Luisteren: Ik ging op zoek naar de Nigeriaanse generatormaffia. Want ook aan slechte stroom kun je grof geld verdienen

Beste luisteraar,

Je kunt zo gaan luisteren naar het derde deel uit onze vierdelige podcastserie Never Expect Power Always, van Maite Vermeulen en mij, Jacco Prantl.

Veel van de interviews die we laten horen zijn in het Engels en we hebben ervoor gekozen om deze interviews niet te vertalen, maar op plekken waar het moeilijker te verstaan is vertelt Maite je de informatie die je nodig hebt om het verhaal toch goed te kunnen volgen. Als je het fijner vindt, staat er ook een volledig transcript op decorrespondent.nl/nepa. Hier vind je de pagina met alle afleveringen.  Daar kan je ook veel achtergrondinformatie vinden over de podcast, met geweldige infographics van onze collega Luka van Diepen.

Veel plezier!

De vorige keer in Never Expect Power Always…

Oroma Oyewole: Please don’t touch anything.

Maite Vermeulen: Alright. Oh... The buttons look like I wanna touch them.

Oroma: Don’t touch anything.

We zagen hoe Nigerianen nooit van NEPA, zoals ze hun stroomvoorziening noemen, op aan kunnen. Luister hier naar aflevering 1 van ‘Never Expect Power Always’.

Wale: NEPA are not really trying at all. They are not doing their work at all.

Maar hoe werkt een elektriciteitsnet eigenlijk?

Umar Saliu: So if it’s red at this point it’s telling us, it’s in closed position.

Maite: And that’s good?

Umar: Yeah. It’s closed means it’s on and power is flowing through.

Ik leerde over de drie belangrijke schakels die moeten samenwerken om stroom uit mijn stopcontact te krijgen: opwekking, transmissie en distributie. Luister hier naar aflevering 2 van ‘Never Expect Power Always’.

Ik nam jullie mee langs elke schakel van dit net, om te zien waar het in Nigeria eigenlijk misgaat. Zo probeer ik dit land, waar ik twee jaar gewoond heb, beter te begrijpen – en hopelijk iets meer te leren over wat vooruitgang van een land nu eigenlijk behelst.

We zagen hoe er veel te weinig elektriciteit wordt opgewekt…

Oroma: Nigeria has what? The 8th largest reserves in the world. We need to monetize the gas, the amount of flared gas that’s happening, you know, in the Niger Delta is ridiculous.

…hoe de transmissie van elektriciteit nog altijd in handen is van de overheid, die met gigantische verliezen blijft zitten…

Lamin Adebola: Yeah, the losses are with the government.

…en hoe de energieleveranciers, die hier Disco’s worden genoemd Lees hier meer over de Nigeriaanse energieleveranciers. geen idee hebben hoeveel stroom hun klanten eigenlijk gebruiken – laat staan of ze betalen.

Adeoye Fadeyibi: Today we sit in the twenty-something percent.

Maite: So about a fifth of the electricity that people use that you provide is not being paid for?

Adeoye: In this network, is not being paid for that we know, right?

In elke schakel van het Nigeriaanse net gaat dus van alles mis. Maar elke schakel heeft ook de andere nodig om haar problemen op te lossen.

Adebola: Like in proverbs they say, ‘it takes two to tango’. Okay, in power industry it takes four to tango.

Maar waarom lukt dat samenwerken niet?

In deze aflevering wil ik kijken naar de Nigeriaanse overheid, die ondanks de privatisering van het net in 2014 Lees hier meer over de privatisering van het Nigeriaanse stroomnet. nog altijd een heel grote rol speelt. Waarom lukt het haar niet om NEPA vlot te trekken? En: wil ze dat eigenlijk wel? Of zijn er misschien ook mensen die er baat bij hebben dat de stroom in dit land niet werkt?

Ik ben Maite Vermeulen, en dit is aflevering 3 van Never Expect Power Always: geef de maffia maar de schuld.

Maite: Test, test, test, test. Goedemorgen. Nou, zoals jullie horen zit ik in de taxi nu. Ik ben op weg naar de Future Energy Nigeria Conference. Bekijk hier de website van de conferentie. Ik hoop dat ik daar wat meer antwoorden ga vinden. Volgens mij gaat het een plek zijn waar iedereen uit de hele elektriciteitssector bij elkaar komt om te praten over wat er misgaat en om te praten over hoe dat beter moet.

Als ik naar het programma kijk, dan voel ik me ontzettend incapabel. Ik heb geen idee waar het over gaat. Ik zie panels met titels als ‘What will recapitalization achieve for the Nigerian power industry?’, ‘How can Discos utilize the provisions of the eligible customer declaration?’ Deze is ook mooi: ‘From the perspective of the regulator, what has been the success of the meter asset provider regulation’, nou ga zo maar door. Maar er zijn ontzettend veel mensen van overheid, van bedrijven, van investeerders, banken, aanwezig, dus ik ben heel benieuwd wat we gaan aantreffen.

Programmadirecteur Future Energy Nigeria: Good afternoon, everybody. Thank you so much for making it to Future Energy Nigeria. Honorable minister, senators, ambassadors, governors, CEOs of utilities, state presidents, captains of industry, all protocols observed. Good morning, or good afternoon, my name is Yalisa and I am the program director for Future Energy Nigeria.

Ik zit in een soort balzaal in het chicste hotel van Lagos: Eko Hotel. Het is zo’n plek waar je, als je de brede marmeren trappen van de entree opklimt, eventjes overal ter wereld zou kunnen zijn – Singapore, Sydney, Madrid. De gangen zijn er ruim, glimmend, er zijn goudkleurige balustrades die uitzicht geven op een tuin vol tropische bloemen, waar rond een zwembad mensen cocktails drinken op hemelbedden.

De staf draagt bordeauxrode gilets over witte overhemden, op vers geperste pantalons. Er is een rooftop bar, een nachtclub, een Aziatisch restaurant en een Irish pub. En er zijn dus zalen, zoals die waarin ik nu zit, waar de crème de la crème van de Nigeriaanse elite kan samenkomen om het te hebben over de toekomst van elektriciteit in hun land.

Applaus.

Ik zit hier al sinds 9.00 uur vanochtend, maar het is middag als het programma eindelijk begint. Op zich niets vreemds in Nigeria, want hoogwaardigheidsbekleders laten hier graag op zich wachten. Het is inmiddels halfeen ’s middags als de minister van Energie eenmaal het podium beklimt. Dan verwacht je ook wat.

Saleh Mamman: I therefore welcome everyone of you as active stakeholders within and outside Nigeria, and urge you to be frank in your deliberation for accelerated development of the greater...

Mompelend en haperend leest de minister zijn speech voor van een papiertje, zonder het publiek maar één keer aan te kijken. Hij gaapt nog net niet. Alles bij elkaar duurt de spreekbeurt minder dan tweeënhalve minuut. Ik krijg hier niet echt de indruk van een inspirerend leider.

Mamman: ...modern energy for all by 2030. I thank you so much.

Maar goed, laat ik niet te snel oordelen. Er staat nog een heleboel op het programma, en er lopen hier honderden mensen rond die mij misschien antwoord kunnen geven op mijn vraag: waarom komt er zo vaak geen stroom uit mijn stopcontact?

Ik schuif maar eens aan bij wat paneldiscussies en ik hoor de ene na de andere gefrustreerde spreker...

Panelspreker 1: The foundation in general of the sector is swampy or poor, and trying to build on swampy land or poor foundation just adds more issues to the sector.

Panelspreker 2: For crying out loud, millions are wasted along the line.

Panelspreker 3: The question we have to ask is: what is it that is attractive about our market that capital should come to it? ’Cause if it were attractive, we wouldn’t have to invite capital in.

Ik hoor sprekers die de boel proberen te lijmen…

Panelspreker 4: So I would encourage all of the parties, the Discos, the regulator and everyone that we are all on the same side. We want to make this work and we want to make money doing it.

Panelspreker 5: I want to encourage us as Nigerians to make it possible for us to make Nigeria to work.

Soms staan de discussies zo bol van het jargon dat ik nauwelijks weet waar we het over hebben. Ik bedoel, neem deze spreker:

Panelspreker 6: And how did you recover your investment? It is very easy, the revenue requirement is the regulatory asset based by the WAPP plus the depreciation that’s the OPEX, plus the pass through halls of TCN and generation. No more, no less. So it’s a very easy formula.

Ja, ja, heel simpel inderdaad. Als je wilt weten wat de revenue requirement is, doe je gewoon de regulatory asset van de WAPP plus de afschrijving van de OPEX, en natuurlijk de pass through halls van TCN en generation… Right…

Maar wat me na twee dagen op de conferentie vooral begint op te vallen, is hoe iedereen elkáár de schuld geeft.

Maite: Nou, ik loop hier nu twee dagen rond op de Future Energy Conference Nigeria. En wat me eigenlijk het meeste opvalt, is dat het zo’n vingerwijzen is. Elke speler in de sector wijst eigenlijk naar de ander om te zeggen: nee, maar dat is daar, daar gaat het mis, bij die ander.

Maar ondertussen kunnen ze allemaal niet zonder elkaar. Dus het is een soort gedwongen huwelijk dat totaal, totaal uit de hand is gelopen in een chaos, waarin het ook niet meer duidelijk is wat er nu als eerste moet gebeuren, omdat er op álle vlakken dingen moeten gebeuren.

De Disco’s bijvoorbeeld – de energieleveranciers – krijgen er volop van langs van de opwekkers en de transmissiemensen.

Panelspreker 7: The Discos threatened with force majeure, different litigations and I was like: come, are you guys really ready for business?

Panelspreker 8: CTC just encourages the Discos to be more lazy.

Panelspreker 9: I also tell the distribution companies that you started—it is the fire you started that has engulfed you now.

Panelspreker 10: I’m appealing to Discos if you’re here and if they’re not here, whoever is their friend, please speak to the Discos, because the market can no longer wait for them.

En de Disco’s op hun beurt, proberen zich weer te verdedigen door de schuld terug te schuiven.

Panelspreker 11: I wouldn’t want to leave here without setting one record straight. It is not all negative for the Discos.

In het Engels hebben ze hier een mooi woord voor: the blame game. Als het niet zou gaan om de economische vooruitgang van miljoenen mensen, zou het hilarisch zijn, een soort klucht – zo gebrand is iedereen om z’n eigen gelijk te halen. Om te laten zien dat het probleem niet in hún deel van het net zit. Waar gáát dit over, vraag ik me af.

Ik besluit de mensen op deze conferentie te vragen naar dit constante gelijk halen. Herkennen zij het vingerwijzen dat ik zie in hun sector?

Ahmad Rufai Zakari (speciaal adviseur van de president voor infrastructuur): I will say yes, there have been many disagreements among market players.

Sanusi Ohiare (uitvoerend directeur Rural Electrification Agency): There’s a lot of back and forth and finger-pointing.

Lamin Adebola (algemeen directeur TCN): Maybe people call that finger-pointing, but we need to expose it to the public, so that people can now debate it.

Adeoye Fadeyibi (CEO Eko Distribution Company): So, usually that is a globally proven methodology.

Maite: Finger-pointing?

Fadeyibi: Yes! Of which Mr. Donald Trump is one of the great ones. He’s really great at it... And you see that it works.

Jose Guerra (energieconsultant): So this is where the status quo. No one is happy. Everybody is blaming to each other, trying to survive in an environment which is very, very complicated.

Eigenlijk ontkent niemand die ik spreek dat er veel naar elkaar gewezen wordt. Maar waarom gebeurt dat dan steeds? Het lijkt me namelijk niet echt een constructieve houding. Er zijn tig onderzoeken die laten zien dat mensen en organisaties die ánderen de schuld geven minder leren en slechter presteren ten opzichte van mensen die gewoon verantwoordelijkheid nemen voor hun fouten. Waarom wordt er hier niet gewoon samengewerkt?

Daarop heeft doctor Joy Ogaji een interessant antwoord.

Joy Ogaji: I’m Dr. Joy Ogaji, the executive secretary of the Association of Power Generation Companies Nigeria. Bekijk hier de website van de Association of Power Generation Companies.

Maite: And from what it seems like I just heard on the panel, is that there’s often a lot of finger-pointing in the Nigerian power sector about who’s doing it wrong. And what is your view on what’s going wrong in this sector?

Ogaji: So I think, if there’s a lot of finger-pointing, I was telling somebody jokingly, that if the classmates are now finger-pointing and fighting each other, that means the class monitor is outside, because if the monitor is in, he will make sure that there is order—there is orderliness in the class. So I think we call on our class monitors to come back to the class, and put the class in order.

Maite: And who is that in this case?

Ogaji: In this case, we have the regulatory and the policy heads.

Maite: And that’s on the government’s side.

Ogaji: Yes. The regulator is NERC and the policy is the Ministry of Power.

De overheid, zegt Ogaji, moet haar rol gaan pakken – moet leiderschap gaan tonen om de sector vlot te trekken. En met dát vingerwijzen zijn alle organisaties het dan wel met elkaar eens. De overheid hield na de privatisering nog belangrijke functies in handen – maar laat het daar nu echt afweten.

Specifiek komt de meeste kritiek op het overheidsorgaan NERC: de Nigerian Energy Regulatory Commission. We hadden het er in de vorige aflevering al even over: Luister hier naar de vorige aflevering. dit is het overheidsorgaan dat de prijs van de energie vaststelt.

En de kritiek die eigenlijk iedereen deelt komt hierop neer: de NERC houdt de prijs voor elektriciteit veel en veel te laag. Dat doen ze naar eigen zeggen om energie betaalbaar te houden voor de burger. Maar het tarief dat gevraagd mag worden is niet genoeg om de kosten van energieopwekking en -transport te dekken. En dus zitten de bedrijven in de energiesector al sinds de privatisering zonder een cent winst. En willen ze niets liever dan een ‘cost-reflective tariff’ – misschien wel de meest gehoorde term op de conferentie.

Panelspreker 12: First of all, we have to provide cost-reflective tariff.

Sanusi Ohiare (uitvoerend directeur Rural Electrification Agency): The Discos are saying ‘hey, we need a cost-reflective tariff’.

Panelspreker 13: And there’s no way the power sector can be sustainable if we don’t have cost-reflective tariff.

Panelspreker 14: Come up with your cost-reflective tariff, let every damn person pay his bill. Come up with a cost-reflective tariff for the nation.

Helen Brume (hoofd energie bij Union Bank): Number one, there has to be a more cost-reflective tariff. I mean, if you think about what we pay for power in Nigeria compared to even our neighboring West African countries, we’re clearly subsidized.

