Beste,

‘Ik ben coronamoe’, hoor ik al een paar maanden in mijn omgeving. Geen tijd, zin of energie meer om de krant te spellen, de laatste onderzoeken te kennen, de cijfers dagelijks te volgen.

Ik snap die vermoeidheid wel. We zitten al meer dan een half jaar met het virus opgescheept en er is bijna niet meer wijs te worden uit de stortvloed aan berichtgeving.

Daarom zette ik zeven belangrijke inzichten op een rij over coronacijfers. Zaken die mij – als correspondent Ontcijferen – zijn opgevallen de laatste tijd.

Hier zijn ze:

  1. Er zijn tot wel twee keer zo veel mensen overleden als geregistreerd.
  2. Nee, die sterfte was waarschijnlijk geen ‘dor hout’.
  3. De levensverwachting van oudere mensen is sowieso hoger dan je misschien denkt.
  4. Volgens de richtlijnen testte Nederland de afgelopen tijd voldoende (tot vorige week).
  5. Het aantal coronagevallen was een zware onderschatting.
  6. Er is nog veel onzeker over immuniteit.
  7. Je kunt de aanpak van verschillende landen heus wel met elkaar vergelijken.

Er was in geen ruimte voor álle kennis die in het afgelopen half jaar is opgedaan. Gelukkig verschijnen er wereldwijd geweldige publicaties, die toegankelijk op een rij zetten wat de stand van zaken is.

Een greep:

Heb jij goede dingen langs zien komen? Deel je lees-, luister- en kijktips in de bijdragesectie

Een econometrische fittie

Een tijdje geleden publiceerde collega Maite Vermeulen een stuk over een belangrijke theorie in haar vakgebied: de migration hump. Die stelt dat méér mensen migreren als een land zich meer ontwikkelt.

Maar een nieuw paper stelde dat die theorie niet klopt. Er is misschien wel een correlatie, stelden de auteurs, maar nog geen causaliteit. De data zouden tot dan toe verkeerd zijn geanalyseerd.

Toen kwam de volgende plot twist. Want gerenommeerd onderzoeker Michael Clemens stelde weer: dat paper was gestoeld op een econometrische denkfout. Snap je ’m nog?

Maite legt het in uitgebreid uit. En werpt een belangrijke vraag op: hoe ga je als journalist om met wetenschap?

Want uiteindelijk zul je nooit álles kunnen begrijpen. Bij die discussie over de migration hump moest je echt een stevige achtergrond in econometrie hebben om het te snappen. Zelfs dan had je de fout kunnen missen. Ikzelf ben econometrist en viste de fout er niet uit toen ik het paper voor de eerste keer las.

Twijfel en vertrouwen

In onder Maites artikel deelde ik nog twee gedachten.

Ten eerste zie je in het voorbeeld van Maite – en al helemaal met de wetenschap over het coronavirus – wetenschap live ontstaan. Normaliter worden er papers gepubliceerd, discussies gevoerd, onderzoeken bijgeschaafd. Er wordt gebotst, maar vaak buiten het zicht van de meute.

Uiteindelijk ontstaat een wetenschappelijke consensus. Dat betekent niet dat iedereen het met elkaar eens is – wetenschap is gestoeld op twijfel en dat is maar goed ook – maar dat het bewijs zo overtuigend is dat er (voorlopig) niet aan de conclusie getornd kan worden.

Hoe schrijf je over wetenschap die nog niet af is? Bij corona probeer ik duidelijk te zijn over de onzekerheden. Dit weten we wel, dit nog niet. En dan maar geduld hebben...

De moderne samenleving is gestoeld op vertrouwen, anders zou niemand meer kunnen functioneren

Ten tweede is gezonde twijfel goed, maar op een gegeven ogenblik moet je ook kunnen vertrouwen. Wat je beroep ook is en wie je ook bent, je kunt onmogelijk alles uitzoeken en snappen. Daar heb je de tijd niet voor en de expertise niet.

De moderne samenleving is gestoeld op vertrouwen, anders zou niemand meer kunnen functioneren. Ik snap ook niet hoe de auto precies werkt, en toch ga ik achter het stuur zitten. Omdat ik vertrouw op de garage die de APK-controle heeft gedaan.

Zo is het ook bij wetenschap: je hoeft het zelf niet altijd te kunnen doorgronden, als het controlemechanisme maar op orde is. Daar is absoluut wat aan te verbeteren (vandaar ook veel discussie over peer review, publication bias, etc.).

Maar de discussie over de migration hump is juist een voorbeeld van het controlemechanisme dat wél werkt. Wetenschappers die flink met elkaar in discussie gaan over technische details. En nu maar afwachten tot ze eruit zijn.

Tot slot...

dat ik eind september Strangers in Their Own Land van Arlie Hochschild zal bespreken. Dat wordt begin oktober. Genoeg tijd, dus, om het boek ook te lezen. Doe je mee?

Deze nieuwsbrief liever in je inbox? Als correspondent Ontcijferen onderzoek ik de getallenwereld. In mijn wekelijkse mail houd ik je op de hoogte van wat ik schrijf, hoor en lees. Een vast onderdeel: #NerdAlert, voor de getallenliefhebbers.
 Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief