de buitenspelregel werd is er maar één grote spelregelwijziging geweest: het verbod op de terugspeelbal op de keeper uit 1992 (waar ik vorig jaar Verder is de sport die jij en ik nu spelen en kijken, grotendeels dezelfde als die je ouders en je grootouders speelden en keken.

Kleine spelregelwijzigingen zijn er wel vrij vaak. Vorig jaar nog veranderde de regel bij de aftrap. Sindsdien mochten spelers de bal vanaf de aftrap in de middencirkel ook naar achteren spelen. De oude regel verbood dat: de eerste balaanraking moest richting het vijandelijke doel zijn.

In de praktijk was dat een nutteloos ritueel. Elke aftrap vergde twee spelers: de een om de bal het verplichte tikje naar voren te geven, de ander om de bal vervolgens naar een ploeggenoot op eigen helft te spelen. De nieuwe regel schrapt dat nutteloze verplichte tikje naar voren.

Begin maart voerde de International Football Association Board (IFAB) tien nieuwe, kleine door. Die regels gingen op 1 juni in. Op het WK voor vrouwen, dat dit weekend begint, beleven de nieuwe regels de facto hun première. Ingrijpend zijn ze niet. Toch zullen sommige regels tot verwarring leiden.

Vandaar: een korte uitleg van de vermoedelijk vaakst voorkomende en meest ingrijpende kleine

1


De nieuwe doeltrapregel

De ingrijpendste en zichtbaarste regelwijziging is de nieuwe doeltrapregel. Spelers mogen voortaan een doeltrap aannemen in het strafschopgebied, waar voorheen de bal eerst uit het strafschopgebied moest zijn. was de bal in het spel.

In de oefenwedstrijd van het Nederlands elftal tegen Australië van afgelopen zaterdag deed zich al in de tweede minuut zo’n nieuwe scène voor. Oranjekeeper Sari van Veenendaal neemt de doeltrap en rechtsback Desiree van Lunteren ontvangt de bal binnen ‘de zestien’.

Keeper Van Veenendaal speelt rechtsback Van Lunteren in.

Er is nog wel een restrictie: de tegenstander moet buiten het strafschopgebied blijven totdat de doeltrap is genomen. Zodra de doeltrap is genomen (vrijwel altijd door de keeper), mogen ze op de bal afstormen. De vraag is hoe ploegen zich aan de regel zullen aanpassen.

De Duitse voetbaltrainer en tactiekspecialist denkt dat de nieuwe regel een voordeel is voor de opbouwende ploeg. Druk zetten wordt lastiger voor de tegenstander, omdat de opbouwende ploeg enkele meters gratis ruimte (en tienden van seconden tijd) heeft. De tegenstander moet immers buiten het strafschopgebied blijven.

Die paar meter winst lijkt weinig, maar die tienden van seconden extra tijd zijn waardevol. dat bepaalde ploegen hiermee gaan werken. Het kan het voetbal zelfs structureel veranderen: minder lange ballen, minder knokken om de ‘tweede bal’, meer ‘verzorgd’ voetbal, het Duitse blog Cavanis Friseur kapper’).

In Brazilië is de nieuwe regel eerder in gebruik genomen. Daar gebruikte Athletico Paranaense de mogelijkheden om de opbouw

Voor fijnproevers kan het interessant zijn om te zien hoe Oranje op het WK omgaat met de doeltrap. De scène hierboven met Van Veenendaal en Van Lunteren, die zich geen raad wist met de bal, was ook de staf van Oranje opgevallen. Keeperstrainer maakte er een aantekening van, zoals in dit screenshot is.

Zie rechts de aantekening over de scène op minuut 1:24 en ‘DvL’ (Desiree van Lunteren) - dat betrof de doeltrap die ik hierboven beschreef.


De scheidsrechter is geen ‘dood object’ meer (of niet altijd)

De scheidsrechter gold tot voor kort in het spel als ‘dood object’. De term ‘dood object’ stond nergens maar iedereen snapte wat ermee bedoeld werd: als de bal de scheidsrechter raakt, gaat het spel door alsof er niets is gebeurd, hoezeer de spelsituatie ook is veranderd. Dat leidde regelmatig tot ergernis, bijvoorbeeld als een aanval werd onderbroken doordat de bal tegen de scheidsrechter kwam.

Die regel is nu aangepast. Als de andere ploeg na balcontact met de scheidsrechter in balbezit komt, als er een doelpunt valt of een gevaarlijke aanval ontstaat, moet de scheidsrechter het spel stoppen. Hij moet dan de bal aan de ploeg geven die in balbezit was voordat de bal de scheidsrechter raakte.

Ook hiervan was tijdens de oefeninterland Nederland-Australië een goed voorbeeld te zien. De Australische Lisa de Vanna speelde de bal tegen scheidsrechter waardoor Nederland de bal kreeg. Foster floot en gaf de Australiërs – conform de nieuwe regels – een vrije bal.

Lisa de Vanna speelt de bal tegen de scheidsrechter...

Het leidde tot verbazing en irritatie bij de commentator, toeschouwers en bij de Oranjespelers, vermoedelijk omdat ze niet wisten dat de nieuwe regel gold of hoe die in elkaar stak.