Dat klopt, in Nigeria betaal je minder voor je stroom dan in andere West-Afrikaanse landen. Omgerekend kost elektriciteit je in Nigeria rond de 7 eurocent per kilowattuur. In Nederland is dat ongeveer 22 eurocent . Maar relevanter is het natuurlijk om Nigeria te vergelijken met omliggende landen. In Ivoorkust is het bijvoorbeeld 15 cent, in Senegal 20 cent, in Liberia 32 cent. In elk grafiekje dat ik vind van stroomprijzen in de regio bungelt Nigeria onderaan.

Dat is natuurlijk fijn voor de gemiddelde Nigeriaan, die toch al moeite heeft om rond te komen. Behalve dat de bedrijven die de sector runnen geen cent overhouden om het net te verbeteren.

Want nóg een grafiekje waarin Nigeria standaard onderaan bungelt ten opzichte van de rest van de regio: de betrouwbaarheid van het net. Volgens data die het Nigeriaanse net zelf rapporteert is er per klant gemiddeld 742 uur stroomuitval per jaar – dat is zo’n beetje een hele maand.

De Wereldbank berekende dat het om nog veel meer uitval gaat: zo’n 4.600 uur per jaar, oftewel meer dan zes maanden. Daarmee staat Nigeria strak onderaan voor héél Afrika. Op plaats twee staat buurland Niger, met gemiddeld 1.400 uur uitval per jaar. Dat is dus een derde van de uitval waar Nigerianen mee te maken hebben.

Moet dat tarief dan niet gewoon omhoog?

Mahmud Suleiman: Okay. My name is Dr. Mahmud Suleiman. I’m the head strategy and business excellence of uh, Kaduna Electric Distribution Company.

Dit is doctor Mahmud, een hoge pief bij een van de elf Disco’s, de energieleveranciers in Nigeria. Een privaat bedrijf dus. Hij legt me uit hoe het precies zit met het tarief dat hij mag vragen aan zijn klanten. Dat tarief is vastgesteld door de NERC in 2015, vlak na de privatisering.

Maite: So that means the regulator says you can’t charge more for electricity.

Mahmud: Yes! Yes. So what we’ve been charging is a regulated price, you know, they fix and it doesn’t get reviewed. For instance, the tariff we’re charging our customers today is the tariff that was set in 2015, when the dollar was just around 197 Naira to a US dollar.

Maite: Wow! That’s very different.

Met de huidige wisselkoers krijg je namelijk nog veel minder dollars voor je naira: inmiddels is het zo’n 380 naira per dollar. Hier vind je de meest recente wisselkoers. Dat is dus niet bepaald gunstig voor investeerders.

Mahmud: So, how do you go to Europe and convince an investor to come in and bring in his capital, when he knows that clearly you cannot recover? Even though the difference ought to be computed by NERC and then every six months, they need to release a minor review.

Maite: So every six months, they should set a new updated price, basically?

Mahmud: Yes, just to adjust the macroeconomic indicators every six months. But since 2015 they’ve not implemented a minor review. Bekijk hier de rapporten van de NERC.

Maite: Why not?

Mahmud: I think they are more concerned about the impact it would have on end user tariffs. And it was a period when the country was going in recession, the oil price at that time fell and that has an effect on the exchange rate, it shot up. If they were to implement it would more than double, the end user tariff. And it was, it’s difficult for them, you know, but...

Maite: They were scared people would get angry at the government.

Mahmud: Yes! Of course, of course, of course.

Ik merk dat mijn mond openhangt tijdens dit gesprek – de overheid zóú de elektriciteitsprijzen dus elk halfjaar moeten herzien. Maar dat is sinds 2015 niet gebeurd. En dus zijn ze ontzettend laag gebleven, waardoor een bedrijf als dat van doctor Mahmud sinds de privatisering nog geen winst heeft gemaakt.

Het lijkt me tijd om eens aan te kloppen bij de NERC, dat overheidsorgaan. En jawel, ook zij lopen rond op de conferentie.

Maite: Can you say ‘test’ once?

Abba Ibrahim Terab: Test once.

Maite: Yeah, alright that’s fine. Yeah. Alright.

Terab: I am Abba Ibrahim Terab, the principal manager tariffs and rates with the Nigerian Electricity Regulatory Commission.

Maite: That’s a long title. What does the Regulatory Commission do?

Terab: The Regulatory Commission is the agency of government responsible for coordinating and approving standards, and also licensing customers, operators in the electricity industry in Nigeria to generate, transmit and distribute electricity to customers.

Maite: And your specific role is in tariffs?

Terab: Yes, my specific role is in tariffs and rates.

Maite: I’ve heard a lot of people at this conference today who are not happy with the tariffs.

Terab: Yeah – I mean, depending on who you ask. If you ask the customers, I’m not sure they are still not happy with the tariffs. They still feel they are paying for electricity that maybe they are not getting. Then from investors’ perspective, yes, they might not be happy with the tariffs, but if they understand the framework, they read the regulations we have in place have already taken care of some of the concerns they have.

Meneer Terab is duidelijk een mediagetrainde ambtenaar – hier staat iemand die je zo eloquent kan platlullen met jargon dat je voor niet meer van achter kunt onderscheiden. Ongeveer elke derde zin begint hij met ‘I wouldn’t call it’ of ‘I wouldn’t say’, om vervolgens een wollig verhaal op te hangen over hoe de NERC op basis van ‘indicatoren’, ‘provisies’ en ‘reguleringen’ wel degelijk bezig is om een beter tarief vast te stellen.

Maite: So do you think if you increase tariffs that people will not be willing or able to pay?

Terab: I wouldn’t say people will not be willing or—to pay, because customers are willing to pay for services that are available. So tariff increase is a—I wouldn’t want to call it a tariff increase, it is a tariff review that we have, process that we have.

Na een tijdje geeft hij dan toch wel toe dat er inderdaad iets moet veranderen aan het tarief – natuurlijk wel nadat hij eerst nog even heeft gezegd ‘I wouldn’t say…’

Terab: I wouldn’t say there is an intervention from government, but of course going forward, tariff needs to reach cost-reflectivity.

Maite: And what I’ve seen here on this conference today is a lot of finger-pointing and the fingers are also often pointed at the regulator. What do you say to that?

Terab: Yeah, I mean the regulation’s job is not to appease everyone, so it’s an indication that we are doing our best and not everyone is happy with our services, simply because there are various interests that we are trying to manage. You have the investor’s interest; he wants the highest returns possible. And then also you have the customer’s interest, who want to pay for services that are available and affordable. And of course you can’t make everyone to be pleased fully, but at least we make our best effort to make everyone slightly to be happy.

Maite: Good luck with that.

Terab: Alright, thank you.

Maite: Thank you very much.

Terab: Alright. You’re welcome.

Maite: You have a hell of a job.

Meneer Terab geeft me niets – het antwoord op de vraag waarom er niet gewoon elk halfjaar een nieuw tarief wordt vastgesteld raakt bedolven onder dikke lagen wollig taalgebruik.

Maanden na de conferentie, in september, lees ik in de krant dat de NERC dan toch eindelijk de tarieven verhoogd heeft. Ook met dat nieuwe tarief heeft Nigeria overigens nog steeds de laagste stroomprijs van de regio. En zou de volgende herziening wéér vijf jaar op zich laten wachten?

Ik blijf zitten met die vraag: hoe kan het dat er zo weinig beweging in zit? Hoe kan het dat de overheid haar rol zo structureel ontloopt, terwijl ze er zelf alleen maar slechter van wordt? Want het geld dat in de sector ontbreekt om quitte te spelen, moet de overheid bijleggen. Dit zegt een ambtenaar op de conferentie daarover:

Sanusi Ohiare (uitvoerend directeur Rural Electrification Agency): Because government still pays a lot of subsidy on electricity. Almost 1, 1.2 trillion has been paid over the last three years, to keep the plants fired.

Dat is wel even een getal om bij stil te staan: de overheid stopte in drie jaar tijd omgerekend 2,5 miljard euro aan subsidie in een zogenaamd geprivatiseerde sector.

Sanusi: Because once the plants go off and there’s no light, that’s chaos, right? No president or no political party wants that.

Als ik zie hoe iedereen naar elkaar wijst, denk ik steeds maar één ding: er is hier een leider nodig. Dan wel de markt, dan wel de overheid. Maar nu is het in Nigeria net niks: geen echte marktwerking én een afwezige overheid.

Ik vang hier en daar wel een paar redenen op waarom het de overheid niet lukt om stappen te zetten. Bijvoorbeeld: het tarief omhooggooien zou de overheid slecht uitkomen, omdat ministeries, overheidskantoren en legerbasissen zélf enorme openstaande rekeningen hebben bij hun energieleveranciers. Volgens de Disco’s in de orde van 67,41 miljard naira, oftewel 150 miljoen euro.

Op de conferentie zie ik ook Helen Brume weer, de bankier die je misschien nog kent uit aflevering 2. Luister hier naar aflevering 2. Ze legt uit hoe het zit met die onbetaalde rekeningen van de overheid.

Helen Brume: The government is the biggest offender and not because they can’t pay, but because they’re still operating under the mindset of when these entities were government-owned. Right. Because when they were government-owned, uh, it’s one government entity to another. So they would just apply some kind of right off-set of... And, you know, nobody’s wiser and everybody goes on happy. And it’s sad that this is six years after and people are still operating under that mindset.

And when you’re supplying power to some very, very sensitive organizations like the defense, like the Nigerian army, it’s very difficult to cut them off. But I think Discos need to protect their investment, right? I think people need to take on that bold step. If you don’t pay your bill, then you get cut off. And I’ve seen some Discos actually do it, right? They would, there was a time a Disco disconnect the Ministry of Defense. They got a lecture from the government for doing that. But I think it sent them the right signal. And they actually started paying.