...en Jackie Groenen en Stefanie van der Gragt snappen weinig van de beslissing van de scheidsrechter.

Vorige maand kwam overigens de best denkbare illustratie van het nut van de nieuwe regel. Toen werd scheidsrechter Maurice Paarhuis toen hij de bal in de goal caramboleerde bij de wedstrijd tussen Harkemase Boys en Hoek (zie de video hieronder).

Consternatie en verontwaardiging alom. Begrijpelijk natuurlijk, maar de regels waren helder: de scheidsrechter is een ‘dood object’, dus was de goal rechtsgeldig. Onrechtvaardig voelt het wel. Vanwege dit soort voorvallen is de regel aangepast.

Overigens: onder de nieuwe regels volgt in zo’n situatie als die van Paarhuis bij Harkema-Hoek een vrije bal voor de keeper.

YouTube
Zie hier hoe de scheidsrechter scoorde tijdens Harkemase Boys-Hoek.


Een aanvaller mag niet meer in het muurtje staan

De afgelopen jaren zijn ploegen steeds vindingrijker geworden met vrijetrapvarianten. Een van de voorlopers was de Deense ploeg FC Midtjylland, die van vrije trappen een studieproject maakte en vaak met creatieve vondsten kwam.

Een daarvan was een eigen muurtje achter het muurtje van de tegenstander plaatsen bij een vrije trap op een gevaarlijke plek. Doel: de bal zoveel mogelijk aan het zicht van de keeper te onttrekken.

YouTube
Kijk op 1:01 naar deze variant.

Andere ploegen hanteerden simpelere varianten: vaak stelde een aanvallende speler van de ploeg zich op in de muur van de tegenstander met de bedoeling de keeper te hinderen. Gevolg: veel geduw en getrek en regelmatig een doelpunt.

Dit ga je tijdens het WK dus Spelregelcommissie IFAB heeft besloten dat dit niet meer mag. Als een ploeg bij het verdedigen van een vrije trap een muurtje opstelt van drie spelers of meer, moeten de spelers van de aanvallende ploeg minimaal een meter afstand houden.

Of de variant van Midtjylland hierboven dan nog mag? Alleen als het extra muurtje op meer dan 1 meter afstand staat op het moment dat de bal wordt gespeeld. Dat lijkt in de video hierboven niet het geval. Hoe dan ook: deze nieuwe regel kan weleens onduidelijk worden.

Verdere regelwijzigingen

De drie regels hierboven zijn vermoedelijk de opvallendste wijzigingen, maar

  • Trainers, assistent-trainers en verzorgers kunnen nu ook gele en rode kaarten krijgen. Bijvoorbeeld als ze de scheidsrechters uitschelden. Tot nu toe kon de scheidsrechter maar twee dingen doen: toespreken of wegsturen. Dat maakte zijn werk soms lastig: wegsturen is een zware straf, maar je wilt ook niet blijven
  • De handsregel is aangepast: wordt de bal via de hand van een speler in het doel gewerkt, ook al gebeurt dat niet opzettelijk, dan keurt de scheidsrechter de goal af. Dit zal zich zeer zelden voordoen.
  • Bij de definitie van een handsbal is het criterium ‘opzettelijk’ aangescherpt. Al begrijp ik eerlijk gezegd niet precies hoe dat gaat uitpakken. Ook scheidsrechter Dennis Higler, die ik erover belde, zag niet direct voordelen. Op het WK gaan we merken hoe deze regel in de praktijk wordt geïnterpreteerd.
  • Wissels moeten het veld verlaten op de dichtstbijzijnde plek. Ze hoeven dus niet naar het midden van het veld, zoals gebruikelijk was. Dit levert minder tijdverlies op.

Met dank aan Jan ter Harmsel, Dennis Higler, Petra Tabarelli, en Ben van Maaren.

Meer lezen?

Ode aan de scheidsrechter, de hi-ha-held van het voetbalveld. In maart schreef ik een stuk over Dennis Higler en het denkwerk achter zijn functioneren als scheidsrechter. De moeite die scheidsrechters en voetbalbonden steken in het opstellen en handhaven van de voetbalregels is zwaar onderschat, concludeerde ik na enkele keren met Higler te hebben gesproken. Lees het stuk hier terug. Hoe Sepp Blatter (ja die Sepp Blatter) het voetbal redde van de vervelingsdood. Vorige zomer schreef ik over de invoering van de terugspeelregel in 1992. In die tijd bestonden er grote zorgen bij de voetbalbonden of het voetbal nog wel een aantrekkelijke kijksport zou zijn, omdat spelers de bal eindeloos konden terugspelen op de keeper, en dat ook deden, als ze voorstonden. Achteraf is zelfs nauwelijks voor te stellen hoe ploegen überhaupt nog wedstrijden konden verliezen nadat ze eenmaal op voorsprong waren gekomen. Want: je kon eindeloos terugspelen op de keeper. Een man zette zich met name in voor een oplossing: de later zo gehate Sepp Blatter. Lees het stuk hier terug.