Maar misschien zoek ik mijn antwoorden nu nog veel te direct bij de overheid. Want speelt hier niet nog iets heel anders, in achterkamertjes? Dat kennen we ook in Europa maar al te goed, als het om beleidshervormingen gaat – iets met machtige lobbygroepen? Lees bijvoorbeeld dit verhaal over de Europese tabakslobby.

Want vraag je gewone Nigerianen waarom NEPA nog altijd niet beter wordt, dan hoor je vaak hetzelfde antwoord: dat is de schuld van de generatormaffia. Lees hier meer over de ‘generatormaffia’.

Chudi Agashi (system operator TCN): The generator mafia is blocking the power.

Lamin Adebola (algemeen directeur TCN): The so-called generator mafia will survive.

Rotimi Thomas (medeoprichter Aspire Power Solutions): Yeah, the generator mafia. Heh. We’ve been told that it’s the generator guys, the guys that sell generators. We’ve been told that it’s guys that sell fuel. We’ve been told all kinds of things.

Mahmud Suleiman (hoofd strategie Kaduna Disco): There are a lot of people that are making millions of dollars in that industry, you know. All those generators, there’s fuel they use and there’s a mafia that is handling that part of it. Um, it’s only natural that they wouldn’t want to go out of business.

Generators, je hoorde het al in aflevering 1, zijn de oplossing die veel mensen gebruiken voor het falende net. Ik ook. Als ik van de conferentie thuiskom en nog wat wil werken op mijn lege laptop, tref ik helaas een huis zonder stroom. Geen NEPA. En dus zet ik de stoppen om, en ga ik de binnenplaats op, om mijn generator aan te gieren. Benzine erin, elektriciteit eruit. Als dat ding het doet tenminste...

Maite: Hi Lazarus!

Lazarus: Hi!

Richard: Hi!

Maite: Hi Richard!

Maite: Can you help me, please? I want to switch on the gen. But it’s not going.

Lazarus: I’m coming.

Maite: Thank you. What are you eating?

Richard: What is this one?

Maite: This is my recorder.

Richard: What is that?

Maite: I was recording my—for my work.

Richard: Huh?

Maite: I was recording for my work. 

Richard: What is that?

Maite: You want to say something?

Richard: Is that music?

Maite: No, it’s not music, it is recording your voice. Let’s see if the generator works.

Richard: I want to see...

Met een beetje hulp van de familie die op onze binnenplaats een winkeltje heeft, is de generator dus de oplossing voor mijn elektriciteitsprobleem. Wel een extreem dure en vervuilende oplossing, maar toch: ik heb een beetje stroom.

Maar het zou zomaar kunnen dat generatoren tegelijk de oorzaak van mijn problemen zijn. Want de generatorindustrie is in Nigeria gigantisch. Nigeria is de grootste importeur van generators ter wereld. Er staan in het land tussen de 22 en 60 miljoen generators in achtertuinen, waar Nigerianen jaarlijks zo’n 14 miljard dollar aan uitgeven om er stroom mee op te wekken.

En: ze wekken er veel méér stroom mee op dan ze van het net krijgen. Weet je nog dat zo’n 4 gigawatt elektriciteit de Nigeriaanse consument bereikt via het net? Generators in het land wekken jaarlijks tenminste 14 gigawatt op; bijna vier keer zo veel.

Een generatormaffia klinkt natuurlijk spannend – en er zijn veel verhalen over criminele bendes die betrokken zijn bij de import en verkoop van generators – maar de kern van dit verhaal zit ’m in dit simpele feit: er zijn ook mensen die profiteren van de slechte stroom.

Misschien willen hoge ambtenaren in Nigeria wel niets doen om de stroom te verbeteren, omdat er keihard gelobbyd wordt door de generatorindustrie.

Maar wie zijn die mensen dan, die geld verdienen aan een kreupel systeem?

Haggai: My name is Haggai. Yes.

Maite: Haggai, very nice to meet you.

Een paar dagen na de conferentie loop ik mee met Haggai. Hij werkt al bijna vijftien jaar als reparateur van generators.

Haggai: And we have a lot of companies that we maintain their generators. ‘Cause we also sell generators.

Maite: Okay. Because everybody needs a generator in Nigeria, abi?

Haggai: Yes. We give the person a good price. Ok.

We staan op het winderige terrein van een kantoorgebouw. Binnen zitten de medewerkers nu zonder internet en – beetje jammer met 40 graden – zonder airco, want de generator is er vanochtend mee opgehouden. En dus snelt Haggai ze te hulp. Achter op een motortaxi hobbelt hij de parkeerplaats op, een grote tas met gereedschap op zijn schoot.

Maite: So what seems to be the issue?

Haggai: We have fixed—this is the gas feeder. We have removed the element, the old one, now we have fixed the new one. So this is the gas feeder. As you can see, I’m tightening it. Okay. We’re trying to evacuate the oil.

Maite: Ah oh, oh my god, that’s a lot. Dark brown mess.

Haggai: So the oil is coming out, as you can see. This is the condemned oil, the crude oil. So we’re trying to evacuate it so we can put new oil.

Zouden we Haggai eigenlijk een generatormaffioso moeten noemen? Je kunt zo’n man met z’n eeltige, beoliede handen natuurlijk weinig kwalijk nemen. Maar hij is wel in dienst bij een van de grootste generatorbedrijven van Nigeria – en hij verdient zijn brood aan het falen van NEPA. Nooit komt hij werk tekort. 

Maite: Can you make a good living in Nigeria with fixing generator?

Haggai: Yes, because we don’t have the steady power supply in Nigeria. So before you do anything, you must have a stand-by generator.

Maite: How many do you do each day?

Haggai: Most times I do like three or four companies before it get dark, before I go to house.

Maite: And it is always big generators like this?

Haggai: Yeah. Some are bigger than this, some are also smaller.

Maite: Are your customers always in a hurry like this?

Haggai: Haha, most of them. Especially people that have only one generator.

Na een klein uur is het dan toch zover. De generator doet het weer en Haggai kan weer verder: op naar de volgende. En de volgende. En de volgende.

Herinneren jullie je Brian Min nog, uit aflevering 1? Luister hier naar aflevering 1. Die professor die met zijn onderzoek naar satellietbeelden in kaart bracht hoe elektriciteit en ontwikkeling samenhangen. Hier vind je het onderzoek van Brian Min. Generators, stelt hij, zijn niet alleen een probleem omdat de bedrijfslobby verandering in de weg zit. Maar ook omdat het in een olierijk land als Nigeria een stuk makkelijker is voor de overheid om te zorgen dat iedereen goedkoop aan diesel en benzine kan komen, dan om te zorgen dat de hele elektriciteitssector gefikst wordt.

Brian Min: It is a really important issue that there are vested interests in place who benefit from the current state of affairs. Many people have now turned to generators to provide backup power when the grid is not working. And so Nigeria, I think is an example of a country where, given the abundance of oil resources in that country, the government works really hard to keep prices low on diesel and gasoline. That’s actually an easier thing to do than to fix the entire power sector.

In the meantime, there are probably a lot of people benefiting from the fact that the people continue to rely on diesel and fuel. And so I think it just makes it a lot harder to get to a different equilibrium than the one in which Nigeria is in now, because in some ways, the entire power sector has adapted to the current situation in a way that change is going to be difficult.

Die term, generatormaffia, staat – zo denk ik – voor veel meer dan alleen een lobby. Het staat voor het gevoel dat de elite vooral haar eigen zaakjes zo gemakkelijk mogelijk wil maken. Voor de discrepantie tussen de hoeveelheid geld in dit land, en het gebrek aan vooruitgang. Lees hier meer over de ongelijkheid in Nigeria. En voor het feit dat de mensen die wél aan de knoppen zitten zo’n goed leven voor zichzelf hebben ingericht dat het eigenlijk niet meer zo belangrijk voor ze is om aan moeilijke hervormingen te beginnen.

Het doet me een beetje denken aan klimaatverandering: rijke mensen voelen de klappen daarvan het minst, Lees ook: ‘We kunnen de klimaatcrisis niet stoppen zolang er miljardairs zijn’. omdat ze de effecten van een warmere aarde met goede huizen, dijken, en airco’s draaglijk kunnen maken. En dus blijven zij gewoon vervuilen – terwijl de arme mensen in ondergelopen huizen of op verwoestijnde boerderijen met de gebakken peren zitten.

De enclavetheorie Hier vind je meer informatie over de enclavetheorie. wordt dat ook wel genoemd: wie in Nigeria genoeg geld heeft, bouwt voor zichzelf een enclave waarbinnen alles wél werkt. Waar water niet uit een leiding, maar uit je eigen waterput komt. Waar veiligheid niet van de politie, maar van je eigen muren, honden en beveiligers komt. Waar het onderwijs voor je kinderen niet door de staat, maar door buitenlandse privédocenten wordt gegeven. En waar stroom niet van het net komt, maar 24 uur per dag door een generator wordt geleverd.

In de huizen van rijke Nigerianen zie je bioscopen, indoorzwembaden en sauna’s. Ja echt, in de tropen een sauna, want ja, van die airco kun je het toch best koud krijgen.

Als de mensen aan de knoppen zelf een leven hebben dat zo vlekkeloos verloopt, wat is dan hun drijfveer om iets te veranderen?

En onderaan de samenleving, daar gaan mensen niet zitten wachten op die mannen in hun sauna’s: in plaats van energie te verspillen aan de overheid, die toch al hun hele leven dingen belooft waar niks van terecht komt, lossen Nigerianen de problemen zelf wel op. Ze overleven ondanks, in plaats van dankzij de overheid. In aflevering 1 hoorde je ondernemers Jeremiah Shallangwa en Oje Anetor daar al even over praten:

Oje Anetor: We Nigerians, we have a blessing and a curse. The blessing is we don’t wait for government to get things done for us; we don’t hold government accountable enough. We don’t see governance as service; we see it as some place some people get a job and just—once their time is over—someone else comes in and does his own job.

So we don’t see it as people who have come to offer service to the people of the country. So we—we more or less ignore government in a way and decide to do things by ourselves. So it’s the blessing of, yes we try to survive, evolve beyond our problems, but the downside to that is it affects the general growth as a nation.

Ik ben het helemaal met Oje eens: dit is een zegen én een vloek. Het is een zegen om zo zelfvoorzienend, ondernemend en veerkrachtig te zijn als veel Nigerianen. Maar tegelijk, omdat ze zo zelfvoorzienend zijn, ontslaan ze de overheid van enige plicht, van enige druk, om iets te veranderen.

Oje: If we begin to not see it as our responsibility to provide electricity and infrastructure, then we begin to hold the government accountable.

Maite: Yeah.

Oje: Then they pick it up and things will begin to change.

Maite: But in a way, that will require people to suffer first.

Oje: Yeah, I think we rather suffer gradually. I don’t know if there’s anything that way. Let me fix the pain a little bit; if I get a generator, all it does is make some noise and some smoke, but yeah, the light works.

Maite: Yeah.

Oje: So we’d rather suffer gradually than actually say: ‘No, I shouldn’t have a generator; this electricity should work and we’re going to make sure we stay in the dark for a month if we have to.’

Ik heb me vaak afgevraagd waarom Nigerianen niet in opstand komen tegen de slechte stroom. En Oje geeft hier een antwoord: ze zijn allang druk met iets anders. Met hun lijden een beetje minder maken. Ze hebben echt geen tijd om zich nog druk te maken om de regering. ‘We are used to it’, is een gevederde uitspraak in Nigeria.

Professor Brian Min vertelde me dat je ook niet moet onderschatten hoe groot het verschil is tussen een acute elektriciteitscrisis en wat er in Nigeria gebeurt: een levenslange crisis.

Brian Min: In some countries like Ghana, when the lights started going off, it created a shock in the economy and in the minds of many citizens that something was going terribly wrong. I think in some other countries, and maybe Nigeria as well, in which the power crisis has been drawn out and for recent memory or perhaps entire lifetimes of memories, people feel like it’s always been like this. It’s harder then, to create kind of a crisis mentality that galvanizes enough people to mobilize around a particular power crisis, because it’s basically been a crisis they’ve been living with their entire lives.

Het lijkt een soort berusting. Maar misschien ook puur realisme. Gooi daar een flinke dosis humor bovenop, en wie weet kun je dan overleven in een land waar je altijd je eigen boontjes moet doppen.

Toen vorig jaar de #tenyearchallenge Lees hier meer over de ‘Ten Year Challenge’. trending was op sociale media – mensen posten naast elkaar twee foto’s van zichzelf, of hun huis, of hun kinderen, nu en tien jaar geleden – was een veel gedeelde post in Nigeria twee zwarte foto’s naast elkaar, met het bijschrift: NEPA #tenyearchallenge.

Ik heb hier eigenlijk alleen maar bewondering voor. Maar tegelijk maakt het me een beetje verdrietig: die diepe overtuiging dat je niets hoeft te verwachten van je eigen regering. Dat totale gebrek aan vertrouwen dat het beter gaat worden.

En de vraag is natuurlijk ook: is dat wel zo? Want in de schaduw van Nigeria’s kapotte hoogspanningsmasten is misschien wel een revolutie gaande. Een groene revolutie. Daarover hoor je in de vierde en laatste aflevering van Never Expect Power Always.

Maite: Oké, er gebeurt net het allergrappigste wat ik ooit heb gezien op een Future Energy Conference: de energie viel uit. Iedereen in het donker. Uiteraard, zoals je hoort, gaat iedereen gewoon door, want dat is zo hier in Nigeria.

Never Expect Power Always is een productie van De Correspondent, gemaakt door Jacco Prantl en mij, Maite Vermeulen. Eindredactie: HP van Stein Callenfels en Anna Vossers. Redactie: Lynn Berger, Valentijn de Hingh en Sanne Blauw. Factcheck: Riffy Bol. Vormgeving: Luka van Diepen. Development: Heleen Emanuel.

Meer verdieping over dit onderwerp vind je op decorrespondent.nl/nepa. Ga hier naar de overzichtspagina van ‘Never Expect Power Always’.

Heb je met plezier geluisterd en ben je nog geen lid van De Correspondent? Word dat dan snel! Alleen met jouw steun kunnen we verhalen als deze blijven maken. Voor slechts 7 euro in de maand ben je al lid. Ga naar decorrespondent.nl/wordlid. Hier kun je lid worden van De Correspondent. Dank je wel en tot volgende week weer!